Groen verbindt zorg en de buurt

In 2015 startte het Oranje Fonds het programma Groen Verbindt. Drie jaar lang ondersteunde het Fonds 25 groene en sociale projecten. Deze projecten hadden tot doel om door middel van buurttuinen het contact en de betrokkenheid tussen mensen te stimuleren. Concreet wilde het Oranje Fonds de volgende twee doelen bereiken:

• De sociale samenhang en leefbaarheid in wijken en buurten versterken.
• De ontmoeting tussen cliënten van instellingen en buurtbewoners bevorderen en daarmee sociale participatie en wederzijds begrip stimuleren.

Het Verwey-Jonker Instituut evalueerde het programma. In de onlangs uitgebrachte eindrapportage laten we zien dat beide doelen zijn bereikt.

Meer sociale samenhang in de buurt door groen initiatief

In de loop van drie jaar is de sociale samenhang en de leefbaarheid in de buurten van Groen Verbindt versterkt. Ook vinden veel mensen hun woonomgeving er leuker uitzien, voelen ze zich iets veiliger in de buurt en gaan ze vaker naar buiten. Vrijwilligers op de tuinen scoren op geluk en gezondheid elk jaar hoger. Ongeveer 80% van de respondenten zegt dat het verbeteren van hun scores op sociale contacten, geluk en gezondheid komt door hun deelname (aan activiteiten) op de tuin.

Meer verbinding tussen cliënten en andere buurtbewoners

In de loop van drie jaar Groen Verbindt is het contact tussen cliënten en buurtbewoners gegroeid. Het aantal mensen uit beide groepen dat meedeed is gegroeid, de frequentie waarin zij elkaar zagen is toegenomen, en de aard van hun contact is veranderd. Ze zeggen elkaar vaker gedag, maken vaker een praatje met elkaar en doen vaker een activiteit samen. De buurtbewoners en cliënten hebben elkaar de afgelopen jaren beter leren kennen. Ze weten daardoor meer van elkaars situatie en laten vooroordelen wat makkelijker los.

Een van de onverwachte opbrengsten is dat de deelnemende projecten heel goed bleken te zijn in het aantrekken van kwetsbare vrijwilligers, zoals mensen met een licht verstandelijke beperking, dementie, een verslaving of GGZ-problematiek. Dankzij de betrokkenheid van zorginstellingen werd de drempel om mee te doen voor deze groepen lager.

Tien tips voor meer verbinding in de buurt!

Tijdens het onderzoek hebben we van vrijwilligers en projectleiders tips gekregen om ontmoeting en betrokkenheid tussen groepen die elkaar normaal gesproken niet vaak ontmoeten nog beter voor elkaar te krijgen. Zet jij je ook in voor meer verbinding in de buurt? Lees dan deze 10 tips!  

1. Organiseer een tijdstip waarop alle doelgroepen kunnen en willen komen. En zorg dat ze dan ook in de gelegenheid zijn elkaar te ontmoeten, door bijvoorbeeld groepjes te maken waarin vrijwilligers, buurtbewoners en zorg- en opvangcliënten samenwerken.

2. Betrek ook de kinderen uit de buurt: kind verbindt! Als kinderen op de tuin komen, worden ook de ouders betrokken en het brengt ‘leven’ op de tuin.

3. Zijn er dieren in de buurt? Zorg dat ze ook op de tuin komen! Mensen vinden het leuk om samen dieren te verzorgen. Veel cliënten aaien graag honden, maar mogen ze niet als huisdier hebben op de instelling. Hondenbezitters lopen graag in het groen. Dat biedt mogelijkheden om contact met elkaar te maken.

4. Om cliënten te kunnen mobiliseren is draagvlak in de zorg- en opvangorganisaties essentieel: Zorg dat collega-therapeuten de cliënten mee naar buiten nemen op de tuin (en hen hiervoor enthousiasmeren) en dit incorporeren in het zorg- en activiteitenschema.

5. Gebruik buurtapps, Facebookpagina’s en andere sociale media om buurtbewoners te mobiliseren. Veel projecten gebruiken nog het ‘buurtnetwerk oude stijl’, maar buurtbewoners, met name vrouwen, communiceren veel via de sociale media.

6. Sluit aan bij wat er al is! Bijvoorbeeld door activiteiten af te stemmen op feestdagen met een kerstlunch, een Halloweenspeurtocht of paaseieren zoeken in de tuin. Ook dagen als Burendag en NLdoet zijn handig om op een laagdrempelige manier ontmoeting te creëren tussen zowel buurtbewoners als cliënten.

7. Pas activiteiten en werkzaamheden aan op wat de cliënten kunnen. Voor ouderen en mensen in een rolstoel is het fijn te zijn als er moestuinbakken op hoogte staan. Andere typen cliënten hebben behoefte aan een duidelijke taakafbakening en continuïteit. Voor bijna alle cliënten geldt: alleen als het mooi warm weer is, is het fijn om te tuinieren.

8. Vier successen! Het is makkelijk uit het oog te verliezen wat er allemaal is bereikt, zeker als sommige andere zaken niet lukken of minder succesvol blijken dan gehoopt. Je blindstaren op wat er mis gaat werkt demotiverend.

9. Creëer momenten waarop lokale organisaties van jouw ruimte gebruik kunnen maken. Nodig ze uit om bijvoorbeeld wijkoverleg te houden, dan komen ze op een natuurlijke manier met jouw locatie in aanraking. Overweeg of je de gelegenheid wil geven voor bedrijfsuitjes of heidagen op jouw tuin. En bedenk of je er huur voor wilt vragen.

10. En last but not least: maak reclame in de buurt, buurtbewoners hebben behoefte aan attendering op en uitnodiging voor activiteiten. Dat kan niet vaak genoeg gebeuren. Een vijfde van de mensen die nooit op de tuin komt zou dat wel willen!

Lisa Wilderink was als onderzoeker bij het Verwey-Jonker instituut betrokken bij de evaluatie van Groen Verbindt. Ze werkt nu als onderzoeker bij het lectoraat De Gezonde Stad van Hogeschool Windesheim.