Speel het Dilemmaspel Sociaal Werk

Omdat bewoners, gemeenteambtenaren, sociaal werkers, bestuurders en financiers ieder met een eigen bril naar de werkelijkheid kijken, zijn ze zich vaak vooral bewust van hun eigen dilemma's en minder van die van hun partners. Terwijl ze elkaar toch nodig hebben om verder te komen. Ze delen immers gezamenlijk dezelfde ambities voor een inclusieve samenleving.

Delen van dilemma is de eerste stap naar een betere samenwerking

Anderhalf jaar lang coachte ik organisaties op het gebied van sociaal werk om hen te helpen hun werk dichter bij bewoners te brengen en een betere samenwerking van de grond te krijgen. De resultaten vind je in het E-zine Sociaal Werk Beweegt. Tijdens dit verandertraject kregen we als coaches goed zicht op de dilemma's waar sociaal werkers tegenaan lopen. Maar ook inwoners, gemeenten, andere financiers en organisaties lopen hier tegenaan. Ik bedacht toen dat het delen van de dilemma's die je tegenkomt een eerste stap kan zijn naar meer begrip en meer partnerschap en samenwerking binnen het sociaal werk. Een spel is een mooie vorm om dat te doen. En zo ontstond het dilemmaspel.

Hoe werkt het dilemmaspel?

Er zijn verschillende spelvarianten beschikbaar. Hierdoor leent het spel zich voor een korte bijeenkomst van ca. 1 uur of een uitgebreide variant waar de spelers een dagdeel bezig zijn. Een ideale speelgroep bestaat uit ca. 8 deelnemers en 1 spelleider. De spelleider legt uit en bewaakt de tijd en de aanpak. Er zijn kaarten voor inwoners, sociaal werk (bestuurders, leidinggevenden en sociaal werkers), gemeenten, financiers (dat kunnen gemeenten, maar ook andere partijen zijn), maatschappelijke organisaties en er is een vrije rol. Voor iedere stakeholder zijn er 5 kaarten: op 4 kaarten staat dilemma weergegeven dat veel voorkomt. Er is ook een blanco kaart waarmee spelers een eigen dilemma kunnen benoemen. Op het onderste deel van de kaarten staat het voortgangsstadium van de ambitie weergegeven, oftewel de beweging. Dit deel wordt alleen in de uitgebreide spelvariant gebruikt.

Voorgelegde dilemma’s zijn herkenbaar voor deelnemers

Inmiddels is het spel gespeeld door 350 mensen. Dat waren onder andere de deelnemers aan het In voor Zorg congres ‘Sociaal Werk Werkt’. Ik speelde het met burgerinitiatieven, gemeenten, sociaal werkers en zelfs met medewerkers van zorgorganisaties. Wat zijn de ervaringen?

Deelnemers vinden de dilemma's zeer herkenbaar, want maar zelden wordt de blanco kaart gekozen. Ze kunnen snel een kaart kiezen met een dilemma dat ook bij hen speelt. Vervolgens bestaat de neiging om tijdens de korte plenaire sessie al direct met elkaar in gesprek te gaan terwijl deze ronde alleen bedoeld is om elkaars dilemma's te inventariseren en beter te begrijpen. Persoonlijk contact is een essentieel onderdeel van het spel. Daarom gaan deelnemers ‘speeddaten’ om het dilemma van iemand anders aan te horen of te helpen dit op te lossen. Dat gebeurt in twee of meer rondes. Zo ontstaat er – anders dan in een plenaire bespreking waarin zaken vaak oppervlakkig en onpersoonlijk blijven – echt contact. Achteraf hebben deelnemers grote waardering voor dat persoonlijke contact. Bij de korte variant wilden ze nog veel langer doorpraten en dat is nu precies de bedoeling!

Inwonersstem moet ook meedoen!

Soms is de inwonersrol lastig in te vullen. Vooral wanneer inwoners ook werkzaam zijn in het sociaal domein. Dan zijn ze al snel geneigd hun 'werkpet' op te zetten. Niks mis mee natuurlijk, maar het risico is dat dan de inwonersstem niet meedoet en alleen professionals met elkaar praten. Het is aan de spelleider om dit te bewaken. Opvallend is overigens dat ik professionals aan tafel nog niet in de verleiding heb gezien om vanuit hun inwonersrol te praten, terwijl we toch ook allen inwoner zijn!