De buurt als medicijn

We zullen meer samen en meer van onderop, zonder bovenaf te vergeten, in dialoog liefst zonder ruzie maar wel op scherp en met het volle besef dat het zonder elkaar niet kan moeten werken aan onze buurt. Voor nu en later.’ Met deze - en andere prachtige woorden - opende Lucas de Man de Dag van de Buurt. Meer dan duizend bewoners en buurtprofessionals waren eind januari aanwezig bij dit online event waar veel praktische workshops waren te volgen en verdiepende gesprekken te voeren over de kansen van werken met wijken als uitvalsbasis. De hoogtepunten op een rij.

Herwaardering van Vogelaarbeleid

Wie nadenkt over de vraag naar betere buurten, komt snel uit bij de wijkenaanpakken van het verleden waar cultuurpsycholoog Jos van der Lans en LSA-bestuurslid Petra van Duynhoven over in gesprek gingen. Van Duynhoven kent de wijkaanpak vanuit Brukske, een Venrayse wijk waar ze al decennia woont: 'Een echte volkswijk, waar mensen wonen van verschillende pluimage…daar hoeven mensen zich niet te laten vangen in doelgroepen en weten samen heel veel dingen goed op te pakken.’ Toch gaat dat niet vanzelf en is blijvende aandacht voor wijken noodzakelijk, ook als het goed gaat. ‘Er komt toch altijd een punt waarop men denkt dat de sociale vernieuwing in de wijk wel het punt heeft bereikt waarop wijkbewoners het allemaal alleen zouden kunnen,’ vertelt Petra. ‘Dan wordt er afgeschaald…minder inzet van de wijkagent, minder sociaal beheerders van woningcorporaties. De gemeente gaat weer anders kijken naar geld en uren.’

‘Het moment dat Petra schetst, is precies het punt waarop Vogelaarbeleid ruw werd afgebroken,’ stelt Jos Van der Lans. ‘Het Vogelaarbeleid volgde destijds de wens op om op het allerlaagste niveau van de verzorgingsstaat dingen te realiseren door aandacht voor wijken. Dat is ondertussen van tafel geveegd. De aandacht en gezamenlijkheid vloeiden weg. De gevolgen zien we nu. Nu komen we bij elkaar om die draad op te pakken, dat is geweldig. Er is zo veel kennis. We moeten die batterij aan kennis naar de oppervlakte brengen.’ aldus Jos van der Lans. 

In deze herwaardering van het Vogelaarbeleid, geeft Jos ons een wezenlijke boodschap mee: ‘Zorg er voor dat het niet zo’n zieligheids-karakter krijgt, zo van: wij gaan achterstand bestrijden. Vogelaar zei zelf: ‘We moeten het niet hebben over moeilijke wijken, maar over krachtwijken.’ De manier waarop je praat over een wijk, is cruciaal voor wat voor een processen je voortbrengt.’

Continu leerproces

‘Vooral kijken hoe we beter kunnen luisteren en leren, hoe we kunnen aansluiten bij wat er gebeurt,’ zegt Andy Clijnk, de programmamanager Leefbaarheid & Veiligheid van ministerie van Binnenlandse Zaken, over de rol van de overheid hierin. ‘De urgentie voor wat er gebeurt in kwetsbare gebieden, die wordt gevoeld, ook op de Haagse vierkante kilometer.’ Clijnk, die zelf ook actief is binnen een wijkplatform, concludeert: ‘Toch vraagt het wel iets anders dan hoe we het nu doen. Het nieuwe kabinet moet wijken belangrijk gaan vinden – en ik denk ook dat dat gaat gebeuren. De urgentie is groot. Daarom willen we het leren over wijkaanpak ook goed organiseren, zoals we dat doen op een dag als vandaag. En niet één dag, maar het hele jaar door.’

Minister van Wijken

In de aanloop naar de verkiezingen - en naar de Dag van de Buurt - stelde LSA voor om in een volgend kabinet een Minister voor Wijken aan te stellen. Om deze toekomstige minister een vliegende start te geven, verzamelenden ze advies van iedereen die werkt aan veerkrachtige wijken. Tijdens de Dag van de Buurt mochten paar prominente gasten ook hun input leveren.

Een succesvolle wijkaanpak vraagt volgens Tanja Jadnanansing, stadsdeelvoorzitter van Amsterdam Zuid-Oost om LEF: Luisteren: naar mensen in de wijk, en dan niet van: ‘u vraagt, wij draaien’; Empathie; Flexibel faciliteren. ‘We moeten veel vrijer durven denken’, aldus deze Amsterdamse bestuurder. 

Harry van der Molen, CDA-Kamerlid en eerder wethouder in de gemeente Leeuwarden, is van mening dat Minister van Wijken zich moet realiseren dat mensen die in de wijken wonen zijn bondgenoten zijn. Terwijl Hester van Buren, bestuurder woningcorporatie Rochdale, behalve een minister van wijken óók een minister van volkshuisvesting wil. Die wordt in het huidige kabinetsbeleid ontzettend gemist. Marco Pastors, directeur van Programma Rotterdam-Zuid, vult aan: ‘Ik doe het alleen als ik er minister van Wonen, Wijken en integratie van mag maken. Het is alledrie belangrijk. De scholen moeten ‘ja’ zeggen, de corporaties moeten ‘ja’ zeggen en de werkgevers, de gemeenten moeten ook meedoen.’

Hart voor de Buurt

Burgemeester van Arnhem, Ahmed Marcouch sluit af: ‘Nederland is een prachtig land, een mooi land, en een rijk land. Alleen van die pracht en schoonheid profiteert lang niet altijd iedereen. Er zijn te veel gebieden waar mensen letterlijk aan het overleven zijn. Er moeten woningen bij komen. De bestaande voorraad moet beter. En ieder kind verdient perspectief op een goede toekomst. Daar is het onderwijs de sleutel.’ Hester van Buren is er mee eens: ’In Nederland moet het niet uitmaken in welke buurt je opgroeit.’

De Tweede Kamerverkiezingen komen eraan. Als het aan LSA komt er in het volgende kabinet méér aandacht voor buurten en wijken. Vind jij dat ook? Laat van je horen op www.hartenkreetvoordebuurt.nl. Hier worden ideeën verzameld die buurten in heel Nederland meer leefbaar, veilig en veerkrachtig maken. Zo vertelde een deelnemer: ‘Het gaat niet om mensen laten participeren, maar om technieken toepassen die mogelijk maken om vanuit de behoeften in een wijk in te spelen op wat daar nodig is. Door mensen te sturen vanuit overheidsambities werkt niet. Continuïteit is belangrijk. Aanbestedingen werken niet in ons vak.’

Dit is een aangepaste versie van het artikel dat eerder op de site van LSA Bewoners. Lees hier het volledige verslag.