Ik als instrument

Moon Vlaminckx is opbouwwerker in Den Bosch en schrijft over haar werk. 

Buurtwijs heeft mij gevraagd een stukje te schrijven over 100 dagen in de vergeten wijk. Een NPO docuserie waarin Tim den Besten en Nicolaas Veul gaan wonen en werken als stagiairs sociaal werk in de Haagse wijk Laak. Ze worden niet alleen geconfronteerd met de vele problemen in de wijk, maar ook met hun eigen maatschappelijke betrokkenheid, zo is te lezen op de NPO-site. Wat mooi dat deze presentatoren, met al eerder goedlopende series zoals 100 dagen voor de klas, willen laten zien hoe belangrijk sociaal werk is. 

‘Ze worden niet alleen geconfronteerd met de vele problemen in de wijk, maar ook met hun eigen maatschappelijke betrokkenheid.’

Iets met mensen

Wanneer zien we nou echt wat een sociaal werker doet? We weten allemaal dat ze ‘iets doen met mensen’, maar de impact die het sociaal werk kan hebben op het leven van een bewoner is veel meer dan dat. Het kan iemand net weer dat steuntje in de rug geven om toch weer door te gaan. 

Proberen

Stiekem ben ik een beetje jaloers dat voor deze serie twee presentatoren zijn ingevlogen en niet twee échte sociaal werkers, opbouwwerkers bijvoorbeeld. Ik denk dat je op die manier beter kan laten zien wat het sociaal werk voor iemand kan betekenen.

 Eerst de relatie, dan de aanpak

In 100 dagen in de vergeten wijk komen Nicolaas en Tim er al snel achter dat je de mensen moet kennen om te weten wat je moet doen. Dit raakt aan de presentiebenadering. In deze benadering staat de aansluiting met de ander centraal. Vanuit die aansluiting kan een sociaal werker (of zorgverlener) pas begrijpen wat er gedaan kan worden en wie hij of zij daarbij moet zijn voor de ander. Bekijk hieronder een uitleg van dit gedachtengoed van Andries Baart, de geestelijk vader van de presentiebenadering.

Koffie en koekjes

Het viel me op dat Tim en Nicolaas hun ogen uitkijken als ze met ‘de gewone burger’ in aanraking komen. Een mooi voorbeeld hiervan is als ze een klein koffiezaakje inlopen. Zo’n plek waar alle buurtbewoners zich verzamelen, met koffie waarin je lepel stijf overeind blijft staan en de koekjes al jaren in de doos liggen. Tim en Nicolaas kijken alsof ze water zien branden. Ze lijken dit koffiezaakje en de gebruikers hiervan spannend te vinden. De meningen vliegen in het rond. Ik zie ongeloof bij de presentatoren en later zeggen ze ook dat ze zich ongemakkelijk voelden tijdens het gesprek met deze wijkbewoners. 

Ik als instrument

Juist dit soort gesprekken zijn voor ons, sociaal werkers, dagelijkse kost. Dit is wat het werk leuk maakt. Want hoe ga je nou met zo’n groep in gesprek die bij voorbaat hun mening al heeft klaarliggen? Hoe kan je aangeven dat je het gespreksonderwerp niet prettig vindt? Dit is een perfect voorbeeld dat in het sociaal werk je belangrijkste instrument jijzelf bent. Met al je eigenaardigheden, meningen en opvattingen. En juist dat maakt dat je soms wel of niet bij bewoners past. Het maakt dat een methode wel of niet lukt. En soms, zoals Tim en Nicolaas ook zullen ondervinden, moet je je mening voor je houden en af en toe mag je best zeggen: en nou is het klaar. Dit heb ik trouwens niet zelf bedacht, lees in dit interview hoe Sjef van der Klein vertelt dat het de basis van het werk is. 

Bedankt

Tim en Nicolaas, dank jullie wel dat jullie je liefde en tijd hebben gestoken in ons vak. Dat het niet altijd makkelijk is maar vaak ook zo mooi. Dat we mochten meegenieten en vanaf de bank konden roepen hoe wij het soms anders zouden doen. En nu is het tijd voor koffie, zo sterk dat m’n lepel erin kan blijven staan.