Hoe knoop je een gesprek aan in je buurt?

Afgelopen twee jaar werkte LSA aan het project Betrokken Buurten. Buurtinitiatieven spelen een grote rol in het onderling contact tussen buurtgenoten. Zij maken wijken bruisend en brengen be-woners samen. Hun activiteiten blijken ook invloed te hebben op het verminderen van eenzaam-heid. LSA volgde afgelopen twee jaar een zestal initiatieven en leerden over wat wel en niet werkt in het aanknopen van contacten in buurten en dorpen. 

De praatplaat

Buurthuis Lokaal-O in Baarn ging op verschillende manieren het gesprek aan over eenzaamheid. Er werden talloze gesprekken gevoerd met hun bezoekers, mensen op straat en op de markt. En vragen als ‘wat weet jij van je buren die zich eenzaam voelen?’ of ‘waar heb je zelf wat aan als je je eenzaam voelt?’ werden uitvoerig besproken.

Vervolgens legde het buurthuis samen met sociaal ondernemer Birgit Oelkers de antwoorden naast elkaar. Als vanzelf kwam een lijst bovendrijven van vijf zaken die een verschil maken als het gaat over eenzaamheid bespreekbaar maken. Namelijk: warme groepen, persoonlijk contact, naar buiten gaan, betrokken buren en natuurlijk gemak om over eenzaamheid te praten. 

Pamela van den Berg van de Verhalensmederij verpakte deze vijf aandachtsgebieden in een vrolijke Praatplaat. De Praatplaat bood vervolgens nieuwe aanknopingspunten voor gesprekken over onderwerpen als vriendschap en dezelfde humor delen, een plek waar je lief en leed kunt delen of over de manier waarop je in beweging blijft. De Praatplaat is natuurlijk niet aan Baarn gebonden. Je kunt het binnen je eigen gemeenschap of wijk gebruiken als aanleiding voor een gesprek over eenzaamheid. Het is ook een leuke activiteit om samen met bewoners en bezoekers een eigen Praatplaat te maken.

Aankaartspel

Het Rotterdamse bewonersinitiatief Zorgvrijstaat maakt allerlei hulpmiddelen om in gesprek te kopen en vragen te stellen. Neem bijvoorbeeld het spel Aankaarten. Dat spel bestaat uit een set kaarten die zijn bedoeld om aan de praat te raken over persoonlijke zorgen of die van iemand anders in de buurt. De kaarten helpen je ook om (hulp)vragen te stellen.

Er zijn drie soorten kaarten:

1. Typerende taferelen: een ‘wat zou je doen als…?’-vraag.
   Bijvoorbeeld: Wat zou je doen als je de weg niet weet naar hulp en iedereen om je heen een andere taal spreekt?

2. Dekselse dilemma’s: kiezen tussen het één of het ander.
   Bijvoorbeeld: a. Hulp vragen aan een onbekende OF b. het zelf doen, maar dan langzamer?

3. Onthutsende onderwerpen: open vragen over hoe jij in elkaar steekt.
   Bijvoorbeeld: Bespreek jij je angsten weleens?

Zorgvrijstaat ontwikkelde ook allerlei tafel accessoires - zoals tafelkleden, karaffen, servetten, schorten - met vragen zodat je voldoende gespreksstof hebt als je met elkaar aan tafel zit. Bekijk hier het geheel assortiment en kies alvast iets leuks uit voor de intieme etentjes tijds komende feestdagen.

Vragen over talenten en passies

De Ierse Cormac Russell is een van de stuwende krachten achter de ABCD-aanpak. We kennen hem vooral van zijn enthousiasmerende workshops en lezingen, maar hij doet meer. Hij maakte een vragenlijst, waarmee initiatiefnemers en bewoners kunnen aansturen op gesprekken over de krachten binnen een gemeenschap. 

De vragen zijn nadrukkelijk níet bedoeld om te komen tot een oordeel of om problemen te signaleren. Ze zijn er om te weten te komen wat iemand zelf aan een gemeenschap kan bijdragen. Aan de hand van de vragen kun je drie stappen doorlopen:

1. Ontdek wat iemands leven verrijkt.

2. Onderzoek welke passies zich kunnen ontwikkelen tot bijdragen aan het welzijn van de gemeenschap.

3. Verbind de talenten van personen met elkaar om een tevreden gemeenschap te creëren.

Joop Hofman, een van de ABCD-pioniers in eigen land, vertaalde de vragen naar de Nederlandse situatie. Deze kun je eenvoudig hier downloaden. Tot slot, drukt Joop ons op het hart: ’Laat het vooral een gesprek zijn over betrokkenheid, passie, buurtverhalen waar mensen warm van worden, mooie mensen in de wijk, eigen inzet.’

Dit artikel is een aangepaste versie die deels eerder op de LSA Bewoners verscheen.