Zomerserie #8: Nieuwkomers voelen zich welkom
Onbekend maakt onbemind? Buurtwijs duikt deze zomer in haar archief op zoek naar artikelen over wederzijds begrip en contact tussen buurtbewoners. Deze week: sociale verbinding tussen nieuwkomers en andere wijkbewoner
De afgelopen jaren zijn diverse wijkinitiatieven opgezet om bij te dragen aan de inclusie van nieuwkomers in Nederland. Ze zouden sociale verbinding bevorderen. Maar is dat ook zo?
Het opkomen van een negatieve houding ten opzichte van andere groepen kan het beste worden tegengegaan door positief contact te stimuleren blijkt uit theoretisch vooronderzoek. Positief contact versterkt sociale verbinding. Onder sociale verbinding verstaat duurzaam of herhaald bij elkaar brengen van mensen, groepen of instituties, zodat er sociale netwerken kunnen ontstaan. Vooral daar waar mensen nu met de ruggen naar elkaar staan. Als contact tussen groepen toeneemt, blijken de stereotypen en het negatieve houdingen over andere groepen te dalen.
In juli 2019 publiceerde Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS) hun onderzoek naar de werkzame elementen van wijkinitiatieven die gericht zijn op het tot stand brengen van sociale verbinding tussen nieuwkomers (veelal statushouders) en andere wijkbewoners.
Voor hun onderzoek bekeken ze twee initiatieven: De Voorkamer in Utrecht en De Huiskamer voor Vluchtelingen in Eindhoven.
De Voorkamer
De Voorkamer is een initiatief in de Utrechtse wijk Lombok. Een ontmoetingsplek voor nieuwkomers - veelal vluchtelingen met of (nog) zonder status - en andere bewoners van de stad Utrecht. De ruimte heeft de uitstraling van een woonkamer en men kan er dagelijks terecht voor activiteiten, zoals het Nederlands taalcafé en de Arabische of Eritrese koffie- en spelletjesavonden.
De activiteiten worden voor en door nieuwkomers en andere bewoners van de stad georganiseerd. Naast deze activiteiten wordt er ook samengewerkt aan creatieve kunst en design projecten, zoals interieurontwerp, social-design, crafts-projecten (borduren, schilderen, etc.) of het maken van muziek en storytelling voorstellingen.
‘Het is een plek waar je makkelijk alleen naar toe kunt gaan en waar je alsnog met allemaal mensen samen kunt zijn. Je voelt je niet verloren. Het is comfortabel om hier alleen te komen, er is genoeg aanspraak.’, geeft een van de geïnterviewde bezoekers aan.
De Huiskamer
De Huiskamer is een plek voor dagbesteding en ontmoeting van vluchtelingen (met of zonder status) en inwoners in het centrum van Eindhoven. Het is een plek waar nieuwkomers (veelal statushouders en uitgeprocedeerden/ongedocumenteerden) een maaltijd kunnen krijgen, kunnen douchen, kleren wassen en kunnen sporten. Maar ook even tot rust kunnen komen. Ze worden ondersteund om het roer weer in eigen handen te nemen zodat ze zich verder kunnen ontwikkelen, zinvol bezig kunnen zijn en zich actief kunnen bezinnen op hun eigen toekomst. Zelfredzaamheid is daarbij steeds het leidend principe. Op vrijdagmiddag kunnen in het kader van ‘eten bij de buren’ ook bewoners uit de wijk mee-eten.
Gelijkwaardigheid voorop
Zowel bij de Voorkamer als bij de Huiskamer ervaren bezoekers dat er gelijkwaardigheid is tussen nieuwkomers en andere bewoners. Bij de Voorkamer wordt hieraan gewerkt door de individuele interesses en talenten voorop te stellen en door geen onderscheid te maken tussen bezoekers van de Voorkamer. Zowel nieuwkomers als andere wijkbewoners kunnen vrijwilliger zijn en hun talenten aan een ander bieden. De Voorkamer zet bewust creativiteit in als middel om te verbinden. Bij de Huiskamer wordt gelijkwaardigheid gestimuleerd door de vrijwilligers (wijkbewoners) te trainen in het opbouwen van een gezonde gelijkwaardige relatie, door naast de statushouder/ nieuwkomer te gaan lopen.
Duurzaam contact
De mate waarin duurzaam contact is ontstaan bij de onderzochte wijkinitiatieven verschilt, en is moeilijker realiseerbaar als er meer verloop is onder bezoekers. Voor het ontstaan van
duurzaam contact is het ook belangrijk dat projectmatige activiteiten worden georganiseerd. Bezoekers van de wijkinitiatieven werken op deze manier actief met elkaar samen en richten zich daarbij op een gezamenlijk doel. Het is belangrijk om zowel laagdrempelige (reguliere) als specifieke (projectmatige) activiteiten te organiseren, focus op gemeenschappelijke interesses of talenten te houden, en het zoveel mogelijk inzetten op individuele talenten van bezoekers.
Werkzame elementen
Beide initiatieven zijn erin geslaagd om nieuwkomers en andere bewoners van respectievelijk Utrecht en Eindhoven bij elkaar te brengen door het organiseren van zowel reguliere als projectmatige activiteiten. De aanleiding van bezoekers om naar de ontmoetingsplek te gaan varieert van zich te willen inzetten voor de samenleving, en het elkaar willen helpen tot het aangaan van vriendschappen.
Als gevolg van het contact blijken de bezoekers van zowel de Voorkamer als de Huiskamer meer geleerd te hebben over elkaars cultuur, omgangsvormen daarbinnen en diversiteit binnen groepen. De mate waarin duurzaam contact is ontstaan bij de onderzochte wijkinitiatieven verschilt, en wordt moeilijker als er meer verloop is onder bezoekers van het initiatief. Duurzaam contact ontstaat gemakkelijker bij deelname aan projectmatige activiteiten.
