Een zorggemeenschap in Leidschendam

Op een koude en regenachtige voorjaarsdag kloppen we aan bij een op het eerste oog leegstaand pand. Binnen brandt de elektrische kachel en is Hans van Ierland druk bezig thee te zetten. Dat Hans, van huis uit psycholoog, met zijn wijkleercentrum Alles voor Elkaar terecht zou komen op Park Schakenbosch in Leidschendam, lag niet direct voor de hand. Het verhaal begint dan ook al zo’n vijf jaar geleden. Hans zag een documentaire over historische begraafplaatsen. Het bracht hem op een idee: de begraafplaats naast zijn huis leek hem heel geschikt om met een aantal van zijn cliënten te onderhouden.

Van historische begraafplaats tot gemeentewerf

Hans legde het plan voor aan de gemeente, dat werd hem niet, maar hierdoor was Hans nu wel in beeld bij de gemeente. Niet veel later werd hij gebeld: ‘Dit keer om te vragen of ik interesse had in een locatie op Park Schakenbosch.’, zegt Hans. Dat park en de gebouwen waren op dat moment eigendom van een ggz-instelling. Toen die partij vertrok, ging de gemeente op zoek naar een nieuwe invulling. Men vond dat er naast woningbouw ook ruimte moest blijven voor maatschappelijke ontwikkelingen.

Hans mobiliseerde de buurt. Verzamende zeventig handtekeningen in een dag en al snel ontstond het plan om vooral de kerk op het terrein een maatschappelijke bestemming te geven. Ook al duurde het nog even voor ze werkelijk aan de slag konden, dat weerhield Hans er niet van om direct te gaan popelen. Hans licht toe: ‘Popelen staat voor mij voor een ABCD-manier van organiseren, asset based werken met wat er is en dat proberen te versterken. Alles wat je hier ziet, is ingericht met spullen van de mensen die hier komen. De een bracht een tafel mee, de ander stond met een orgel op de stoep. Doordat mensen hier letterlijk ‘op hun eigen stoel’ zitten, voelen en ervaren mensen deze plek als van henzelf. Ik laat me hierbij inspireren door Ghandi, die ooit zei: Whatever you do for me, but without me, you do against me.’

Alles voor Elkaar?

Het idee van Hans is dat het wijkleercentrum Alles voor Elkaar een onderdeel is van een bredere community of care (zorggemeenschap) met leerwerkbedrijf, ontmoetingscentrum en buurtrestaurant. Hans begeleidt in die community mensen van laagdrempelige activatie naar arbeidsmatige participatie. Dat wil zeggen: van lerend vrijwilligerswerk naar een opleiding of een reguliere baan. Het bieden van die begeleiding ligt dichter bij Hans’ werk als psycholoog: ‘Ik begeleidde diverse cliënten voor de gemeente. Tijdens mijn werk merkte ik dat regulier vrijwilligerswerk voor mensen met psychische problemen vaak lastig is. Ze hebben vaak angst om te falen en tonen daarom weinig initiatief. De begeleiding schiet ook vaak tekort. Ik wil met Alles voor Elkaar een plek creëren waar deze mensen langzaam kunnen toegroeien naar een plek die bij ze past.’

Gezocht: echte begeleiders

Inmiddels zijn er zo’n 25 mensen als vrijwilliger of deelnemer actief bij Alles voor Elkaar. ‘Dat loopt bij ons nogal door elkaar’, aldus Hans. ‘Ik zelf heb bijvoorbeeld geen verstand van het repareren van fietsen. Nu heb ik mensen verzameld die het leuk vinden om fietsen te repareren en een paar die het ook echt kunnen. Zo helpen zij elkaar op weg.‘

Toch worden echte begeleiders - professionals die niet uit de doelgroep zelf voortkomen - wel gemist. Hans: ‘Zij kunnen dan wat werk van mij overnemen. Dat vind ik ook belangrijk. Het eigenaarschap moet verschuiven van mij als initiatiefnemer naar de buurt. Daar wordt overigens hard aan gewerkt. Alles voor Elkaar zoekt fondsen om wijkverbinders op te leiden. Het wordt hun taak om de verbinding te leggen tussen het wijkleercentrum en de twee omliggende uitdagingswijken. En daarbij is het de bedoeling dat ze hulp krijgen van een digitaal platform zoals Mijn Buurtje of GebiedOnline.

Ik zoek uit wat een cliënt wel kan en probeer dat uit te bouwen tot meer

Grote ambities, maar geen bedrijf

Er gebeurt veel rondom Alles voor Elkaar, al droomt Hans alweer verder: ‘Met elektrische wagentjes kunnen we straks de post gaan distribueren door de nieuwe woonwijk. Dat scheelt verkeer in de wijk en past bij het community of care concept. En samen met de bestaande hovenier willen we de kwaliteit van de openbare ruimte van het park een update geven.’

Plannen genoeg, maar het moet niet bedrijfsmatig worden: ‘Dat kan ervoor zorgen dat de fondsen wegvallen. Dan zouden we aanbestedingen moeten gaan doen en dat gaat in tegen mijn filosofie. De gemeente kijkt naar wat een cliënt nu niet kan en zoekt een plek waar hij die missende vaardigheden kan aanleren. Ik focus op wederkerigheid: ik zoek uit wat een cliënt wel kan en probeer dat uit te bouwen tot meer. Doordat ik niet let op de negatieve kant van de persoon, maar veel meer kijk naar de positieve kant, krijgen cliënten uiteindelijk een positiever zelfbeeld.’

Rutger van Weeren, oprichter van so/creatie, schreef dit artikel voor de website van LSA Bewoners. Dit is een verkorte weergave, het volledige interview lees je op de website van LSA Bewoners.