Coffee-corner biedt meer dan alleen koffie

Met nieuwe ogen kijk ik rond in mijn eigen wijk. Plekken waar ik voorheen zonder bijzondere interesse langsliep, vallen me nu op en geven me een goed gevoel. Een voorbeeld daarvan is de coffee-corner in mijn supermarkt. Nooit bedacht dat deze een belangrijke sociale waarde kan hebben voor sommige mensen. 

In Bemmel blijkt de coffee-corner in de Albert Heijn zo’n betekenisvolle plek te zijn waar onderling contact ontstaat en wordt onderhouden. Vooral voor ouderen die daar anderen ontmoeten en een praatje maken. Ze ontmoeten er bekenden en onbekenden. Soms kort, alleen voor de duur van de koffie, maar lang genoeg om er een fijn gevoel aan over te houden. ‘Zo, nu heb ik toch nog een beetje contact gehad met anderen vandaag.’, zei laatst een meneer die we daar spraken.

Soms leidt dat kort koffiemomentje bij de Albert Heijn tot meer. Een dame wier sociale kring klein was, ontmoette daar een andere dame die haar uitnodigde voor koffie bij haar thuis. Via deze vrouw werd zij vervolgens geïntroduceerd bij de kerk waar ze weer andere nieuwe mensen ontmoette.

Groepsapp

Het is alweer even geleden dat het onderzoek over betekenisvolle plekken, dat onderdeel is van Werkplaats Sociaal Domein Arnhem en Nijmegen, van start ging bij ons Leeratelier Betekenisvol Contact in de Wijk. Inmiddels zijn er heel wat meters door wijken gelopen, zijn er gesprekken gevoerd met bewoners en zijn er plekken ontdekt die van betekenis blijken voor mensen.

Als onderzoeker sprak ik samen met mijn studenten met mensen die veel betekenis geven aan een plek waar zij vrijwilligerswerk doen of waar zij regelmatig deelnemen aan een workshop. Zoals bij de Warmoes, een historische biologische tuin in Lent. Mensen voelen zich hier nuttig en zetten hun talenten in op een plek die voor hen ideologische waarde heeft. Daarnaast is het gevoel om ergens bij te horen belangrijk voor hen. Een gezamenlijk koffiemoment en een groepsapp met andere vrijwilligers zorgt voor verbinding. 

Opvallend is de rol van de coördinatoren hierbij, die nét een stapje extra zetten voor vrijwilligers die even geen anderen in de buurt hebben om hen op te vangen. Zoals die ene vrijwilliger die na een ziekenhuisopname naar huis mocht, maar niemand had voor het vervoer. Het ophalen wordt dan gewaardeerd. De coördinatoren dragen daarmee uit dat iedereen er mag zijn en talenten heeft om mee te doen. 

Lunchroom als ontmoetingsplek

Tussen wijken zijn is er verschil in de waardering van de sociale infrastructuur. In Lent, een plaats met veel nieuwbouw en met veel jonge gezinnen, is de beleving positief van aard. Een schoolplein blijkt daar een plek waar informatie met gelijkgestemden wordt uitgewisseld en nieuwe vriendschappen worden gesloten. 

In Zwanenveld, een jaren ’70 wijk in Nijmegen, waar veel voorzieningen gesloten zijn, is de beleving negatiever. Door leegstand in een winkelcentrum voelen mensen zich er minder op hun gemak. Ook de sluiting van een buurtcentrum zorgt dat mensen minder verbinding voelen. Een lunchroom met een betrokken eigenaar die mensen op een natuurlijke en laagdrempelige manier bij elkaar aan tafel zet, vervangt dit voor sommige mensen. 

In Zwanenveld blijkt de groenstrook, waar mensen om verschillende redenen lopen, ook een plek waar mensen zich meestal prettig voelen. Mensen zeggen elkaar gedag, maken een kort praatje met elkaar en komen elkaar vaker tegen. Door deze ontmoetingen voelen wijkbewoners zich veiliger. Er zijn im-mers bekenden in de buurt.

Top 3 aanknopingspunten

Sociaal werkers zijn veelal nog niet gewend om bezig te zijn met sociale infrastructuur in een wijk. We willen middels uitgebreid participatief actieonderzoek een dialogische tool ontwikkelen om hier meer handen en voeten aan te geven. De eerste uitkomsten van ons onderzoek bieden nu al aanknopingspunten voor welzijnswerkers. 

Naast aanknopingspunten zijn er ook nog vragen. Wat zijn bijvoorbeeld betekenisvolle plekken voor jongeren of voor bewoners met een beperking? Wat maakt een plek nou precies betekenisvol voor hen? En welke rol spelen sleutelfiguren daarin? 

Momenteel wordt er een plan gemaakt om hier verder onderzoek naar te doen. Het onderzoek richt zich op de kwaliteit van sociale infrastructuur: het gaat om diversiteit, de betekenis van plekken (Sense of Place) en de sociale en fysieke toegankelijkheid (inclusie) van plekken. Hierdoor weten sociaal werkers straks beter wat inwoners waardevol vinden en waarom ze wel of niet gebruik maken van sociale infrastructuur. Daarnaast biedt het inzicht in structurele belemmerende en bevorderende factoren op wijkniveau.

Ondertussen blijf ik nieuwsgierig rondkijken in mijn omgeving naar plekken die betekenisvol kunnen zijn. Misschien neem ik ook wel af en toe een kopje koffie en sta ik even stil in de coffee-corner van mijn supermarkt. Wie weet wie ik dan weer tegen het lijf loop.