Visiedocument zet belang samenlevingsopbouw op de kaart
Opbouwwerk is bezig met een comeback. Terecht, want het kan een cruciale bijdrage leveren aan het versterken van gemeenschappen en het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken. Om die potentie beter te benutten, verdient het een extra impuls en betere positionering. Dat is de strekking van een zojuist verschenen visiedocument ‘Laten we het eens over samenlevingsopbouw hebben. Het is tijd.’
Opstellers van het document zijn de Beroepsvereniging van Professionals in het Sociaal Werk (BPSW), Sociaal Werk Nederland, Krachtproef en Movisie. De organisaties stellen vast dat het opbouwwerk in de lange tijd is gezien als ‘minder nodig’ en ‘iets van vroeger’. Het ‘managen’ van sociale opgaven werd steeds nadrukkelijker een taak van gemeenten en het opbouwwerk raakte ondergesneeuwd. Maar er is sprake van een kentering.
Onmisbare schakel
Volgens de organisaties wordt de laatste jaren steeds duidelijker wat we eigenlijk al wisten: ‘Grote opgaven kunnen alleen maar met de kennis, ervaring en dynamiek van betrokken bewoners worden opgelost. Opbouwwerkers zijn meesters in het zien en versterken van deze dynamiek. Hoe, wat en waar, daar zijn veel vragen over te stellen en is bovendien contextafhankelijk. Maar het appèl op deze vakmensen groeit explosief, vanuit het besef dat zij een onmisbare schakel vormen bij het aangaan van de maatschappelijke uitdagingen waar we met elkaar voor staan.’
Vertrouwen herstellen
Met de recente herwaardering van samenlevingsopbouw zijn we er nog niet. Het vertrouwen van inwoners in opbouwwerkers moet hersteld. ‘Onder invloed van decentralisaties en de noodzaak van kostenbesparing zijn opbouwwerkers dichter toegeschoven naar de uitvoering van lokaal beleid’. Het bevorderen van participatie en emancipatie van inwoners, van oudsher een belangrijk streven van het opbouwwerk, als zelfstandig ideaal, raakte op de achtergrond. Het werd voor gemeenten vooral een besparingsstrategie. ‘Het vertrouwen van burgers in het traditionele partnerschap met opbouwwerkers is mede hierdoor geschaad’, schrijven de organisaties in hun visiedocument. ‘Nu de potentie van samenlevingsopbouw voor genoemde maatschappelijke uitdagingen weer scherper in beeld komt, is het zaak het vertrouwen in dat partnerschap tussen bewoners en opbouwwerkers te herstellen en volop te investeren in opbouwwerk’, aldus de organisaties in hun visiedocument.
Sociale basis
Herstel van vertrouwen is lang niet de enige uitdaging waar het opbouwwerk voor staat. Het visiedocument noemt er meer, waaronder: ‘Balanceren tussen de individuele en de collectieve blik, waarbij het individuele perspectief zowel in uitvoering als beleid veelal domineert’. Ook moet het opbouwwerk ‘omgaan met het feit dat de sociale basis, in de regel de buurtgemeenschap, snel wordt gebruikt als een handig duizenddingendoekje voor de explosief groeiende zorgvragen. Opbouwwerk moet de waarde van de sociale basis profileren en beschermen.’
Het visiedocument is onderdeel van de Landelijke Actieagenda de Kracht van Samenlevingsopbouw is een coalitie van Movisie, Krachtproef, Sociaal Werk Nederland en de Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk (BPSW). Deze coalitie komt voort uit het Strategisch Overleg Opbouwwerk van de BPSW.
