Vrijwilligersbegeleiding: neem niet de kortste weg

'Mensen hebben behoefte aan contact, maar ze weten niet altijd hoe ze dat moeten uitleggen. In het verleden was het zo dat iedereen het maar zelfstandig moest redden. Dat was politiek zo, maar ook in de samenleving was iedereen op zichzelf gericht.' Aan het woord is Loubna Farissi, die tot haar opluchting ziet dat er een kanteling gaande is. 'De participatiesamenleving heeft zo haar voordelen. Vrijwilligerswerk is politiek en maatschappelijk weer “normaal” geworden.' Farissi beschouwt vrijwilligerswerk als een prettig aangrijpingspunt voor mensen die contact willen maken.

‘Vrijwilligerswerk is een aanknopingspunt voor contact met anderen’

Maar eenzaamheid blijkt nog steeds een taboe te zijn. Hoewel het vaak een drijfveer is voor mensen om zich aan te melden voor vrijwilligerswerk, is dat niet de eerste reden die mensen opgeven. Farissi: 'Mensen zeggen niet “Hey Loubna, ik heb vrije tijd en ik wil iets doen.” Ze komen altijd met een enorm verhaal. Met schijnbaar overbodig veel details. “Ik had vroeger een oppaskind waar ik vier uur per week per week op paste.” Blablabla. En als je goed luistert blijkt dat oppaskind nu een tiener is en dat die oude oppas nu eenzaam thuis zit. Je moet vooral luisteren naar wat er niet gezegd wordt.'

Op zoek naar de achterliggende motivatie

Farissi geeft een voorbeeld van een autochtone man die zich niet lang geleden bij haar aanmeldde. 'Naar aanleiding van de verkiezingen kwam er een vrolijke, wat oudere man naar me toe. Hij maakte zich zorgen over de wijk. In de krant had hij gelezen dat er in Bloemhof een hele lage opkomst was bij de laatste verkiezingen. Hij wilde graag helpen om de taal- en rekenachterstand in de wijk weg te werken. Hij was immers zijn hele leven leraar geweest. Dat kwam mooi uit, want we zochten nog iemand die elke week huiswerkbegeleiding kon geven in het Huis van de Wijk.'

Één en één is twee, zou je zeggen. Maar Farissi pakte het grondiger aan. 'We moesten natuurlijk zijn diploma's controleren en een VOG aanvragen, maar dat is zo gedaan.' Toch voert ze nog een aantal extra gesprekken. Ze wil weten wat de achterliggende motivatie was van deze meneer. Als een echte Rotterdammer realiseert ze zich dat vrijwilligerswerk ook iets moet opleveren voor de vrijwilliger. Daarom probeert ze iemand te leren kennen. Wat past bij iemand? Waar haalt hij plezier of voldoening uit?

Ik kan niemand meer de les lezen

'Na een paar gesprekken kwam ik erachter dat hij niet uit Rotterdam kwam. Hij was heel lang leraar geweest in Zeeland. Maar eigenlijk was hij nooit heel erg betrokken geweest bij buitenlandse kinderen uit zijn klas: hun gezinnen, hun cultuur. Nu hij met pensioen was, was hij alleen thuis, aan het surfen op het internet. Onderzoeken van het RIVM over laaggeletterheid, verkiezingsuitslagen.' Langzaam werd het achterliggende verhaal duidelijk.

Farissi realiseerde zich: 'Deze meneer heeft altijd zo'n dertig leerlingen gehad. Moet je je voorstellen. Hij is heel sociaal en ook altijd erg betrokken geweest. Hij zei zelfs: “Ik spreek niemand meer. Ik kan niemand meer de les lezen.” Dan geeft hij dus zo'n lage verkiezingsopkomst als motivatie, maar eigenlijk is hij gewoon eenzaam.'

Met die kennis van zijn achterliggende motivatie vertrouw je zo iemand wel voor een groep taalklaskinderen. Het werd dus uiteindelijk een heel ander verhaal dan een witte, oudere man die zijn buurtgenoten weleens zal vertellen dat ze moeten gaan stemmen. Inmiddels staat de meneer nu met veel plezier voor een klas met migranten en laaggeletterden.