Hoe organiseer je het contact tussen kwetsbare bewoners en de buurt?

Ieder mens heeft het recht om mee te kunnen doen in de samenleving. Maar dat is niet vanzelfsprekend ook het geval. Eenzame ouderen, mensen met een psychische, of licht verstandelijke beperking, of een niet-aangeboren hersenletsel die zelfstandig in de wijk wonen lopen kans hier te vereenzamen. Dat komt enerzijds door hun vaak beperkte sociale netwerk en dito sociale vaardigheden. Anderzijds komt dit door de onwetendheid van de omwonende wijkbewoners. Daarom zet Wijk en Participatie (WeP) van twee kanten in op het verbeteren van onderling contact.

Vrijwilligers trainen in de omgang met voor hen ‘vreemd’ gedrag

WeP werkt in de eerste plaats aan een infrastructuur van ontmoetingsplekken in de buurt. Op verschillende locaties en momenten worden laagdrempelige bijeenkomsten georganiseerd die aansluiten op het niveau en de wensen van de doelgroep. Die kan bestaan uit mensen met een psychische beperking, niet aangeboren hersenletsel of een licht verstandelijke beperking of kwetsbare ouderen. Het stimuleert de deelnemers om de deur uit te gaan en biedt een week- of dagritme. Ze doen nieuwe contacten op en hebben zinvolle dagbesteding.

Ook het contact met bewoners buiten de groep wordt gestimuleerd door de toeleiding naar andere wijkactiviteiten zoals sport, Repaircafe, burenhulpdiensten en kerk. Soms kunnen deelnemers van de groepen daar als vrijwilliger aan de slag. Een goede aansluiting is hierbij belangrijk. Dit vraagt om voorbereiding (kwartiermaken): vrijwilligers en buurtbewoners worden getraind in het omgaan en herkennen van ánder gedrag dat voortkomt uit de beperking. Als zij dit – voor hen soms eerder vreemde – gedrag leren herkennen en begrijpen is er veel sneller acceptatie.

Steeds meer kwetsbare bewoners in de wijk

Als coördinator bij WeP adviseer ik sociaal werkers om met deze werkwijze aan de slag te gaan. De groep kwetsbare ouderen en mensen met een beperking in de buurt groeit nu zij steeds minder in instellingen wonen. Deze bewoners hebben ondanks hun beperking veel te bieden aan de maatschappij. WeP is een manier om deze groep wijkbewoners te laten participeren in de wijk. Eerder was deze groep minder in beeld omdat zij bijvoorbeeld regelmatig overdag naar dagbestedingen gingen.

Deze werkwijze levert de andere wijkbewoners ook veel op. Van betrokken vrijwilligers en buurtgenoten hoor ik steeds terug dat het hun blik verruimt en dat ze er voldoening van krijgen als ze echt iets kunnen betekenen voor de ander.

Een voorbeeld hiervan is een zeer geïsoleerde mevrouw met straatvrees en allerlei psychische klachten. Met een vrijwilliger is ze gaan oefenen met naar buiten gaan. Nu, drie jaar verder, bezoekt ze de WeP vrouwen praatgroep, een zangkoortje in de buurt en doet ze op vrijdagavond, tijdens het WeP café, vrijwilligerswerk achter een bar. Na het overlijden van haar man stond de hele vrouwengroep voor haar klaar om haar te helpen. Ze had in de loop van de tijd een heus steunnetwerk om zich heen opgebouwd.

Het echte leven

Als je als professionele organisatie mensen met een kwetsbaarheid bij elkaar brengt, komt er een moment dat zij elkaar ook onderling gaan opzoeken, helpen of ondersteunen. Dan ontstaan er hartverwarmende dingen tussen mensen. Die omgang buiten onze activiteiten kunnen we niet sturen. Het komt voor dat mensen ruzie met elkaar krijgen of elkaar overvragen, of niet goed voor zichzelf op kunnen komen. En de vraag is of je daar dan wat mee moet, of dat het er ook mag zijn en dat je het gewoon zijn beloop laat. Het is wel het echte leven. 

Anne Tuk is coördinator bij Welzin, Wijk en Participatie in Amersfoort.

Wijk en Participatie heette voorheen Wijk en Psychiatrie. De methodebeschrijving wordt momenteel vernieuwd.