Platform voor buurtontwikkeling

Wat kunnen ouderen bijdragen in hun wooncomplex?

Community builders over ABCD in de praktijk
Interview
afbeelding van Willeke Binnendijk  
5 mei 2016
Wat kunnen bejaarde bewoners bijdragen in hun wooncomplex?

Vijf community builders geven een communityboost in wooncomplexen van ouderen. De bewoners worden ondersteund in het ontwikkelen van activiteiten en groeien zo zelf uit tot community builder.

Onder de naam Gewoon Bijzonder geven vijf community builders – Birgit Oelkers, Irma Vroegop, Marieke Boon, Joop Hofman en Mara Verduin – een communityboost in wooncomplexen van ouderen. Ze werken aan de onderlinge verhoudingen tussen bewoners (en instanties) en versterken zo de gemeenschap.

Joop Hofman legt uit wat de naam Gewoon Bijzonder betekent: ‘Gewoon staat voor de eenvoud: we laten veranderingen ontstaan op basis van de bestaande verhoudingen tussen bewoners. Want die zijn er al en hebben al betekenis: heel gewoon dus. Bijzonder is de veranderkracht van de gemeenschap. Die is vaak weggeredeneerd doordat er van buiten de gemeenschap een beroep op mensen, methoden en argumenten wordt gedaan.’ Daarom werken de community builders in de gemeenschap op basis van de Asset Based Community Development (ABCD). Een aanpak die zich richt op wat de betrokken bewoners zelf kunnen doen.

Methodiek of methodisch werken?

ABCD is bedacht door John MCKnight. Hij ziet het vooral als een benadering en niet als methodiek, vertellen de community builders: ‘Een methodiek is een set van logische handelingen die eerder ergens anders zijn uitgevoerd. Die worden vastgelegd en verveelvoudigd tot repeterend gedrag. Dat is het reproduceren van handelingen in een andere situatie.’

Dat ABCD geen methodiek is, zegt niet dat de community builders niet methodisch werken: ‘We gaan uit van lokale logica. We werken heel doordacht vanuit de agenda en drijfveren en energie van de bewoners. We sluiten aan bij hun cultuur en gewoonten en doen een aanspraak op hun vermogens. Ook methodisch.’

Gewoon Bijzonder is geen interventie

Gewoon Bijzonder is volgens Hofman ook geen interventie: ‘Een interventie is bewust ‘vernietigend’ omdat het bestaande vastzit of niet werkt. Een ingreep die soms nodig is wanneer er sprake is van een bevroren situatie of crisis. Bij gemeenschappen is dat 99 van de 100 keer niet het geval. Deze werken wel en je kunt ze gewoon weer oppoetsen door samen te ontwikkelen in het tempo en het ritme van de gemeenschap.’

De community builders van Gewoon Bijzonder werken daarom vanuit deze vraag: ‘‘Wat kun jij bijdragen aan de gemeenschap?’ Burgers en professionals kunnen bijdragen aan hun gemeenschap met de beste kwaliteiten en capaciteiten die ze willen geven.’ Het benutten en versterken van datgene wat bewoners zelf kunnen bijdragen is volgens de community builders erg belangrijk. Zo voorkom je dat het weer terugkeert naar de oude situatie wanneer het project stopt omdat het geld op is.

Wat doet de community builder precies?

In 2014 startten de community builders met een pilot in serviceflat de Koornhorst. Nadat dit succesvol verliep, startte Gewoon Bijzonder in 2015 in nog drie andere ouderen-wooncomplexen: De Drecht in Amsterdam Holendrecht, Laan van Berlijn in Haarlem en Ludgerus in Deventer.

Bij deze projecten spelen de community builders een belangrijke rol door het opzetten van nieuwe initiatieven die de banden tussen bewoners versterken. Een betrokken professional van Ludgerus uit Deventer vertelt: ‘Eerst verzamelen ze de ideeën in een brainstorm. Ze vragen bewoners wat ze plezierig vinden aan hun leefomgeving en wat ze nog missen. Dan nemen ze de leiding bij het opzetten van de nieuwe activiteiten en bouwen dit stukje bij beetje af, waarbij ze bewoners taken laten overnemen. Uiteindelijk doen de bewoners het zelf en dat is de bedoeling.’

Wie zijn de echte community builders?

Een belangrijk onderdeel van de aanpak is het regelmatige contact met de bewoners: ‘Joop komt regelmatig langs voor een praatje’ vertelt meneer Zuethof uit Deventer. ‘Laatst kwam hij langs maar ik had geen tijd, dan gaat hij even naar huis en komt hij twee uurtjes later nog eens.’

De community builders zijn niet alleen bezig met het activeren van bewoners. Hofman: ‘We zijn een soort wegenwacht in de community. We signaleren de inzet, kwaliteiten en capaciteiten van bewoners, maken deze zichtbaar en brengen ze samen. Als deze capaciteiten er niet zijn, zoeken we oplossingen: we halen anderen erbij of doen het zelf. We zorgen vooral voor plezier en bewerkstelligen dat bewoners het gesprek met elkaar aangaan, in plaats van alleen met professionals. Die laatsten spreken we er op aan dat ze zich ‘moeten’ aansluiten.’

‘De vraag is of wij, de professionals van Gewoon Bijzonder, de community builders zijn of dat de bewoners dat zelf zijn’ zegt Hofman. ‘In Nederland hebben we de gewoonte professionals in die rol te zetten, maar zo had McKnight (de oprichter van ABCD) dat niet bedoeld. Wel hebben gemeenschappen professionele steun nodig, maar het ‘builden’ dat doen ze zelf’.

Een uitwisselingsmiddag voor bewoners

Omdat de bewoners vertrouwen moeten krijgen in hun rol als ‘builder’ is er een uitwisselingsbijeenkomst georganiseerd, waarbij de actieve bewoners uit Haarlem, Deventer en Amsterdam elkaar ontmoeten. Deze gangmakers hebben de afgelopen tijd veel nieuwe ervaringen opgedaan. ‘Ze leren op deze dag wat ze doen en worden zich bewust van hun veranderkracht’ vertelt community builder Verduin.

Bewoners organiseren liftgesprekken en een kerstpicknick

Onder genot van zelfgebakken appeltaart en koffie delen de bewoners hun ervaringen. Meneer Matler vertelt over de liftgesprekken: ‘We versieren een hoekje met een schemerlampje, een bloemetje en een koekje en nodigen de bewoners van de etage uit om langs te komen. Het gesprek volgt vanzelf’. Mevrouw van der Hurk, medebewoner, vult aan: ‘het verwondert me dat ik telkens weer nieuwe bewoners leer kennen’.

Mevrouw Houkes woont in Deventer. Ze organiseerde met hulp van de community builders op tweede kerstdag een picknick: ‘Ik nodigde de bewoners al regelmatig uit om te picknicken maar er kwam niets van’ vertelt ze. ‘Dan was het te warm, dan was het te koud, dan waren ze ziek. Vandaar de kerstpicknick. Ik was niet goed voorbereid maar er was genoeg eten en drinken en het is uiteindelijk een hartstikke fijne middag geworden.’

Niet altijd zonder weerstand

De bewoners van Ludgerus in Deventer zetten met de hulp van de community builders een Lief-en-leed-groep op. Meneer Pasman, bewoner, vertelt over het opstartproces: ‘We hebben de bewoners gevraagd of ze via een formuliertje toestemming wilden geven aan het verzorgend personeel dat zij het ons mogen vertellen als de bewoner ziek is. We gaan dan op bezoek met een bloemetje. En nieuwe bewoners verwelkomen we persoonlijk.’

Meneer Pasman en de andere actieve bewoners stuiten nog wel op wat weerstand: ‘Er zijn nog mensen die er tegen zijn’ vertelt hij, ‘maar geleidelijk aan komen ze er allemaal op terug. Ook bij de theesalon die we één of twee keer in de maand houden komen steeds meer mensen.’

‘Niet iedereen wil meedoen en dat hoeft ook niet. Het gaat erom dat je weet wie er op je gang woont.’

‘Met het Gewoon Bijzonder project wilden we de bewoners die weinig contact maken met medebewoners betrekken bij het sociale proces’ vertelt de betrokken professional uit Deventer die is meegekomen naar de uitwisselingsbijeenkomst. Meneer Zuethof vult aan: ‘We kennen elkaar nu beter maar er zijn ook bewoners die zich nog steeds terugtrekken in hun huis.’ Mevrouw Elmont , ervaart hetzelfde in Amsterdam: ‘Niet iedereen wil meedoen en dat hoeft ook niet. Het gaat erom dat je weet wie er op je gang woont.’

Het vertrouwen dat de bewoners het ook zonder de community builders kunnen doen moet nog groeien. ‘In alle activiteiten is de eerste stap gezet door Irma en Joop (de community builders red.)’, vertelt meneer Matler, actief bewoner in De Drecht, Amsterdam. ‘Als zij weg zijn ben ik bang dat het langzamerhand wegglipt. Dus ik probeer een soort kerngroep te vormen die dat een beetje helpt te organiseren.’

Lees meer over:
afbeelding van Willeke Binnendijk

Willeke Binnendijk

Als freelance redacteur begeleid ik buurtmakers bij het schrijven van hun praktijkverhaal. Zij verzamelen de ingrediënten en ik ondersteun bij het vinden van de verhaallijn en de structuur.
afbeelding van Willeke Binnendijk  

Willeke Binnendijk

Als freelance redacteur begeleid ik buurtmakers bij het schrijven van hun praktijkverhaal. Zij verzamelen de ingrediënten en ik ondersteun bij het vinden van de verhaallijn en de structuur.