Wat heeft vijf jaar Buurtwijs.nl opgeleverd?

Toen, dat waren de jaren 2014 en 2015 toen ik deel uitmaakte van een kleine werkgroep georganiseerd door Movisie. In een gezelschap van zes deskundigen bogen wij ons over het vraagstuk van effectieve sociale interventies in het algemeen en in het bijzonder over de Databank Effectieve sociale interventies. Het idee erachter ligt voor de hand. We moeten vooral niet in elke wijk of in elke organisatie steeds opnieuw het wiel uitvinden. Sociaal maatschappelijk werk is al meer dan honderd jaar oud, en in die periode zijn er heel veel werkvormen ontwikkeld die meer of minder geslaagd zijn en als we dat vastleggen in een databank dan kunnen professionals overal in het land gebruik maken van de ervaringen die elders zijn opgedaan. Zo voorkomen we dat professionals onnodige beginnersfouten maken en beslagen ten ijs komen als ze ergens weer iets nieuws beginnen. Het motto zou moeten zijn: bezint eer gij begint, dus: eerst even in de databank van Movisie kijken. 

Leven in de databank-brouwerij

Het probleem was echter – en daar boog de werkgroep zich over – dat professionals, gemeenteambtenaren of bestuurders de databank onvoldoende gebruikten. Eigenlijk was het een imposante bibliotheek zonder bezoekers. Daar zijn, zo constateerde de werkgroep vijf jaar geleden, allerlei oorzaken voor aan te wijzen. Misschien wel de belangrijkste is dat elke sociale context anders is, steeds om een bijzondere mix vraagt van organisatietalent, middelen, empathie, doorzettingsvermogen en passie; precies die ongrijpbaar-werkzame context- en persoonsgebonden eigenschappen waarover je in de steriele interventiebeschrijvingen van de databank weinig wijzer wordt. Het is allemaal mooi opgeschreven maar echt warm word je er meestal niet van. Dat gebeurt pas als je met enthousiasme (en voldoende financiële middelen) aan de slag kunt. 

Dus, zo bedacht de werkgroep, je zou dat enthousiasme, de passie, de ervaringen, aan de databank moeten toevoegen, zodat het niet een dode bibliotheek is, maar een bruisende interactieve site, een platform om ervaringen uit te wisselen, om collega’s te treffen. Er moest leven komen in de databank-brouwerij, dat was het idee. En dat zou ook meer aansluiten bij de professionele cultuur die nu al generaties lang dominant is in de brede welzijnssector, namelijk dat men de oren eerder te luister legt bij verhalen en ervaringen dan dat men een blik werpt op studie- en methodiekboeken. 

Indruk 5 jaar later

Het idee voor Buurtwijs is uit die analyse voortgekomen en daar hield de betrokkenheid van mij en de werkgroep op. Maar nu lag daar dus ineens de vraag voor: wat vind je van het resultaat?

'Buurtwijs is een levend archief voor iedereen die betrokken is bij buurtwerk'

Ik ben geen frequent bezoeker, dus om deze vraag te beantwoorden ben ik dus maar eens gaan grasduinen door de website. En het moet gezegd: Buurtwijs is een stuk aantrekkelijker dan de databank Effectieve sociale Interventies. Er staan verhalen op, er is een netwerk van zo’n 400 professionals bij betrokken, er zijn opinies, je wordt meegenomen in de geschiedenis van het opbouwwerk, er passeren zelfs een paar Grote Denkers en iconische ‘buurtmakers’ de revue. Buurtwijs is veelzijdig, mooi vormgegeven en een prima informatiebaak, een levend archief voor iedereen die betrokken is bij buurtwerk, de wijkaanpak of de sociale basis, waar sinds kort zelfs op de Buurtwijs-site een apart Kennisplein voor is ingericht. Kortom: vooruitgang. 

Alleen: van die oerdegelijke, saaie databank Effectieve Sociale Interventies is nog maar nauwelijks een spoor te herkennen op de website. Er wordt wel binnen de site gelinkt naar vergelijkbare praktijkverhalen, maar voor zover ik kan zien nauwelijks nog naar de databank of andere externe kennisbronnen. 

Zoveel websites

Gevolg is wel dat Buurtwijs ooral een nieuwe informatiezuil is geworden naast alles wat er al was en is. En dat is best veel. Naast de databank heb je als het gaat om buurt- en wijkwerk ook nog de sites van LSA bewoners, Krachtproef, het Landelijk Platform voor Buurt- en wijkgericht werken,  Sociale Vraagstukken, de Canon sociaal werk, in het bijzonder de Canon samenlevingsopbouw, en het recente Wijkwijzer. Dan zie ik er ongetwijfeld nog een paar over het hoofd. Elke website heeft natuurlijk zo zijn eigen ontstaansgeschiedenis, organisatiebelang en achterban, maar bij elkaar oogt het toch vooral als een tamelijk chaotische en ongeordende informatievoorziening. Zeker als je bedenkt dat de gemiddelde bezoeker via een google-zoekopdracht links en recht in deze sites binnenvliegt. Het kennisverwervingsparcours wordt daardoor eerder uitgestippeld door persoonlijke toevalligheden en nauwelijks te doorgronden logaritmes dan dat kennis over effectiviteit en opgedane professionele ervaringen hier als leidraad gelden.

Zien we door de bomen het bos nog wel? 

Of we daar nu veel mee opgeschoten zijn ten opzichte van vijf jaar geleden – ik weet het niet. We hebben voor al de mensen die in buurten en wijken al dan niet professioneel actief zijn vooral veel meer informatie en verhalen ter beschikking gesteld en het ziet er naar uit dat daar de komende jaren nog het nodige aan gaat worden toegevoegd. En hoe meer informatie er beschikbaar komt, hoe groter de behoefte aan ordening, samenhang en diepgang. Zien we door de bomen het bos nog wel? Eigenlijk zouden de hierboven genoemde websites dat als een gezamenlijk probleem moeten zien, wat eigenlijk hebben ze allemaal hetzelfde doel: hun bezoekers van adequate, bruikbare informatie te voorzien waardoor het werk dat zij verzetten doordachter, rijper en mogelijk effectiever kan plaats vinden. 

Zie ik hier de contouren van een nieuwe werkgroep gloren?  

Jos van der Lans is cultuurpsycholoog en publicist. Hij is initiatiefnemer van de Canon sociaal werk. Zie: www.canonsociaalwerk.eu en www.josvdlans.nl.