Het politieke speelveld maakt het soms moeilijker dan nodig

‘Soms denken we ’s ochtends: wat gaan we doen? En vervolgens gaat alles anders’ vertelt Mariëlle Kiel, gebiedsregisseur in Alkmaar. In het gebied waar ze werkt, heeft in korte tijd een aantal heftige incidenten plaatsgevonden: ‘We hebben hier zowel een schietincident als recentelijk een woningbrand gehad. Een aanleiding voor ons om als gebiedsteam de wijk in te gaan om te kijken: wat leeft er, of er onrust is en of we daar gezamenlijk iets moeten doen.’

Mariëlles kantoor is op de begane grond van een flatgebouw, middenin een woonwijk. Vanuit deze uitvalsbasis werken meerdere gebiedsregisseurs in de wijken en dorpen van de gemeente Alkmaar. In de drie aan haar toegewezen gebieden vormt ze samen met de wijkagent, wijkboa en medewerker openbare orde en veiligheid een gebiedsteam.

Heftige incidenten zijn gelukkig uitzonderlijk, maar situaties van overlast of meldingen waarop gereageerd moet worden komen regelmatig voor. Voor een gebiedsregisseur is geen dag hetzelfde en dat is wat Mariëlle nu al twee jaar boeiend vindt aan haar werk. Mariëlle is opgeleid bestuurskundige aan de TU-Delft en de Erasmus Universiteit maar twijfelde geen moment toen er een vacature kwam voor de functie van gebiedsregisseur: ‘Ik vind de afwisseling en sowieso het werken met mensen heel leuk. Vandaag heb ik bijvoorbeeld al 15 bewoners gezien!’

Gebiedsgericht werken

De gebiedsteams houden spreekuur in buurtcentra en zijn ook online te bereiken. Gebiedsregisseurs zijn “de ogen en oren van uw wijk of dorp” (website gemeente Alkmaar). Het stadsbestuur heeft ingezet op gebiedsgericht werken en ziet gebiedsregisseurs als belangrijke schakel tussen bewoners, organisaties en de gemeente. Inwoners worden aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid en er worden zoveel mogelijk initiatieven vanuit de samenleving ondersteund.

Dat is te herkennen in de aanpak van Mariëlle: ze sluit aan bij vragen en initiatieven van inwoners, of bij projecten van de gemeente waarin het gewenst is bewoners te betrekken. Ze werkt dus meestal met inwoners die iets willen, of die te maken krijgen met veranderingen in hun leefomgeving. ‘Het is eigenlijk gevraagd en ongevraagd advies geven op alles wat voorbij komt in je wijk.’ Ze lacht ‘Ja, dat is heel breed, hè?’

‘Vergeten we niet iemand?’

Een recent voorbeeld is de geplande Centrale Ontvangstlocatie voor asielzoekers (COL) in Alkmaar Een gevoelig thema. ‘Je hoort dat het gaat spelen, dus je gaat op zoek: wie zijn ermee bezig? En dan is mijn rol om te kijken hoe we als gemeente participeren. Ook bedenk ik hoe we bewoners betrekken en alle partijen bij elkaar brengen. Belangrijke vragen zijn dan: Vergeten we niet iemand en houden we rekening met de buurt?’

Met de projectgroep die de komst van de COL voorbereidde, is Mariëlle naar Budel gereisd om te leren van ervaringen en aanpak daar. Met een informatieavond voor buurtbewoners zorgde Mariëlle ervoor dat inwoners meer open stonden voor de komst van de ontvangstslocatie. Toen ook de buurt er klaar voor was bleek alle moeite (voorlopig) voor niets: uiteindelijk is het Alkmaarse college gevallen over de komst van de COL en is het voorlopig van de baan.

‘Het politieke speelveld maakt het soms moeilijker dan nodig’ vertelt ze. ‘Bijvoorbeeld wanneer partijen een keuze maken die voor de inwoner niet de juiste lijkt volgt er onbegrip of weerstand. Samen met de inwoners kijk ik dan hoe we die weerstand kunnen wegnemen of verzachten.’

Tijdig betrokkenheid organiseren

Volgens Mariëlle reageren bewoners voornamelijk positief op plannen voor veranderingen in hun leefomgeving: ‘Mensen vinden heel veel goed als ze maar gehoord worden. Als ze gewoon iemand kunnen bellen wanneer ze een klacht, een melding of een wens hebben’ In haar gebieden is ze er daarom alert op dat bewoners tijdig betrokken worden als er plannen zijn, al maakt ze ook wel mee dat dit soms pas laat gebeurt. Ze probeert daarom altijd goed geïnformeerd te zijn over initiatieven, zowel van de gemeente als van inwoners. ‘Ik kijk waar mogelijk naar koppelkansen. Zijn er andere partijen die hetzelfde idee hebben? Als bewoners een initiatief hebben, hebben wij daarvoor een subsidie; het bewonersinitiatief. Vaak redden bewoners het zelf om dit aan te vragen, soms verkennen we samen de mogelijkheden.’

Tussen buurtpartijen in

Eén van Mariëlles taken als gebiedsregisseur is het leiden van de Gebiedsteams Plus: een samenwerking van de gebiedsteams met buurthuizen, woningbouwverenigingen, zorgorganisaties, sport en wie er maar nodig is bij wat er speelt in het gebied. Gezamenlijk wordt gekeken wie wat bij kan dragen. Bijvoorbeeld bij overlastsituaties, wensen om een buurt te vergroenen of eenzaamheid. Ze heeft hierin de rol van voorzitter, trekker en verbinder. ‘Ik leg graag verbanden en schakel tussen partijen.’ De samenwerking is soms best complex, mede door het verloop bij verschillende organisaties waarmee ze samenwerkt en binnen de gemeente zelf. ‘Het is niet zo van: je netwerk staat en klaar. Nee, je bent voortdurend in beweging eigenlijk.’

Omgaan met teleurstelling

Het werken aan samenlevingsopbouw vanuit de gemeente is soms wel lastig, bijvoorbeeld bij tegenstrijdige belangen van bewoners en politiek. Of wanneer processen lang duren. ‘Ik probeer eerlijk en open uit te leggen welke stappen ik ga zetten en wanneer ik ze terugbel.’ Maar: ‘Er zijn ook zaken die langer blijven liggen of waarover uiteindelijk een negatief advies wordt gegeven. En wat ik dan lastig vind, is dat ik die boodschap door moet geven aan een bewoner. Die is toch teleurgesteld terwijl ik daar niet zoveel aan kan doen. Dus de positieve reacties, maar ook de negatieve reacties voor DE gemeente komen bij mij terecht.’

Echt contact

Het werken vanuit de gemeente biedt ook kansen: zo heeft ze direct middelen beschikbaar waarmee bewonersinitiatieven vormgegeven kunnen worden, of andere “potjes”. Ze vindt het interessant om uit te zoeken wat er achter leefbaarheids- en handhavingsvraagstukken zit, en of je die op een andere manier kunt oplossen. Bijvoorbeeld wanneer jongeren in de wijk hangen. ‘Dan willen wij weten waarom. En dan gaan we het gesprek met ze aan.’ Zo werd duidelijk waar het hanggedrag vandaan kwam. Jongeren gaven aan dat ze geen plek voor zichzelf hadden, en dat graag zouden willen. ‘Op basis van hun wensen zijn we nu bezig om een huiskamer te openen.’

Positief geluid

De meeste impact ervaart ze ‘als we met het gebiedsteam de wijk zijn in geweest en horen en zien van de bewoners dat ze het zo fijn vinden dat we er zijn. Een luisterend oor, mensen verder helpen. Maar ook als een bewonersinitiatief geslaagd is en ik even langsga op de opening of feestdag. Dan zie ik blije bewoners en dat is toch waar we het voor doen.’

Jasmijn Pronk sprak met Mariëlle Kiel over haar werk in het kader van De terugkeer van Samenlevingsopbouw. Een serie van verhalen waarin duidelijk wordt hoe mensen vanuit verschillende posities werken aan samenlevingsopbouw.