Geld verdienen met de energietransitie

Actieve bewoners kunnen het verschil maken als het gaat om de energietransitie. Daar weten ze in de Rotterdamse energiewijk Bospolder-Tussendijken (BoTu) alles van. Robbert de Vrieze, aanjager van de Delfshaven Coöperatie: ‘Bospolder-Tussendijken is geen bakfiets-wijk. Het is een van de vijf armste wijken van Nederland.’

Bospolder-Tussendijken ligt in Delfshaven, in het westen van Rotterdam. Historisch Delfshaven ademt de sfeer van Anton Pieck. ‘Je vindt er veel wederopbouwarchitectuur, zoals de Gijsingflats die na het vergissingsbombardement zijn gebouwd. Door het relatief grote aantal sociale huurwoningen (60%) en decennia van concentratie tref je in de wijk veel (energie)armoede.’

Wokken op inductie

Om ervoor te zorgen dat de energietransitie niet iets is dat bewoners zomaar overkomt, hebben buurtbewoners een energiecoöperatie opgericht: de Delfshaven Energie Coöperatie. Ze kregen hierbij steun van de Delfshaven Coöperatie, Blijstroom en andere partners. De nieuwe coöperatie is in de zomer van 2019 feestelijk geïntroduceerd op het wijkfestival BeSouk.

'Als je als bewoners zeggenschap en eigenaarschap hebt over de energie-infrastructuur in je wijk, dan kun je er geld mee verdienen'

De eerste actie was een challenge met wokken: proef je het verschil tussen gas en inductie? De Vrieze legt uit: ‘Als je als bewoners zeggenschap en eigenaarschap hebt over de energie-infrastructuur in je wijk, kun je daar verdienmodellen aan koppelen en er geld mee verdienen. Dan zijn bewoners niet slechts de consumenten, maar worden ze prosumenten. En daardoor gaat de hele wijk er sociaal en economisch op vooruit.’

Bewoner als energiecoach

De Vrieze ziet de energietransitie als een kans om bewoners met elkaar te verbinden: community building. Tegelijk is community building een middel om te zorgen dat die energietransitie lukt. ‘Als je langs de deuren gaat met een koffertje onder je arm en zegt dat je van het warmtenet bent, krijg je bewoners niet mee. We beginnen bij de mensen in de wijk en werken met de energie die al aanwezig is. Sleutelfiguren in de wijk vormen de basis van ons netwerk. Zij weten precies wat er speelt en welke initiatieven en organisaties er al actief zijn.’ En dat is fijn, want zo hebben buurtbewoners zoveel mogelijk baat bij de energietransitie. ‘We willen buurtbewoners opleiden tot energiecoach. Zij kunnen in hun netwerk vertellen hoe ze hun leven en huis verduurzamen en hoe ze de woningbouwcoöperatie hierbij betrekken.’

5% besparing

De energietransitie zorgt voor een hoop werkgelegenheid. Hoe zorg je dat wijkbewoners dat werk oppakken? In Delfshaven hebben ze een wijkinstallatiebedrijf opgericht: WijkEnergie Werkt. Zo snijdt het mes aan twee kanten: mensen kunnen aan het werk en de wijk wordt duurzaam. Om dit te realiseren, heeft het wijkinstallatiebedrijf een bijdrage gekregen van CityLab010. Bij WijkEnergie Werkt werken mensen die nu van een uitkering moeten rondkomen, mensen met een taalachterstand en jongeren die op zoek zijn naar een stage of leerwerkplek. Ze doen klusjes die huizen verduurzamen, zoals het aanbrengen van isolatiefolie en led-verlichting. Ze praten met bewoners over wat zij willen en bekijken wat er verder nog kan met de woning. Deze activiteiten zijn gratis voor bewoners en hierdoor besparen zij al minimaal vijf procent op hun energierekening.

'Met de postcoderoosregeling dicht je het gat tussen mensen die kunnen investeren en mensen die dat niet kunnen'

In Bospolder-Tussendijken wonen veel mensen die geen grote financiële investeringen kunnen doen. Mensen en bedrijven die wél investeringsruimte hebben, profiteren van ‘gratis energie’ na de terugverdientijd van zonnepanelen, een warmtepomp en isolatie. Terwijl minder draagkrachtige mensen in tochtige huizen op een duurdere en steeds kleinere collectieve voorziening zijn aangewezen. Hoe maak je duurzame energie voor alle bewoners beschikbaar?

De Delfshaven Energie Coöperatie zet daarom de postcoderoos en het model van energiecoöperatie Oprozen in. Wijkbewoners kunnen nu hun elektriciteit afnemen bij de wijkenergiecoöperatie die elektriciteit opwekt vanaf de daken op openbare en bedrijfsgebouwen in de wijk. ‘Met de postcoderoosregeling kun je zonnepanelen die op een ander dak zijn geïnstalleerd kopen, crowdfunden of huren. Daarmee kom je in aanmerking voor belastingkorting op je energierekening. Hiermee dicht je het gat tussen mensen die kunnen investeren en mensen die dat niet kunnen. Dit model willen we ook in Bospolder-Tussendijken toepassen.’

Duurzaamheidswinkel

Ook is er een samenwerking met scholen in de wijk. De Vrieze: ‘We willen toe naar projecten waar Installateurs van WijkEnergie Werkt zonnepanelen op het dak van een school plaatsen. De elektriciteit die we hiermee opwekken brengen we dan niet meteen naar het net, maar slaan we op in de wijk. Bijvoorbeeld in een buurtbatterij of in elektrische deelauto’s. Zo voeg je waarde toe aan de opgewekte energie. In het kader van veerkrachtige scholen, één van de pijlers van het BoTu 2028-programma, krijgen leerlingen les in hoe duurzaamheid in de praktijk werkt. Tegelijkertijd worden de scholen brandpunten van ontmoeting. Verschillende netwerken en groepen, zoals migrantenorganisaties, kunnen van de faciliteiten gebruikmaken.’

En er worden meer mogelijkheden uitgeprobeerd om mensen bewust te maken van duurzaamheid. ‘Met stichting Formaat werken we aan een theatervoorstelling over energie en armoede in de wijk, voor en door wijkbewoners’, vertelt De Vrieze. Ook steunt de Delfshaven Energie Coöperatie initiatieven voor een duurzaamheidswinkel en een voorbeeldhuis waar mensen inspiratie op kunnen doen. ‘We hanteren een communicatiestrategie van onderop: we maken op deze manier op emotioneel niveau contact met mensen. Dit is effectiever dan een brief door de bus doen.’

Dit artikel is geschreven door LSA bewoners en Movisie en verscheen eerder in Movisies, het relatiemagazine van Movisie.