Wat gebeurt er als je de bewoners hun gang laat gaan?

’Soms komen dingen gewoon op je pad’, zo begint Cora dit gesprek. Zij is woonconsulente bij woningcorporatie Viveste en aanjager van Huis voor de Wijk in Wijk bij Duurstede. ‘Een oudere flatbewoner zei tegen mij: de jeugd van tegenwoordig, die is echt niet leuk! Ze hangen maar rond, laten rommel achter, kinderen maken herrie, rennen en spelen op de galerijen. Genoeg reden voor mij om bewoners bij elkaar te brengen en te kijken wat ze hiermee willen doen. Ook ging ik in gesprek met de jongerenwerkers van Stichting Binding om te kijken hoe we dit samen op gang konden brengen.’

Begin klein

Het begon allemaal met een groepje jonge kinderen (7-12 jaar) die wilden gaan knutselen. Maar al snel ontstond de vraag waar ze elkaar konden ontmoeten. Eerst gebeurde dat in een glazen ruimte in de hal van een flat. Maar daar was geen verwarming, dus zocht ik verder en stuitte snel op een lege woning die een beetje uitgewoond was. Het zou teveel investeringen vragen om het te renoveren, maar die woning leende zich prima voor om elkaar te ontmoeten en initiatieven te organiseren. Ik was enthousiast, net als de bewoners, jong en oud, en de jongerenwerkers.

En zo is het balletje gaan rollen en kwam van het een het ander. Een buurtbewoner gaf aan dat haar ex-man stukadoor was en wel de muren een keer zou willen stukadoren. Iemand anders kende weer een bedrijf dat laminaat verkoopt en kreeg het voor elkaar dat er een laminaatvloer kwam. Zo zijn de bewoners helemaal losgegaan met als resultaat een hele mooie ontmoetingsruimte: hun Huis voor de Wijk. 

Geen plan is goed plan

Er was geen plan van te voren. Grote plannen werken vaak niet, is mijn ervaring. Het pakt vaak averechts uit omdat mensen zo’n plan als opgedrongen ervaren, omdat het niet van hen zelf komt. En dan wordt het trekken aan een dood paard. Dat vind ik zonde van mijn tijd. Ons doel is dat het een ruimte is waar mensen mogen zijn wie ze zijn en dat ze kunnen doen wat ze willen doen.  

Sommige bewoners waren eerst heel argwanend: als dat maar geen nieuwe overlast veroorzaakt, zo’n trefpunt. Wij hebben toen gedacht: we laten hen zien wat er gaat gebeuren zodat ze het zelf kunnen ervaren. We hebben deze mensen gevraagd om mee te denken bij het maken van de huisregels. Zo raakten ook zij betrokken. 

Nu komen de mantelzorgers er bij elkaar, wordt er gekookt met kids en er wordt geknutseld. Iemand is hobbyfotograaf en wil een keer een fotoshoot maken met kinderen, iemand anders heeft een bedrijf in taartenbakken en wil een workshop geven. Het is helemaal vanuit de praktijk, door bewoners ontstaan, met mij en jongerenwerk als aanjager en ondersteuner.

Blijf in contact 

De samenwerking verloopt goed, al is het soms ook nog een beetje zoeken. Bij Stichting Binding zit veel energie en ideeën. Ik moet dat soms beetje afremmen, omdat het anders niet meer een plek van de bewoners is, maar een plek waar activiteiten van een stichting plaatsvinden. De bewonerscommissie bijvoorbeeld heeft dat op een gegeven moment ook aangekaart.  

Het doel is dat het een ruimte is waar mensen mogen zijn wie ze zijn en dat ze kunnen doen wat ze willen doen

Soms is het in de samenwerking ook lastig welke organisatie welke rol en plek heeft. Het enige wat dan helpt is continu in gesprek te blijven. En met elkaar aan tafel te gaan als het ergens wringt en dan de situatie beetpakken. Het heeft geen zin om van te voren van alles op papier te zetten, in de praktijk van alledag kom je allerlei nieuwe dingen tegen. Je moet dan bespreken hoe je er samen uit kunt komen. Juist als er spanningen ontstaan, is dat belangrijk. Als je dan uit contact gaat, is dat de dood in de pot. Betrouwbaarheid is enorm belangrijk. Ik kan niet aan relaties en gemeenschappen bouwen in de buurt als we niet betrouwbaar zijn als partners.

Zelf werk ik het liefste vanuit de overtuiging ‘het kan wel.’ Daardoor ontstaat er een soort optimisme en energie waardoor mensen zin krijgen om verder te gaan en ook bereid zijn om hun schouders eronder te zetten. Samen ga je dan zoeken naar de volgende stappen. Omdat er dus geen groot plan is, kun je gewoon de energie volgen die ontstaat. En wat ook belangrijk is, is om erop te letten dat het wel van bewoners blijft. 

Geen vindplek

Ik merk soms dat we moeten oppassen dat zo’n actieve groep bewoners en zo’n plek niet ‘gekaapt’ worden door organisaties, die het vooral als vindplek zien. Ook wij moeten ons als organisatie af en toe inhouden en niet denken: ha, een handige vindplaats om mensen te bevragen. Dat dreigde hier ook en dan is de wederkerigheid eruit. 

Een ander valkuil is als we zouden denken: dit is fantastisch, dit gaan we uitrollen. Dat gaat niet lukken. Je moet in elke buurt, elke situatie opnieuw bekijken. Welke bewoners zijn er, wat doen ze al, waar lopen ze warm voor, waar maken ze zich bezorgd om, wat willen ze graag. En vervolgens kijken wat is er nodig om dat te versterken of een boost te geven dat ideeën werkelijkheid worden.  

Wat ik vaak mis, is iemand die in de buurt als community builder bezig is. Geen hulpverlener of iemand die activiteiten organiseert, maar iemand die bewoners(groepen) ondersteunt bij het organiseren van dingen. Iemand die mensen bij elkaar brengt en helpt om verbindingen te maken tussen goede ideeën en initiatieven, waar nodig, een beetje begeleidt. Iemand die echt aanwezig is in de buurt.

Samen blij worden

Toen bewoners samen met mij tijdens de 1ste lockdown oudere bewoners met Kerst 2020 wilden verrassen met een lichtje, heb ik de kids gevraagd of ze er kaartjes wilden maken voor die mensen die thuis moesten zitten. Tijdens het maken van de kaartjes ging we met de kinderen in gesprek over hoe het is om helemaal alleen thuis te moeten zitten. De kaartjes inspireerden vervolgens de ouderen om allerlei zelfgemaakte dingen te maken - van kaartjes tot kabouters - en aan de kinderen cadeau te geven. Ook al kenden ze elkaar niet persoonlijk, de kinderen werden van betekenis voor hen en ze bouwden een soort band op met elkaar.  Op die manier kweek je begrip voor elkaar.  

Omdat er dus geen groot plan is, kun je gewoon de energie volgen die ontstaat

Mijn overtuiging is dat je aan de sociale kwaliteit bouwt als je meer met elkaar, dus met bewoners, in contact bent én bewoners met elkaar in contact brengt. Soms beginnen dingen heel klein, zoals de knutselclub, maar hebben ze een grote waarde. Dat gaat bijvoorbeeld ook over inclusie. De uitdaging voor de komende tijd wordt om verschillende doelgroepen met elkaar in contact te brengen. Mensen leren elkaar persoonlijk kennen door samen iets te doen waar ze blij van worden. 

Zo is een van de jongerenwerkers regelmatig met de jongeren aan het darten. Toen hij een keer met een oudere man sprak, gaf deze aan niet veel contacten te hebben met flatbewoners en dat hij het leuk vindt om te darten. De jongerenwerker heeft hem uitgenodigd om mee te darten. Nu dart deze meneer af en toe mee met de jongens en heeft hij stuk meer aanspraak in de buurt.

Soms zijn we gewoon teveel zelf aan het doen, en praten we teveel over bewoners, in plaats van met hen. Mijn ervaring is dat bewoners al heel veel doen en willen doen én dat ze de meest fantastische ideeën hebben voor hun buurt. Alleen moeten ze zich wel uitgenodigd en ondersteund voelen. Het is niet heel moeilijk, maar het is wel een kwestie van de tijd nemen en het gewoon durven doen.  

Dit is een ingekorte versie van het interview. Het originele en uitgebreidere interview is te lezen op de website Plan en Aanpak.