Dementievriendelijke buurt

‘Voor de beeldvorming van dementie is het heel belangrijk dat je de ziekte aan de buurt laat zien’, zegt Joke Bos, werkzaam bij Combiwel Buurtwerk en coördinator van het Amsterdamse Ontmoetingscentrum in de Pijp. Dit centrum opende als eerste zijn deuren voor mensen met dementie en hun verzorgers. Inmiddels zijn er veel meer Ontmoetingscentra door heel het land die bijdragen aan dementievriendelijke wijken.

De Ontmoetingscentra bestaan al 25 jaar en hebben twee doelen: mensen met dementie begeleiden bij het omgaan met de gevolgen van dementie en het ontlasten van mantelzorgers zodat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen. Dit doen ze op een laagdrempelige plek in de wijk, bijvoorbeeld in een buurtcentrum. Onder begeleiding van professionals en vrijwilligers doen de ouderen aan bewegingstherapie en nemen ze deel aan allerlei activiteiten. Het idee voor Ontmoetingscentra is ontwikkeld en onderzocht door Rose-Marie Droës, hoogleraar psychosociale hulpverlening voor mensen met dementie aan de Vrije Universiteit (VU).

Dementievriendelijke wijk

Kenmerkend aan de ontmoetingscentra is het buurtkarakter ervan. Dit zorgt ervoor dat ouderen met dementie onderdeel blijven uitmaken van de samenleving. ‘We doen niet alles buiten, maar we hebben wel veel contact met de wijk. We wandelen vaak en als het mooi weer is, schilderen we hier op het plein. Nieuwsgierige mensen komen hier dan op af en gaan zich ermee bemoeien’, vertelt Joke.

Foto: Ontmoetingscentrum De Pijp

Het plein dat bij het centrum hoort is ruim opgezet. Enkele jongens zijn aan het voetballen in de voetbalkooi en kinderen hangen aan een klimrek. Joke neemt even een telefoontje aan. ‘Dat was de gebiedsmakelaar van de gemeente’, vertelt ze. ‘We zijn nauw betrokken bij de herinrichting van het plein. We willen graag dat er meer voorzieningen voor ouderen komen, zodat ze buiten kunnen sporten. En het echt een plek wordt waar mensen elkaar kunnen ontmoeten.’ Al deze activiteiten dragen bij aan een dementievriendelijke wijk, waar oog en oor is voor buurtbewoners met dementie en hun mantelzorgers.

Van betekenis zijn

Ontmoetingen tussen mensen met dementie en anderen ontstaan ook in het centrum zelf. Het centrum is multifunctioneel omdat er ook andere organisaties, zoals een kinderopvang en het jongerenwerk van Combiwel, in gevestigd zijn. ‘We gaan op zoek naar wat mensen met dementie allemaal nog wél kunnen,’ vervolgt Joke. ‘Wat ze niet meer kunnen, vinden we niet interessant. Hierin werken we ook veel samen met het jongerenwerk. De ouderen gaan bijvoorbeeld schaken met de jongeren of ze werken samen in de moestuin.’

'Het bij elkaar brengen van verschillende generaties is een grote kracht. We willen dit in de toekomst nog structureler gaan doen' - Joke Bos

‘Ook werken we samen met scholen. Zo is er bijvoorbeeld een man met dementie die altijd Franse les heeft gegeven. En die nu misschien bijles kan geven aan scholieren. Op deze manier blijven deze ouderen het gevoel houden dat ze van betekenis zijn. Het bij elkaar brengen van verschillende generaties is een grote kracht. We willen dit in de toekomst nog structureler gaan doen.’

Bekijk ook hoe ze bij het Ontmoetingscentrum Driebergen doen.

Achter de voordeur

De Pijp in Amsterdam is een multiculturele wijk, toch komen er weinig ouderen met een migratie-achtergrond naar het ontmoetingscentrum. ‘In heel veel culturen blijft dementie achter de voordeur. Dementie is vaak toch een taboe’, zegt Joke. ‘Maar ook om andere redenen is het onmogelijk om deze ouderen hier binnen te halen. Er zijn teveel cultuurverschillen. Mannen en vrouwen zitten hier bij elkaar en er staan soms mannelijke professionals op de groep. Ze spreken een andere taal en willen ook andere activiteiten doen. We willen graag mixen, maar dat is extra lastig als je met dementie te maken hebt.’ Er zijn wel een paar Surinaamse ouderen in de groep, vertelt Joke. ‘Omdat zij de reguliere dagbesteding maar suf vinden, organiseren we voor hen andere activiteiten, zoals samen uitgebreid koken.’

Joke ziet het als haar taak om iets op te zetten waar ook ouderen met dementie met een migrantenachtergrond en hun mantelzorgers zich thuis voelen. ‘Vanuit Combiwel wil ik een theehuis in de wijk neerzetten waar mensen met een migratieachtergrond zaken kunnen bespreken met hulpverleners die hun taal spreken en dezelfde culturele achtergrond hebben. Waar ze specifieke begeleiding kunnen krijgen naar eigen wens en behoefte.’

Joke Bos is coördinator bij het ontmoetingscentrum De Pijp en werkzaam bij Combiwel Buurtwerk. Een interview met Joke verscheen eerder in het boek Bezielende interventies, waarin de praktijk van vijf effectieve sociale interventies werd onderzocht. Het Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers is er één van.