Verbindend contact maken in jouw buurt?

‘De huidige situatie in de wijk is een belangrijk uitgangspunt om te bepalen welke activiteit je gaat of wilt laten organiseren,’ vertelt projectleider Annemarie van Hinsberg. In veel wijken leven mensen met verschillende achtergronden, religies en culturen bij elkaar, die ook onderling verschillen in bijvoorbeeld leeftijd, inkomen en opleiding. Deze diversiteit kan het samenleven met elkaar ingewikkelder maken. 

Door ontmoeting kunnen vooroordelen worden tegengegaan en scheidslijnen tussen groepen worden overbrugd. Maar hoe en wanneer werkt dit? KIS ontwikkelde een handige online tool: De Wijkverbinder. Hierin is wetenschappelijke kennis praktisch toepasbaar gemaakt zodat gemeenten, sociaal professionals en actieve burgers deze meteen kunnen inzetten. De Wijkverbinder helpt om activiteiten te organiseren die bijdragen aan de doelen die je als professional of vrijwilliger in de wijk wil realiseren. ‘Het vraagt namelijk om een andere aanpak als wijkbewoners met verschillende achtergronden weinig contact met elkaar hebben of als er sprake is van overlast.’, licht Annemarie toe.

Vier fasen

Sociaal contact draagt bij aan respectvol omgang met elkaar, mits het contact op een effectieve manier is georganiseerd. In de Wijkverbinder zijn daarom de activiteiten en kennis over wat daarbij werkt, geordend in vier verschillende situaties. Deze zijn gebaseerd op de fasen van polarisatie: verbinden in rust (groen), verbinden bij ongemak (geel), verbinden bij spanning (roze) en verbinden bij incidenten (rood). 

Leven de mensen in de wijk bijvoorbeeld langs elkaar heen? Is er sprake van een ongemakkelijke sfeer of worden mensen gediscrimineerd? Of zijn er zelfs incidenten zoals vernielingen? Om vast te stellen in welke fase jouw buurt zit, kun je dit analyse-instrument gebruiken. Je vind er checklists waarmee je een stappenplan kan toepassen en nalopen. Dit kun je ook samen doen met andere buurtprofessionals en wijkcoördinatoren die werkzaam zijn in je buurt (bijvoorbeeld tijdens jullie (buurtoverleggen). Zo kun je samen met je collega’s uit verschillende domeinen - sociaal, veilig, onderwijs, zorg - snel en effectief aan de slag.

Activiteiten kiezen

‘Met de Wijkverbinder ontdek je via welk type activiteiten je kunt werken aan de gewenste situatie in jouw buurt.’, vertelt Annemarie. ‘Sommige activiteiten zijn geschikt voor meerdere situaties. Bijvoorbeeld: in tijden van rust kun je een dialoog organiseren over de buurt zodat mensen elkaar leren kennen, en makkelijker op elkaar afstappen als er wél iets aan de hand is. In tijden van ongemak of bij spanningen is het een ander verhaal. Dan kun je een dialoog inzetten als gestructureerde gespreksvorm over verschillen en polariserende onderwerpen. Het doel is dan dat mensen zo vanuit verschillende perspectieven naar elkaar of naar het onderwerp leren kijken, zich inleven en mogelijk hun beeld bijstellen. Dit kan ook bijdragen aan het verminderen van vooroordelen.’

‘Het is natuurlijk ook van belang om na te denken over wie je doelgroep is,’ geeft Annemarie mee, ’ en hoe je deze mensen bereikt. Wat is er aan de hand en wie zijn daarbij betrokken? Daar kun je je activiteit op aanpassen. Voor het bevorderen van contact tussen groepen jongeren zul je een andere activiteit inzetten dan tussen nieuwkomers in de wijk en de gevestigde buurtbewoners. Als er sprake is van ongemak of spanningen in de wijk zijn de verschillen misschien te groot voor een persoonlijke ontmoeting. Dan kun je gebruik maken van denkbeeldig contact of indirect contact. Bijvoorbeeld door verhalen te delen in de buurtkrant, via film of theater.’  

Het is belangrijk om stereotypen over bepaalde groepen buurtbewoners niet te herhalen, anders worden deze juist geactiveerd in het brein

Veiligheidsgevoel in de wijk

Annemarie: ‘De Wijkverbinder biedt je bij het organiseren en uitvoeren van de activiteit een aantal tips over wat daarbij wel en niet werkt. Bij incidenten is het bijvoorbeeld eerst zaak om te handhaven door grensoverschrijdend gedrag aan te pakken en het veiligheidsgevoel in de wijk te herstellen. Je kunt dan het beste samenwerken met verschillende hulpinstanties zoals politie, jongerenwerk, welzijnswerk en handhaving. Zorg dat ook de bewoners hierin betrokken zijn. En zet niet te snel in op overbruggend contact, eerst is de sociale veiligheid belangrijk om aan te pakken.

Bij de activiteit ‘Verdiepen in elkaar’ is het weer slim om ervaringsverhalen te delen vanuit ieders perspectief en ervoor te zorgen dat mensen echt met elkaar gaan meeleven. Terwijl bij dialoog belangrijk is om stereotypen over bepaalde groepen buurtbewoners niet te herhalen. Door ze te herhalen, worden deze juist geactiveerd in het brein, ook als ze vervolgens ontkracht worden.’

Dit is een aangepaste versie van het artikel dat eerder op de website van Kennisplatform, Integratie  & Samenleving (KIS) verscheen.