De kracht van een bekend gezicht

In mijn beginperiode als opbouwwerker heb ik mij iets voorgenomen. Als ik in een buurt loop waar ik actief ben en ik naar de wc moet, dan wil ik dat er altijd iemand in de buurt woont waar ik terecht kan voor een toiletpauze. 

Het heeft een tijd geduurd voordat ik in elke buurt wat adressen had verzameld waar ik terecht kon voor deze ‘toiletpauze’. Mensen laten immers niet zomaar iemand binnenkomen, ook een opbouwwerker niet. Om dit toch voor elkaar te krijgen moest ik een band opbouwen met bewoners. Ik maakte praatjes en ging met ze in gesprek, leerde ze kennen, en zij mij. Langzaamaan werd ik een bekend en vertrouwd gezicht van de buurt. En mocht ik bij steeds meer bewoners zo af en toe naar het toilet. 

Ik kom maar weer bij jou

Onbekend maakt onbemind. Hoe kan een bewoner iets vertrouwen dat hij of zij niet kent? Door aanwezig te zijn in de buurt leert men je kennen. En daar heb je tijd, geduld en aandacht voor nodig. Iets wat niet meer van deze tijd lijkt.

'Ik kom maar weer bij jou. Ik weet gewoonweg niet wie ik moet hebben voor de vraag die ik nu heb', is iets dat ik en mijn collega opbouwwerkers regelmatig horen van bewoners. Maar ook van collega professionals die in onze wijk werken. 

Als voorzitter van een aantal dorp- en wijkoverleggen in Gemeente Smallingerland, valt mij de laatste tijd op dat de wisseling van professionals die actief zijn in de buurt hoog is. We zouden elk overleg prima kunnen vullen met een kennismakingsronde. Deze wisselingen en hoge doorloop zijn alles behalve bevorderlijk voor het welzijn en leefplezier van de bewoners, omdat continuïteit juist belangrijk is voor een wijk.

‘Ongeacht je functie, vorm je samen een eenduidig gezicht in de wijk’

Het valt op dat bewoners slecht weten waar ze terecht kunnen voor hun (hulp)vragen. Mede door de terugtrekkende beweging van professionals, de hoge wisselingen en het veranderende beleid, weten bewoners vaak niet waar en bij wie ze terecht kunnen. Ook voelen ze zich niet gehoord. Voor ons als opbouwwerkers is het dan ook moeilijk om de juiste wegen te bewandelen. De voortdurende veranderingen zorgen voor kapitaalvernietiging. Je voelt je gevleid dat een bewoner jou een hulpvraag toevertrouwt, maar ook machteloos omdat je niet weet hoe je de bewoner verder kan helpen. Dit kan soms desastreus zijn voor de band die je hebt opgebouwd. Vertrouwen komt te voet, maar gaat te paard.

Elkaar feilloos vinden

Dienstbaar zijn aan de inwoners van de buurt staat voorop voor mij. Daarom ben ik als opbouwwerker ook soms even een wijkverpleegkundige, wijkagent of woonconsulent. Niet om het werk van de ander over te nemen, maar om het voor de bewoner soepeler te maken en je collega op te vangen. Samen kom je verder, samen ben je ondersteunend aan de gemeenschap. Ongeacht je functie, vorm je samen een eenduidig gezicht in de wijk en daar helpt een generalistische houding bij. 

Ik snak daarom naar duidelijke structuren waarin we elkaar feilloos kunnen vinden. Je weet dan wat je aan elkaar hebt, wat er gaande is bij elkaar en hoe de lijntjes lopen. Ook als ik antwoord op een vraag niet weet, dan zijn de lijntjes kort en is de betreffende vraag snel op de goede plek. Dankzij sterke structuren vang je de hoge wisselingen ook makkelijker op. De nieuwe krachten komen in een warmer bad terecht waarin ze makkelijker hun weg vinden en meer tijd kunnen besteden aan kennismaking met de nieuwe buurt en haar bewoners. Zo worden zij ook sneller een bekend en vertrouwd gezicht van de buurt.

Pure interesse

Een paar jaar geleden werd ik, door de woonconsulent van een woningbouwcoöperatie, geattendeerd op de sloop van een flat in een wijk waar ik actief ben. De bewoners moesten noodgedwongen hun flat verlaten voor een nieuwe plek in de buurt. Samen met de woonconsulent ging ik langs de bewoners om te vragen wat dit voor hen betekende. Een vrouw gaf aan niet mobiel te zijn, een klein netwerk te hebben en op te kijken tegen de verhuizing. Ik heb mevrouw in contact gebracht met een maatschappelijke organisatie die haar voor een kleine prijs heeft verhuisd. Ze kon haar geluk niet op en ik moest haar nieuwe plekje (een wijk verderop) zeker komen bezoeken. 

‘Sindsdien hebben we elkaar nooit meer losgelaten en ben ik altijd welkom voor koffie én een toiletbezoekje’

Een paar weken na de verhuizing wachtte ze me op met taart en koffie. Vol trots vertelde ze over haar nieuwe plekje en toekomstplannen. Sindsdien hebben we elkaar nooit meer losgelaten en ben ik altijd welkom voor koffie én een toiletbezoekje.

Vanuit de interesse die wij tonen in de inwoners, ontstaat vaak het eerste contact. Ten grondslag aan dit contact ligt dus geen hulpvraag, maar pure interesse in wie de ander is en wat hem of haar bezig houdt. Dit creëert een unieke, meer gelijkwaardige relatie. We geven de inwoner de ruimte om met zijn of haar verhaal te komen zonder dat daar een andere agenda van ons achter zit. 

Voor welke realiteit kies jij?

De interesse en nieuwsgierigheid die wij tonen, moedigt bewoners aan om kwetsbaarheid te tonen en onderliggende moeilijkheden makkelijker met ons te delen. Ook ik als opbouwwerker kan dan makkelijker eerlijk zijn, waardoor er een gelijkwaardige relatie ontstaat. Doordat wij vaak in de buurt te vinden zijn en ons netwerk onderhouden kunnen wij op lange termijn heel veel betekenen voor inwoners. De drempel is door al het voorgaande contact heel laag.  

Voortdurende verandering en verschuiving in beleid, geld en dus mensen, is een onvermijdelijke realiteit. Toch is de realiteit ook dat wij als opbouwwerkers succesvol zijn in ons werk als we aanwezig kunnen zijn in de buurt, ons flexibel opstellen en aandacht kunnen geven aan bewoners vanuit oprechte belangstelling. Dus zonder vastgestelde targets, vastomlijnde kaders of verplichte overleggen.