Hoe kun je op buurtniveau conflict, verdeeldheid en polarisatie tegengaan?

Tijdens de koffieochtend in buurtcentrum Voorn vertelt bewoonster Rita dat veel jongeren zich ophouden in en rondom het winkelcentrum Parkwijk in Utrecht. Overdag hangen er meisjes rond bij de roltrappen van de parkeergarage en in de avond de jongens. Ze laten daarbij troep achter. De man van Rita durft hen aan te spreken ook al geven zij een grote mond. Rita vindt het heel vervelend om te vertellen dat het met name om Marokkaanse jongeren gaat. Ze wil niet stigmatiseren en discrimineren. Bemoedigend antwoord ik dat ze de feiten gerust mag beschrijven. Ze ziet dat het Marokkaanse meisjes en jongens zijn. Haar uitspraak is een op grond van een observatie en berust niet op een (voor)oordeel.

Het gesprekje met Rita is een voorbeeld van hoe moeilijk het is om open gesprekken te voeren over gevoelige onderwerpen als discriminatie, polarisatie en culturele verschillen. Alle drie de thema’s spelen in de buurt waar ik werk, omdat daar mensen wonen met uiteenlopende achtergronden en religies. Als sociaal makelaar zie ik het als mijn taak om naar bewoners te luisteren en hen aan te moedigen om met elkaar in gesprek te gaan. Ik luister naar hun mening en hun gevoelens van onvrede, zoals in het gesprek met Rita. Waarom? In de Nederlandse democratie staan we voor vrijheid van meningsuiting. Maar wanneer iedereen mag en kan zeggen wat hij denkt ontstaat er ook wel eens conflict. Dat is niet erg zolang het maar lukt om die op een goede manier op te lossen.

Vreedzaam samenleven is zo gemakkelijk nog niet

Buurtbewoners hoeven het niet altijd met elkaar eens te zijn om prettig samen te kunnen leven. Het is vooral belangrijk dat mensen met respect naar elkaar luisteren. In onze buurt doen we daarom mee aan het programma De Vreedzame School. Een pedagogisch programma  dat kinderen leert om op een positieve manier met elkaar om te gaan. Dat werkt goed, blijkt uit onderzoek. Want kinderen gebruiken hun ‘vreedzame’ vaardigheden, na verloop van tijd, ook in de speeltuin buiten school. Maar dat is niet genoeg om de buurt een veilige en gezellige plek te maken voor iedereen. Daarom is de methode verder ontwikkeld tot Vreedzame Wijk. Als trainer Vreedzame Wijk treed ik onder ander op als bemiddelaar bij conflicten. Ik vraag mensen om zich bewust te worden van hun eigen waarheid en die kritisch tegen het licht te houden. Een standpunt kan veranderen als je luistert naar die van de ander en inziet dat die van jou niet beter is maar gewoon anders.

Wat is De Vreedzame School from De Vreedzame School on Vimeo.

Gedeelde wensen brengen bewoners dichter bij elkaar

In de gesprekken die ik hou nodig ik bewoners uit om niet alleen naar de verschillen maar ook naar de overeenkomsten te kijken. Beiden willen dat kinderen veilig kunnen opgroeien in de wijk. Dat mensen zich minder asociaal gedragen en niet reageren met een kort lontje. Deze overeenkomsten helpen om het contact tussen andersdenkenden te verbeteren. Ondertussen spoor ik mensen aan om zelf bij te dragen aan het bedenken en uitvoeren van ideeën die de buurt gezelliger of veiliger maken.

Praat over feiten, niet over gevoelens

Natuurlijk zijn er standpunten, zoals bijvoorbeeld over asielzoekers, waarin mensen vast blijven houden aan hun mening. Ik zie het als mijn taak om mensen uit te nodigen om respectvol over deze moeilijke onderwerpen te praten zonder te oordelen. Belangrijk in gesprekken is dat argumenten berusten op feiten en niet op gevoelens.

Gevoelens zijn namelijk niet altijd een goede raadgever. Bijvoorbeeld als het gaat om de beeldvorming rondom onze plaatselijke moskee. Bewoners zijn nieuwsgierig naar de moskee, maar ervaren de aanwezigheid van de moskee ook als beangstigend. Ze zijn niet op de hoogte van de activiteiten in de moskee en gaan er niet zomaar naar binnen. Voor mij een aanleiding om in gesprek gegaan met de voorzitter en een Marokkaanse vrouwengroep in de moskee. Ik vertelde hen over de uitspraken van de bewoners. En wat bleek? De gebruikers van de moskee ervaren het heel anders. Zij willen juist een bijdrage leveren aan de buurt en staan open voor buurtbewoners. Om beter te laten zien wat ze precies doen, plaatsen ze daarom voortaan een overzicht van hun activiteiten op de website. En om het contact te verbeteren organiseerden ze afgelopen week een Iftar (een avondmaaltijd tijdens de Ramadan) voor de buurt. Nu denken we samen na over een dialoog in de moskee. Want een goed gesprek is het begin van wederzijdse waardering en acceptatie.

Sigrid van Vliet is sociaal makelaar bij DOENJA Dienstverlening in Utrecht.