Inclusiviteit is hard werken

‘Inclusie betekent dat iedereen mee mag doen. Maar dat is niet genoeg’, betoogt Mellouki Cadat tijdens een van de Buurtcommunities avonden bij Pakhuis de Zwijger. ‘Inclusivity is not only to be invited to the party, but also to dance. Je moet er niet alleen mogen zijn als homo of als andere minderheid, je moet ook gewoon mee kunnen praten. Anders ben je alleen een Ali Alibi of een Excuus Truus.’ Een mevrouw uit de Jordaan betoogt hierop dat bepaalde groepen ook voor de nodige overlast kunnen zorgen, zoals psychiatrisch patiënten. ‘Zulke groepen kunnen heel lastig zijn. Daarom zijn er ook grenzen aan wat een buurt aan inclusiviteit te bieden heeft.’

Van Amsterdam tot Rio

Een andere benadering heeft Mischa Woutersen van het Bankjescollectief in Amsterdam. Dit is een sociale onderneming die via een online platform gezelligheid op straat stimuleert. Mischa heeft voor de gelegenheid een bankje meegenomen, om te laten zien hoe het werkt.

Je zet gewoon een bankje neer en nodigt buren uit voor een praatje, een barbecue of zelfs een dansavondje. Via van-mond-tot-mond-reclame, flyers en posters maak je dat eerst in je buurt bekend. ‘Ons doel is juist om zoveel mogelijk mensen naar buiten te krijgen om elkaar beter te leren kennen. Dat gebeurt gewoon bij jou op de stoep.’ In de vier jaar dat het Bankjescollectief bestaat, hebben zich inmiddels zo’n 900 initiatiefnemers aangemeld. Veel deelnemers komen uit Amsterdam, maar ook buurtbewoners uit steden als Utrecht, Amersfoort en Haarlem doen mee. En zelfs in Rio de Janeiro, Istanboel en Taipei organiseren buurtbewoners zich rond bankjes, nadat ze in lokale media over het idee hebben gehoord.

Laagdrempelig

Wat leveren de ontmoetingen rond die bankjes dan op? Mensen krijgen meer contact met elkaar, leren meer gezichten kennen, voelen zich veiliger en meer thuis, vertelt Mischa. ‘70 procent van de deelnemers meldt dat ze hun buren beter hebben leren kennen en zo’n 64 procent geeft aan dat ze meer duurzaam contact hebben. De bankjes maken dus laagdrempelige activiteiten op straat mogelijk, iedereen kan er zijn eigen invulling aan geven. Bankjes zijn op zichzelf al heel inclusief.’

Buurtmaker Mischa Woutersen

Boost

Boost Transvaal, gevestigd in Amsterdam-Oost, heeft als expliciet doel het stimuleren van inclusie. Het is een creatief buurtcentrum annex meeting point met de buurt, gerund door een groep vluchtelingen en ondersteund door een actieve steungroep. Boost biedt buurtbewoners mogelijkheid om op een eenvoudige manier in contact te komen met vluchtelingen en hen beter te leren kennen.

Kina Mohammad en Peter-Paul de Jong van Boost Ringdijk laten zien hoe lastig het is om een paar woorden Arabisch te leren. Dit illustreert hoe het is om als Syrische vluchteling in Nederland je bestaan van de grond af aan op te moeten bouwen. ‘We vroegen: wat zouden jullie voor ons kunnen doen? Wij kregen het aanbod om met een groep bewoners van het AZC een dagje uit te organiseren naar Muiderberg. Blijkbaar waren de inwoners van Muiderberg de enigen in Nederland die om een AZC hebben gevraagd.’

Buitengewoon

Doortje Kal, emeritus lector Participatie Zorg en Ondersteuning aan de Hogeschool Utrecht, betoogt dat inclusie ook gaat over mensen met een verstandelijk beperking of een psychiatrische achtergrond. ‘Het Bankjescollectief zou dat ook aan mensen mee moeten geven, dat ze zich daar ook op richten. Veel mensen voelen zich niet zo makkelijk een onderdeel van de samenleving, waardoor je extra gastvrij moet zijn. Dan moet je iets buitengewoons organiseren voor de buitengewone anderen. Inclusie gaat over het tegengaan van uitsluiting.’

Veel mensen voelen zich niet zo makkelijk een onderdeel van de samenleving, waardoor je extra gastvrij moet zijn. – Doortje Kal

Mischa Woutersen van het Bankjescollectief reageert enthousiast op het pleidooi van Doortje Kal. ‘Het is juist goed om rekening te houden met bepaalde eigenschappen, om echt inclusief te zijn. Dan kun je er voor zorgen dat je voor iedereen toegankelijk bent.’ Woutersen wijst ook op de grote groep bewoners die door beperkingen aangewezen is op hun buurt. ‘Iemand pleitte voor een Roze Bankje voor de LHTB-community in Amsterdam-West. Tegelijk moet het een bankje zijn waar iedereen elkaar kan ontmoeten. Het idee is dus: maak er geen Roze Bankje van, maar een verbindingsbankje.’

Gewoon aanbellen

Hoe worden burgerinitiatieven toegankelijk voor iedereen? Aan die vraag werkt ook Shahrzad Nourozi binnen het project Inclusieve democratische vernieuwing vanuit kennisinstituut Movisie samen met Verwey Jonker Instituut in Kennisplatform Integratie & Samenleving.

‘Migrantengroepen participeren wel, maar vooral in eigen kring. Burgerinitiatieven die het wel lukt om migranten en vluchtelingen te betrekken, betrekken zelf vaak sleutelfiguren. Neem de initiatiefneemster van Oké Nu in Utrecht Overvecht. Zij gaat gewoon de buurt in, belt aan de deur en maakt een praatje. Daardoor bereikt ze bijvoorbeeld Turkse vrouwen, die normaal minder buiten komen. Ze kijkt dan vanuit die vrouwen zelf en constateert: jullie doen al veel in de buurt. Die Turkse vrouwen koken vaak voor anderen en daardoor kwam de initiatiefneemster op het idee om samen kookavonden te organiseren. Door die Turkse vrouwen kwamen er ook Marokkaanse vrouwen en groepen vluchtelingen op af.’

Dit artikel verscheen eerder op Steden In Transitie en is een verslag van de 17e editie van het programma Buurtcommunities in Pakhuis de Zwijger.