Hoe maak je een dorp toekomstbestendig?

De dorpendokters van Burik zijn twee vrolijke dorpendokters die geen individuele patiënt in hun praktijk hebben (want Burik bestaat niet echt), maar die een heel dorp als patiënt beschouwen. Met bewoners gaan zij in gesprek over gezondheid en dagen ze uit na te denken over gezondheid&leefstijl en hoe je daarin kunt samenwerken. Marien van Schijndel, opbouwwerker bij Welzijn Rivierstroom, en Gezondheidsmakelaar Doke Verstegen van de GGD Gelderland Zuid bedachten samen het spel.

Gezondheid gaat iedereen aan

Gezondheid gaat iedereen aan, daar waren Doke en Marien het snel over eens. Het is een mooie gemeenschappelijke drager voor een gesprek in een lokale gemeenschap. De samenleving als geheel is in vele opzichten - ongenuanceerd - ingericht volgens het doktersmodel. Heeft u een probleem, dan gaan we dat probleem verhelpen. Positieve gezondheid helpt je breder te kijken. Is iemand bijvoorbeeld eenzaam, dan heeft dat meestal een negatieve invloed op iemands functioneren. 

'Dorpendokter is een middel om op een positieve manier het gesprek op gang te brengen over gezondheid en hoe we als gemeenschap daaraan bij kunnen dragen'

Hoe vitaal zijn gemeenschappen zelf om om te gaan met dergelijke vraagstukken? ‘We hebben in zeventig jaar een levendige doorverwijs-cultuur met elkaar ontwikkeld,’ licht Marien toe, ‘maar soms kunnen oplossingen veel dichter bij huis liggen. Het gesprek aangaan over de waarde van gemeenschappen is een opmaat om samen te verkennen wat een gemeenschap voor elkaar en voor individuen kan betekenen.’

‘Denken en kijken vanuit een dorp of wijk is nodig om toekomstbestendig te zijn. De kracht en het kunnen van de gemeenschap, is nodig om benodigde voorzieningen te behouden of te organiseren. Kijk naar een ziektebeeld als dementie: de zorg kosten zijn erg hoog en de aankomende 20 jaar halveert het beschikbare personeel en verdubbelt de zorg vraag.’

Ga je mee naar Burik?

De deelnemers van het spel worden meegenomen naar het niet bestaande dorp Burik. Dat geeft deelnemers enige afstand en creëert veiligheid tot de materie. Bijzonder aan het spel is in feite het gewone. Deelnemers worden uitgenodigd om vanuit positieve associaties naar de casus te kijken. Door deze methodiek kijken mensen met een brede blik naar een onderwerp en werken deze op een integrale manier uit. De dorpendokters zelf spelen daarin een verbindende en activerende rol.

'Positieve gezondheid als uitgangspunt is een mooie tussentaal om én inwoners én professionals in beweging te krijgen'

Het spel zet zowel op het individuele als groepsniveau iets in gang. ‘Het is een spiegelmoment voor deelnemers om vast te stellen hoe ze zelf in het leven staat en waar ze zelf aangrijpingspunten voor verbetering zien ten aanzien van hun eigen leefstijl. Het spel is een middel om op een positieve manier het gesprek en de discussie op gang te brengen over gezondheid en hoe we als gemeenschap daaraan bij kunnen dragen. Vanuit dat gesprek kun je vervolgens praktische doelen formuleren om er mee aan de slag te gaan. Doordat bewoners dit gesprek voeren hopen we dat ze gezamenlijk in hun dorp benoemen waar ze van zijn en mee aan de slag willen gaan’, aldus Marien.

Dorp als patiënt

De Dorpendokters is een interactief spel dat je dus speelt met een groep mensen in een dorp, een buurt of een wijk. De dorpendokters die het spel leiden, komen samen uit de - imaginaire - huisartsenpraktijk Burik. Ze hebben geen individuele patiënten, maar nemen een heel dorp als hun patiënt. Aan de hand van casussen, herkenbaar en uit het leven gegrepen, analyseren de dokters samen met de deelnemers de situatie. Ter ondersteuning krijgen de deelnemers zes dimensies van positieve gezondheid (lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren) aangereikt. Op basis van deze dimensie onderzoeken ze wat er met deze patiënt aan de hand is, wat deze patiënt nodig heeft en op welke manier de lokale gemeenschap een rol kan spelen. Het spel is een opmaat voor een levendig gesprek over gezondheid en leefstijl binnen je eigen gemeenschap.

Onderbewust ondergewaardeerd

‘Onze samenleving is fragmentarisch georganiseerd,’ vervolgt Marien. ‘Als gevolg hiervan hebben we onze eigen vermogens onderbewust ondergewaardeerd. Het spel probeert dat gesprek met jezelf en met elkaar op een leuke, positieve en vrolijke manier op gang te brengen. Het spel als begin van een veranderingsproces dat praktisch en enthousiasmerend vormgegeven is in de context waar het gespeeld wordt.’

Doke vult aan: ‘Iedereen zoekt naar betere afstemming in het woud van voorzieningen. Positieve gezondheid als uitgangspunt nemen, vormt een mooie tussentaal om én inwoners(groepen) én professionals in beweging te krijgen, hen praktisch te verbinden en tot actie aan te zetten. We zien het spel als een energiecentrale daarvoor.’ 

‘Door corona hebben we het spel tijdelijk in de ijskast moeten zetten, maar na de zomer kunnen we dat zo weer uitrollen’, zegt Marien. ‘Over vijf jaar vormen de Dorpendokters wat ons betreft de grootste dokterspraktijk van Nederland. De medicijnindustrie begint zich dan zorgen te maken over het dalende medicijngebruik, terwijl de gemiddelde gezondheid in Nederland is toegenomen. Ja, ook de Dorpendokters durven te dromen! We kijken met vrolijke zelfspot en inspirerende ambitie uit naar over vijf jaar.’