Zo kun je als gemeente, welzijn en bewoners constructiever samenwerken
In de samenwerking tussen bewoners, gemeentes en zorg- en welzijnsorganisaties valt nog veel te winnen. Zo bleek uit het Kompas Right to Challenge en het onderzoeksrapport Wat Knelt. Om meer inzicht te krijgen in de praktijk zijn Vilans, LSA en Movisie samen met lokale partijen een aantal living labs gestart. Een living lab is een bijeenkomst of serie bijeenkomsten waarin de gemeente, burgerinitiatieven en aanbieders van zorg en welzijn elkaar ontmoeten om van elkaar te leren met als doel samenwerking te stimuleren op een manier die écht werkt.
De oogst uit de living labs is vastgelegd in de Inspiratiewijzer Lokaal Samenspel. Hierin vind je de ervaringen van de lokale deelnemers en een aantal praktische werkvormen om zelf mee aan de slag te gaan.
In Brabant ontmoetten Zorgcoöperatie Zeeland, gemeente Landerd en welzijnsorganisatie ONS Welzijn elkaar in een living lab om te kijken hoe ze hun gezamenlijke droom, een sluitend dorpsnetwerk waar niemand buiten valt, konden realiseren. Op de eerste plaats wilden zij helder krijgen wie welke rol heeft binnen het domein zorg en welzijn. Ook wilden zij er gezamenlijk voor zorgen dat bewonersvragen op de juiste plek terecht zouden komen.
De deelnemende organisaties
Zorgcoöperatie Zeeland, een bewonersinitiatief in het dorp Zeeland. Ze ondersteunen inwoners die een vorm van hulp nodig hebben die door andere organisaties niet wordt aangeboden. Ze zijn een vangnet dat ervoor zorgt dat niemand tussen wal en schip valt. De zorgcoöperatie heeft nauw contact met de gemeente. Die financiert ruimte voor ontmoeting, activiteiten voor mantelzorgers en scholing voor vrijwilligers.
Gemeente Landerd hangt het uitgangspunt van de doe-democratie aan. Samenwerken met bewonersinitiatieven past bij uitstek in het beleid van de gemeente. Daarom zoekt zij ook bewust de samenwerking met een zorgcoöperatie. De gemeente Landerd is ook betrokken bij strategisch overleg met onder meer ONS Welzijn.
ONS Welzijn is actief in wijken en dorpen en gaat te werk vanuit sociale teams. De jonge organisatie is nog zoekende in hun nieuwe rol om bewoners met hun expertise te ondersteunen. In opdracht van de gemeente onderzoekt ONS welke taken zij aan bewonersinitiatieven kunnen overdragen.
Veel ambities, weinig tijd
Bij de start bleek dat de deelnemende organisaties veel vragen en aannames hadden over samenwerking. De organisaties hadden duidelijk wel de ambitie om goed samen te werken, maar dit valt in de praktijk niet altijd mee. Op de werkvloer bleken de collega’s van de verschillende organisaties vaak te weinig tijd te hebben om met elkaar in gesprek te gaan.
Daarom waren de living labs een uitkomst. Want tijdens deze bijeenkomsten werd die tijd wel genomen. Deelnemers benoemden over en weer de succesvolle ingrediënten voor samenwerking. De verschillende rollen, taken en waarden van elke organisatie kwamen aan bod. Ook de knelpunten, de overlap in taken en de eventuele wrijvingen werden benoemd. Dit schiep duidelijkheid. De deelnemers streven op deze wijze procesmatig naar de opzet van een verbindend netwerk, waarin dezelfde taal wordt gesproken en iedereen zijn of haar talenten in kan zetten.
Drie tips naar aanleiding van de resultaten
Tip 1: Wees open naar elkaar en maak de ruimte om met elkaar in gesprek te gaan
De gemeenteambtenaar namens de gemeente Landerd: ‘Het was voor mij een eyeopener dat ik tijdens de labs zo open kon zijn en dat de anderen ook open waren naar mij. We leerden elkaar echt beter kennen. Zeker ook de deelname van welzijnsaanbieder ONS Welzijn was heel waardevol. Nu voel ik meer ruimte om met elkaar in gesprek te gaan zodat we gezamenlijk ideeën kunnen bespreken.’
Tip 2: Verken de verschillende rollen en grenzen
ONS Welzijn: ‘Het was een fijne setting om met elkaar in gesprek te gaan. Dankzij het Living lab was het mogelijk te praten over de wijze waarop we samenwerken. Het heeft opgeleverd dat we nu meer met elkaar spreken over waar de grenzen liggen tussen de verschillende organisaties en wie wat doet. We willen er naartoe dat het niet uitmaakt waar een cliënt zijn vraag neerlegt: bij de zorgcoöperatie, ONS welzijn of bijvoorbeeld de huisarts. Samen vormen we een sluitend dorpsnetwerk en gezamenlijk zorgen wij dat iemand de juiste ondersteuning krijgt.”
Tip 3: Kruip in de huid van de ander en kijk vanuit dat perspectief
Zorgcoöperatie Zeeland: ‘Iedereen had afzonderlijk van elkaar de positieve intentie om samen te werken, maar door drukte van alledag kwamen we niet verder. Nu, door deelname aan het Living lab zijn we gezamenlijk wel een stap verder gekomen. Tijdens een oefening kropen we in de huid van de ander. We stonden er nooit bij stil dat we de samenwerking ook eens vanuit een ander perspectief konden bekijken.’
‘Het samen verder werken is wel een spannend proces. We merken dat er nog wel meer nodig is voor echte verandering. Binnen de zorgcoöperatie zetten we dan ook het gesprek voort over wat onze verantwoordelijkheid is, welke identiteit wij zelf neerzetten en wat de ander geeft. Iedereen moet stappen zetten, ook de gemeente en ONS Welzijn.’
