Verbeter de leefbaarheid: organiseer een buurtcircus
In het Haagse Segbroek namen bewoners initiatief tot een wijkfeest. De samenwerking met bestaande organisaties was niet vanzelfsprekend en kwam traag op gang. De al actieve bewoners behoorden niet tot de doelgroep van het welzijnswerk
Een groep creatieve buurtbewoners in de buurt Segbroek in Den Haag wilden samen met buurtorganisaties een duurzaam wijkfeest organiseren om het mooie van de buurt zichtbaar te maken, de wijkbewoners met elkaar te verbinden en het wat sombere Wijkpark De Verademing nieuw leven in te blazen. Het thema werd Circus! Kortom: een circus als arena waarin het sociaal en cultureel kapitaal van de wijk zichtbaar wordt en op een speelse manier samenkomt.
Veen en Zand
Segboek is een diverse en bruisende wijk in Den Haag, waar buurtbewoners, wijkorganisaties, ondernemers, scholen en de gemeente samenwerken aan leefbaarheid, welzijn en duurzaamheid. Het rapportcijfer dat de bewoners geven voor de leefbaarheid van hun wijk is 7,5.[[i]] Als typisch Haagse wijk kent Segbroek de verschillen tussen ‘Veen en Zand’[ii] (arm en rijk). Het is een wijk met maatschappelijke verschillen; er zijn Poolse arbeidsmigranten in pensions en expats in herenhuizen, koffieshops en kroegen, maar ook lunchrooms met zzp'ers achter oplichtende Apple-computers.
Hoe het samenkwam
Er ontstond een initiatiefgroep die met financiële steun van de gemeente de ruimte kreeg om een voorwaardenscheppende omgeving te creëren waarin de creativiteit, wijkparticipatie en (interdisciplinaire) samenwerking geprikkeld werd. Dit alles met duurzaamheid als uitgangspunt. Het idee was alle ruimte te geven aan initiatieven uit de wijk zelf. Dit was zichtbaar in het eerste logo: de stippellijntjes laten de ruimte voor eigen invullingen zien.
Wie verbindt zich met het ongeplande?
Via Social Media, sand graffiti (tijdelijke graffiti op basis van meel), een Circus spreekuur en mond-tot-mondreclame werden avonden georganiseerd in Theater De Nieuwe Regentes waar verschillende buurtbewoners en -organisaties op afkwamen. Sommige mensen haakten af. Ze vonden het idee te vaag en konden zich moeilijk met het ongeplande verbinden. Anderen vonden de ruimte juist avontuurlijk en er ontstond een regiegroep die zich richtte op een aantal onderdelen: de programmering, het decor, de horeca, de productie en de PR.
Moeizame samenwerking met bestaande organisaties
De tijd was beperkt, in september moest Het Circus er staan. Dat vroeg om slagvaardigheid en een krachtige samenwerking. Dat samenwerken met bestaande, soms logge organisaties met eigen agenda’s en doelen, ging niet gemakkelijk. Soms leek het alsof ze het initiatief als ‘inbreuk’ zagen. Het theater twijfelde aan het welslagen van Het Circus omdat de eerste versie niet was gelukt. Het welzijnswerk leek eerst enthousiast maar gedroeg zich afwachtend. Initiatieven van al actieve bewoners vallen niet meer onder hun doelstellingen waardoor er van samenwerken vrijwel niets terecht kwam.
Een spannend avontuur met beperkte middelen
Tegelijkertijd ontstonden er ook nieuwe samenwerkingen met onverwachte partners. Tot juni was er onduidelijkheid over de begroting. Maar het vertrouwen dat de gemeente en Fonds 1818 gaven, werkte stimulerend. De middelen waren beperkt, maar dat leverde juist weer veel creativiteit op. Het Circus zou vlak na de zomervakantie plaatsvinden, veel organisaties waren daardoor lastig bereikbaar. Maar sommige vrijwilligers hadden door deze vakantieperiode juist veel tijd omdat ze niet hoefden te werken. Het avontuur was spannend en weerbarstig. Sommige belangrijke taken werden pas laat uitgevoerd omdat ze werden onderschat en de vrijwilliger die de loterij zou organiseren haakte kort van tevoren af. Tegelijkertijd leverde de sponsoractie via Voorjebuurt.nl onverwacht veel respons op.
Het lukte: het Circus werd een creatieve en speelse ontmoeting, iedereen droeg bij vanuit de eigen creativiteit, intrinsieke motivatie en behoeften. Last minute kwam er nog een buurtmaaltijd bij die door de koks van Thuisafgehaald.nl werd bereid. Zij kregen groentepakketten van Lekker Nassuh, een lokale voedselmarkt en via Facebook sloten allerlei buurtbewoners aan. Uiteindelijk aten we met 150 buurtbewoners aan een lange tafel.
Poolse worsten of Vegaburgers?
De drie P’s van duurzaamheid waren uitgangspunt van Het Circus: het bundelen en mobiliseren van de kracht van actieve bewoners en professionals [People], elk element van het festival zo duurzaam mogelijk inrichten [Planet] en de lokale economie bevorderen en te streven naar een zelfredzaam verdienmodel voor het festival [Profit].
Maar hoe geef je deze duurzaamheid vorm in de praktijk? Er ontstond een discussie over de catering. ‘Een echt duurzaam festival is helemaal vegetarisch’ zeiden sommigen. ‘Maar als je Poolse buurtbewoners binnen wilt krijgen, dan moeten er worsten op de barbecue’ zeiden anderen. Er werd gekozen voor vegetarische worsten. Achteraf waren veel allochtone buurtbewoners daar blij mee: ‘Als er vlees was geweest bij de buurtmaaltijd, was ik niet gekomen’ zei mijn Hindoestaanse buurman.
Het resultaat: een bruisend buurtcircus
Op 12 en 13 september 2015 was Wijkpark De Verademing een bruisend circus vol voorstellingen, workshops, acts, presentaties, brainstormsessies, muziek, horeca en een buurtcamping. Er kwamen 4500 bezoekers en er werkten ruim tweehonderd mensen mee. Vrijwel allemaal uit de buurt. Een buurtbewoner reageert: ‘Wat ik het mooiste vind was dat je niet als consument gezien wordt maar als bezoeker, als welkome buur. Dat is tegenwoordig op de meeste festivals wel anders.’
Na het circus groeide de groep actieve buurtgenoten en volgden er nieuwe plannen voor een alternatieve buurtmarkt. De positieve sfeer die Het Circus heeft opgewekt lijkt bij te dragen aan de onderlinge verbondenheid, al is hier geen empirisch bewijs voor. Als ik op straat loop wordt ik regelmatig aangesproken met de vraag ‘wanneer komt het volgende buurtcircus?’. Ook de jongeren, die ter plekke ingezet werden als lotenverkopers (maar niet zo handig waren in het aanspreken van mensen) groeten me op straat enthousiast.
Deze filmreportage van TV-West, de lokale televisieomroep, geeft een impressie van Het Circus.
Het Circus 2016 is in aantocht
Nu de tweede editie alweer op de rol staat zijn er een aantal uitdagingen: hoe houden we vast aan het ontwikkelde duurzame concept en geven we opnieuw ruimte aan alle initiatieven die opborrelen? Hoe wordt de diversiteit nog meer de basis van Het Circus? Hoe kan de betrokkenheid van professionele organisaties worden vergroot? We gaan nog eens in gesprek met het welzijnswerk. We willen met het jongerenwerk een training verzorgen die de jongeren helpt om op een professionele manier loten te verkopen. Dat zou goed kunnen werken voor de beeldvorming en het zelfvertrouwen van de jongeren.
Inmiddels zijn de eerste PR-berichtjes alweer de deur uit en de eerste aanmeldingen stromen binnen. In het weekend van 9 t/m 11 september zal Wijkpark de Verademing weer bruisen van de circusenergie. We gaan er weer iets moois van maken!
