Dialoogbijeenkomst vermindert vooroordelen
Foto: Vladimer Shioshvili (Flickr Creative Commons)
In etnisch diverse buurten wonen mensen met verschillende gewoonten naast elkaar. Dialoogbijeenkomsten kunnen bestaande vooroordelen en stereotyperingen verminderen. Dat concludeert Kennisplatform Integratie & Samenleving na onderzoek naar de effectiviteit van dialoogbijeenkomsten als methode om discriminatie tegen te gaan. Wel zijn er belangrijke randvoorwaarden. We geven zes tips uit het literatuuronderzoek.
1. Voorkom ‘intergroup anxiety’ onder de gespreksdeelnemers
Als iemand in contact komt met mensen die zichtbaar tot een andere groep behoren, ontstaat ‘Intergroup anxiety’. Deze term verwijst naar gevoelens van angst of gespannenheid. Onbekende gewoontes en omgangsvormen van mensen uit een andere groep kunnen angst voor afwijzing teweegbrengen. Om deze angst tegen te gaan, wordt aanbevolen om grote statusverschillen en competitie tussen groepen te vermijden, samenwerking te bevorderen (zie tip 6) en ervoor te zorgen dat mensen elkaar regelmatig kunnen ontmoeten.
2. Verbeter het zelfbeeld van de deelnemers
Een positieve kijk op anderen, oftewel de outgroep (mensen van een andere groep) kan alleen ontstaan als de persoon in kwestie ook een positief zelfbeeld heeft. Een dialoog kan een groter effect hebben wanneer deelnemers een beter zelfbeeld ontwikkelen voordat men met elkaar in gesprek gaat. Dit kan bijvoorbeeld in een specifiek voortraject. 'Dit is een extra drempel’, erkent onderzoeker Ikram Taouanza van Movisie desgevraagd. ‘Dus dat vergt de nodige voorbereiding. Het is daarom goed om vooraf te weten hoe het zit met het zelfbeeld van de deelnemers.’
3. Werk zowel aan kennis als aan empathie
Een combinatie van kennis en empathie levert meer op dan alleen kennisoverdracht. De onderzoekers bevelen daarom aan niet alleen te werken aan het vergroten van kennis, maar tegelijkertijd de empathische gevoelens te stimuleren. Wat betekent dit concreet? Taouanza: ‘Bij kennisoverdracht kun je bijvoorbeeld historische en culturele achtergronden laten zien. Aan empathie kun je werken door bijvoorbeeld onrechtvaardige situaties in de leefomgeving in beeld te brengen en mensen hierover te laten praten.’
4. Voorkom dat mensen anderen als uitzondering binnen een groep gaan zien
Het fenomeen ‘subtyping’ treedt op wanneer een individu als een ‘uitzondering’ wordt behandeld, omdat hij afwijkt van het stereotiepe beeld dat men heeft van de groep waar hij uit komt. Wanneer er sprake is van subtyping kan het zinvol zijn erop te attenderen dat meerdere groepsleden uit de groep afwijken van het stereotiepe beeld. Dat kan stereotypering doorbreken. Voor dialoogbijeenkomsten is het daarom verstandig om verschillende leden van een bepaalde outgroep bij de dialoog te betrekken, zodat de interne diversiteit binnen die groep duidelijk wordt. Belangrijk is dat deze mensen zich duidelijk benoemen als onderdeel van de minderheidsgroep en zichzelf niet als uitzondering zien.
5. Maak de positieve sociale norm tijdens de dialoog expliciet
Indien er binnen de sociale context duidelijk de norm heerst dat discriminatie niet oké is, dan worden negatieve meningen sneller veroordeeld, zelfs door degenen die vooroordelen hebben. Het is daarom verstandig om de deelnemers tijdens een dialoogbijeenkomst opmerkzaam te maken op een bepaalde positieve sociale norm (bijvoorbeeld: iedereen wordt gelijkwaardig behandeld). Om de sociale norm te versterken kan het ook handig zijn om ‘peers’ in te zetten en hun mening hierover te laten uiten. Peers zijn sleutelfiguren uit de groepen waar de deelnemers zich mee identificeren.
6. Laat de deelnemers met elkaar samenwerken
Het samen werken aan een gezamenlijke opdracht of gemeenschappelijke doelen zorgt voor persoonlijke interactie. En dat kan bestaande verschillen overbruggen. Wanneer deelnemers van dialoogbijeenkomsten een opdracht krijgen waar een unanieme oplossing uit moet voortkomen, dan kunnen door deze activiteit de heersende vooroordelen of stereotypen wegvallen. Daarbij moet het wel klikken tussen de deelnemers en moet er ruim de tijd zijn om aan elkaar te wennen.
