Zo maak je als wijkteam tijd voor een gesprek over eenzaamheid

Een bewoonster van Woldwijck in Hoogezand voelt zich regelmatig eenzaam. Om het taboe rondom eenzaamheid te doorbreken organiseert ze samen met een bewonersorganisatie en een stagiaire van het plaatselijke wijkcentrum een Fair voor Verbondenheid. Want eenzaam ben je niet alleen.

Vonkjes van bewonerskracht aanwakkeren

Ze vraagt of wij, sociaal team Zuid, een marktkraampje willen bemannen. Natuurlijk willen we dat! Voor de sociaal werkers in dit team wordt het steeds duidelijker dat we er niet alleen zijn om mensen individueel ondersteuning te bieden maar ook om signalen op te halen uit de wijk. Want op die manier bereiken we ook mensen nog voordat er grote problemen ontstaan. En niet alleen dat. Als wijkteam wakkeren we graag vonkjes aan van bewonerskracht en leren we ideeën signaleren van bewoners om het (samen)leven prettiger maken. Als opbouwwerker probeer ik dit opbouwwerkgedachtegoed te laten landen in het sociaal wijkteam waarin ook veel hulpverleners werken die dit nog niet zo gewend zijn.

Eenzaamheid bespreken: hoe doe je dat?

Op de Fair voor Verbondenheid zag ik hoe deze werkwijze opgepakt werd door sociaal werkers, Mirna en Tineke. Ze wilden graag het thema eenzaamheid bespreekbaar maken op de fair, maar zonder dat het te zwaar wordt. Maar hoe doe je dat? Het is niet meer van deze tijd om achter een tafel zitten en het aanbod van de welzijnsorganisatie te vertellen. Dan richt je de aandacht weer op het bestaande aanbod (dat soms vanachter het bureau is bedacht) in plaats van open te staan voor wat een bewoner wil bespreken en kan betekenen.  

Toch is het ook niet gemakkelijk om zomaar een gesprek gaande te houden. Daarom bedachten ze een spel. Het wiel van Twister van zoonlief thuis werd omgeturned tot ‘rad van verbinding’. Met een zwengel aan het pijltje draait het rad een paar rondjes waarna het stil komt te staan op een van de vier kleuren. Voor iedere kleur ligt er een stapeltje kanskaarten op tafel met vragen over eenzaamheid. Vragen over hoe je eenzaamheid ervaart, hoe je eenzaamheid herkent, hoe je eenzaamheid kunt aanpakken op het vierde stapeltje ligt een doe kaart: ‘uitdaging’ staat er op.

Wat kun jij deze week al doen tegen eenzaamheid?

In plaats van dat je langs het kraampje kan lopen om te kijken wat er te halen valt staat er een stoel geplaatst, zodat je kunt gaan zitten. Dit geheel aan interventies brengt, diepgaande en open gesprekken op gang. En het blijft niet alleen bij praten. Het pijltje landt regelmatig op geel. De uitdaging. Daarbij hoort een standaard vraag: Wat kun jij deze week al doen in het aanpakken van eenzaamheid?
 
De antwoorden variëren. ‘Ik wil wel in dat bejaardenhuis gaan koffiedrinken bij mensen die ik niet ken maar mag dat eigenlijk wel?’ Op de markt is ook iemand het bejaardenhuis aanwezig, dus we stellen de vraag. ‘Natuurlijk mag dat! En nee, je hoeft niet eerst om toestemming te vragen. Kom maar gewoon langs’ is het antwoord.

Zit die ander te wachten op bemoeienis?

Een andere bezoeker aarzelt. Zit haar buurman, waarom ze zich zorgen maakt wel te wachten om bemoeienis van zijn buurvrouw. Na enkele helpende vragen van sociaal werker Tineke zegt ze: ‘Als ik het fijn vind dat iemand aandacht voor mij heeft dan kan ik er van uitgaan dat hij dat vast ook fijn vindt. Ik ga een praatje met hem maken, en nodig hem uit voor een bakkie. Misschien is het voor mij makkelijker om de eerste stap te zetten dan dat voor hem zal zijn… En zo niet. Nou dan hoor ik het wel en is het ook goed. Dan heb ik het toch geprobeerd.’

Uit alle gesprekken blijkt dat mensen best bereid zijn om aandacht schenken aan een eenzame ander, ook aan mensen die ze niet goed kennen. Koffie wordt vaak genoemd als succesfactor bij het omgaan met eenzaamheid. Koffie en een beetje tijd. En soms moet je gewoon wat samen gaan doen. Een kleine wandeling of even samen door de tuin. Zeker 15 bezoekers beloven de komende week hun idee om eenzaamheid aan te pakken waar te maken.

Directe aanwezigheid van wijkteam werkt

En zo zijn we als wijkteam, door onze aanwezigheid op de markt, direct een schakel geweest in het versterken van het sociale weefsel in de wijk. Misschien is dat wel veel belangrijker dan allerlei grootschalige en dure projecten waarvoor beroepskrachten worden ingehuurd.

‘En eigenlijk’, zegt sociaal werker Mirna, ‘had ons team die vergadering van vanmorgen ook wel een keertje kunnen laten schieten. We hadden met zijn allen de wijk in kunnen gaan. Aanbellen, een gesprekje en mensen attenderen op de fair.’