Tuin voor tuin op weg naar een leefbare buurt

Eén van de Groene Buren in Almere startte drie jaar geleden met een aantal planten in potten bij de voorgevel. Ze wilde meer groen in de nieuwbouwstraat. Eerst vonden de buren het nog een beetje vreemd, totdat de tweede buur ook mee ging doen. Inmiddels is bijna de helft van de woningen voorzien van een geveltuintje. De planten zijn verhuisd van pot naar vaste grond. Zo veranderde de norm in deze straat. En dat zet aan tot meedoen.  

Aandacht voor de achtertuin 

In mijn vorige verhaal vertelde ik over het tweejarig bestaan van Groene Buur in Almere. Na drie jaar onder de vleugels van de gemeente hebben we er voor gekozen om te verzelfstandigen met de oprichting van Stichting Groene Buur Almere. In het begin sloten vooral Almeerders aan die iets doen met zelfbeheer. Ze onderhouden, al dan niet samen met buren, een stukje openbaar groen in hun buurt.  

Na 3 jaar zien we een verschuiving. Steeds meer deelnemers willen zich inzetten voor meer groen in particuliere tuinen en het terugdringen van tegeltuinen. Op dit moment zijn er zo’n 85 Groene Buren in Almere die elk op hun eigen manier ambassadeur zijn voor groen.  

Tegels zijn niet onschuldig 

Een betegelde tuin lijkt onschuldig. Mensen denken dat die paar vierkante meter tegels niet uitmaakt, toch is dat niet het geval. Uit de Klimaateffectatlas blijkt dat al die kleine betegelde tuintjes samen zorgen voor een Urban Heat Island effect in de wijk. Samen zorgen ze ervoor dat de temperatuur in de wijk stijgt en vastgehouden wordt en dat zorgt steeds vaker voor problemen. 

Een hogere temperatuur heeft niet alleen gevolgen voor de gezondheid, maar ook voor de portemonnee, want er moet van alles aangeschaft worden om schaduw te creëren. Soms zelfs een airco om de woning te verkoelen en dat kost veel energie.  

En dan hebben we het nog niet over wateroverlast en het kunnen bufferen van water in de aarde in plaats van het riool. Als we op deze manier doorgaan dan kunnen we in de toekomst niet meer leven in de stad. Het wordt simpelweg te heet en dat heeft effect op leefbaarheid, gezondheid en productiviteit.  

1.350 voetbalvelden aan verharding 

Stichting Steenbreek heeft een paar jaar geleden berekend dat meer dan 75% van de Almeerse tuinen bestraat is. Daarom ben ik eens verder gaan rekenen: er zijn iets meer dan 90.000 woningen in Almere. Als we uitgaan van een gemiddelde stadstuin (grote tuinen en appartementen compenseren elkaar een beetje) van 100m2 dan zijn er 67.500 tegeltuinen van 100m2. Dat is 6.750.000 vierkante meter oftewel 1.350 voetbalvelden aan verharding in de Almeerse tuinen!  

Groene buren in actie 

Reden genoeg om aan een groene beweging te werken. Vorig jaar startte één van de Groene Buren met het opmeten van de temperatuur in een volledig betegelde tuin. Op 4 plekken deed ze een meting (zie beeld hieronder) en het verschil was enorm. Maar liefst 27 graden! De tegels geven ’s nachts hun warmte weer af waardoor de tuin, maar ook de woning warm blijft. Dit kan je voorkomen door gewoon iets meer groen en vooral hoog groen in je tuin te planten.  

Dit jaar zijn meerdere Groene buren aan de slag gegaan om de verschillen in temperatuur te meten. Als mensen het verschil zien gaan ze eerder nadenken over de gevolgen van de keuze om voor tegels te kiezen.  

Waarom een tegeltuin?  

Er zijn uiteenlopende redenen waarom mensen kiezen voor een tegeltuin. Soms is de reden simpelweg dat de tegels er door de vorige bewoner zijn ingelegd.  

Volgens gedragswetenschapper Reint-Jan Renes zijn er 3 factoren die meespelen bij het kiezen voor een tegeltuin: kennis, motivatie en mogelijkheid. Regelmatig ontbreekt de kennis over de gevolgen van een tegeltuin (hittestress, wateroverlast, verarming van de grond, negatief effect op biodiversiteit, negatief effect op gezondheid).  
Ook kan er een gebrek zijn aan motivatie; ‘hoe kan mijn kleine tuintje nu bijdragen?’ Of ‘Ik hou niet van groen’. En er zijn praktische of financiële barrières; fysieke mogelijkheden, facilitaire middelen of heel simpel het vraagstuk ‘waar laat ik de tegels?’ 

Het is dus belangrijk om hierover in gesprek te gaan en de norm te veranderen in een straat of binnen diverse groepen in de buurt. Daar werken we op een informele manier aan vanuit Stichting Groene Buur. Groene Buren beleven er plezier aan om stadgenoten te informeren en te helpen vergroenen, dat werkt aanstekelijk en zo wordt Almere in een eigen tempo leefbaarder; tuin voor tuin. 

Ecosociaal buurtmaken 

Dit verhaal is onderdeel van de serie over ecosociaal buurtmaken. De leefomgeving in achterstandswijken is vaak minder groen (met gevolgen voor gezondheid en hittestress) en ligt vaker vlak bij een snelweg. Met als doel sociale rechtvaardigheid en een betere balans tussen mens en natuur. Hoe gaat dat in de praktijk?