Sarah doet weer mee

Ik ontmoet Laila, de moeder van Sarah, als ik bij actieve buurtmoeder Florence op de koffie ben. ‘Je moet echt even kennis maken met Laila. Hoe kunnen we haar helpen?’, vroeg Florence mij. Even later schuift Laila aan en barst in tranen uit.

Haar dochter, 21 jaar met een verstandelijke beperking, heeft steeds vaker driftbuien en moeder weet niet meer wat ze moet doen. In een grijs verleden heb ik 12 jaar met mensen met een verstandelijke beperking gewerkt, dus ik ga op mijn oude kennis af en vraag door. Wat zit er achter die driftbuien en kan Sarah haar energie op een andere manier kwijt?

Op een lopen zetten

Zoals vele mensen met een verstandelijke beperking wordt Sarah rustig van repeterende bewegingen. Voorheen kon Sarah uren op de schommel in het hofje zitten. Ze genoot van de andere kinderen die om haar heen speelde. In het kader van het nieuwe gemeentelijk speelbeleid is de schommel echter paar jaar geleden verwijderd. Er zijn bewonersavonden geweest, maar de stem van Laila is toen niet duidelijk en luid genoeg geweest.

Geen schommel betekent voor Sarah dat ze het op een lopen zet. En dat kan ze. Zo snel dat haar moeder haar niet bij kan benen. Daarom moest Sarah veel binnen blijven. De kinderen in de buurt vroegen of Sarah buiten kwam spelen, maar dat lukte meestal niet. Tenzij buurtmoeder Florence of één van de andere buren een oogje op Sarah hielden.

Recht om mee te doen

Het probleem waar de moeder van Sarah tegenaan loopt, staat niet op zichzelf. In Nederland willen we dat iedereen mee kan doen in de maatschappij. Dit staat in het VN-verdrag dat sinds 2016 ook in Nederland van kracht is. Er wordt gestreefd naar een inclusieve samenleving. Dat betekent dat de samenleving ook aanpassingen moet doen om dit te kunnen bewerkstelligen. Sarah heeft namelijk het recht om mee te mogen doen. In haar geval betekent het dat ze mee kan spelen in het hofje, samen met andere kinderen zonder beperking.

Het realiseren van een schommel voor Sarah is een signaal naar de gemeente toe dat alle kinderen, met en zonder beperking, moeten kunnen meedoen in de stad. Daar hebben ze recht op. Dat vergt een inspanning vanuit gemeente en mogelijk een aanpassing van het beleid. Het realiseren van een simpele schommel kan dus nogal wat gevolgen hebben: wordt er een precedent geschapen die mogelijk effect heeft op andere speelplaatsen in de stad? Hoe kan dit verankerd worden in het speelbeleid?

De kosten voor een schommel zijn slechts een fractie van de zorgkosten die anders gemaakt zouden worden

Maar wat te denken van de kosten die gemaakt moeten worden om Sarah op andere manieren rustig te houden? Medicatie, extra begeleiding, extra gezinshulp, overbelaste mantelzorgers. Volgens mij valt hier een eenvoudige kosten-baten analyse op los te laten. De kosten voor een schommel zijn slechts een fractie van de zorgkosten die anders gemaakt zouden worden.

Politiserend opbouwwerk

Een nieuwe schommel op het hofje realiseren zit er via de reguliere weg niet in. De speeltoestellen zijn weggehaald en er wordt niets teruggeplaatst. Als opbouwwerker is het mijn doel om de bewoners bewust te maken van hun mogelijkheden en hen te helpen bij het verwerven van vaardigheden om voor zichzelf op te komen. Ik zoek naar competenties die ze al in huis hebben en bekijk hoe ze deze nog net even wat krachtiger kunnen neerzetten. Zo wordt: ‘Dit kan ik helemaal niet!’, na een tijdje: ‘Ik ga het gewoon doen!’

Na een paar gesprekken besloten we gebruik te maken van de motiemarkt die de raad van Lelystad organiseerde dat jaar. Bewoners konden een idee presenteren aan de raadsleden die zij vervolgens konden adopteren en uitwerken naar een motie.

De dames vonden het heel erg spannend. Want wat kun je verwachten van zo’n motiemarkt? Wat moeten we zeggen? Een raadslid kijkt verder dan alleen dat ene hofje. Laila, Florence, de kinderen en andere buren hebben pittige gesprekken gevoerd met raadsleden. En wat deden ze dat goed! Ik ben trots op ze.

Ze hebben laten inzien wat een schommel voor een meisje als Sarah betekent. Maar ook wat het de samenleving bespaart als Sarah geen gebruik meer hoeft te maken van alle zorg- en hulpverlening. Aangepaste speelplek voor kinderen met een beperking zou veel vaker preventief ingezet moeten worden om escalatie binnen een gezin en inzet van dure zorg te voorkomen.

Empowerment

Na enkele weken volgde het verlossend telefoontje. Het idee van Laila en Florence is opgepakt door diverse politieke partijen en wordt uitgewerkt tot een motie. De motie is een week later besproken in de raad en aangenomen. Iedereen was uitzinnig van vreugde.

Niet alleen Sara heeft inmiddels de voor haar zo belangrijke schommel gekregen, maar er is meer gebeurd in dit proces. De moeder en buurvrouw hebben ondervonden dat ze degelijk invloed kunnen hebben via de politiek en een burgerinitiatief. Ze zijn zelf gegroeid door deze ervaring.

Sarah speelt inmiddels weer mee in de buurt. Buurtkinderen komen haar ophalen om te schommelen, want Sarah hoort er gewoon bij. Laila kan rustiger op een bankje naast de schommel zitten en haar dochter in de gaten houden zonder er achteraan te hoeven rennen. Sarah heeft veel minder driftbuien en de druk op het gezin is afgenomen. Er wordt weer gelachen in plaats van ’s avonds doodmoe op de bank gehangen.