Van bewonersinitiatief tot hoofduitvoerder welzijn

ThuisWageningen startte in 2015 als een stadskamer waar ondernemers, bewoners en initiatiefnemers elkaar konden vinden. Vanuit deze bruisende plek ontstonden veel verbindingen en werden (zorg)projecten opgezet. Twee jaar later, in 2017, deden ze mee aan de gemeentelijke aanbestedingen in het sociale domein.

Welsaam

De gemeente Wageningen ontwikkelde in 2016 het beleidskader Samen Wageningen. Ze wilden het sociale domein anders inrichten en lieten eerst inwoners van de stad meedenken over wat ze nodig hadden op het gebied van informele zorg. Daar kwam onder ander naar voren dat er meer gedaan moest worden aan het bestrijden van eenzaamheid en het mogelijk maken van het nemen van initiatieven.

Partijen die mee wilden doen met de aanbesteding konden met elkaar in gesprek gaan om te kijken of ze tot samenwerking konden komen, om als groep mee te doen met de aanbestedingen. Veertien partijen, van bibliotheek tot basisschool, van welzijnsorganisatie tot vluchtelingenwerk én bewonersgroep ThuisWageningen, hebben hun krachten gebundeld en zijn nu als Welsaam samen een van de uitvoerders. Ook hebben ze samen eindverantwoordelijkheid over (de verdeling van) een miljoenenbudget.

Tutku, waar zijn jullie aan begonnen?

Tutku: ‘Aan een heel grote taak! Onze gemeente heeft er voor gekozen om door middel van co-creatie aan zorg, welzijn en participatie te gaan werken. Ze hebben daartoe het beleidskader Samen Wageningen ontwikkeld. Dit gaat over gezondheid, werk, jeugd, ouderen, leefbaarheid, vrijwilligerswerk, armoede, mensen met een beperking, vluchtelingen, mantelzorg en vrijetijdsbesteding. De gemeente stimuleert een betrokken samenleving waarin je jezelf kunt zijn. En waarin problemen zoveel mogelijk voorkomen moeten worden door aandacht te hebben voor elkaar.’

‘Dat doet de gemeente niet alleen omdat ze flink moet bezuinigen, maar ook omdat er hierdoor een gedeelde verantwoordelijkheid is voor de informele zorg. Wij hebben als bewonersinitiatief goed gekeken waar wij in passen. We hebben geconcludeerd dat we in drie van de vier categorieën mee willen doen. Dat zijn 1) informeren/uitwisselen/signaleren, 2) (mee)doen/initiatieven en 3) verbinden/ontmoeten.’

Je zegt dat het niet ‘alleen een bezuiniging is’, maar het is dus wel degelijk een bezuiniging?

Tutku: ‘Jazeker en best een grote. Bijna alle partijen die in Welsaam zitten, krijgen nu minder geld van de gemeente dan hiervoor. Dat komt omdat de gemeente minder geld heeft gekregen van het rijk voor de uitvoering van sociaal beleid. De uitdaging is om met minder budget meer te doen.’

’Hé, we hebben zelf een podium en een speakerset, welzijnsorganisatie Solidez heeft een busje. Hoppa, dat regelen we met gesloten beurzen. Dat scheelt honderden euro’s!’ – Tutku Yuksel

‘Om tot een sterk plan te komen, zijn de afgelopen maanden veel bijeenkomsten en sessies geweest. Het was heel intensief. Maar ik geloof echt dat het kan. Ik geef een simpel voorbeeld hoe wij slimmer en meer samen gaan werken: wij gaan onder meer het initiatieffonds beheren. Als wij een aanvraag krijgen waar geld wordt gevraagd voor de huur van een podium, een bus en een geluidsinstallatie, dan denken wij: Hé, we hebben zelf een podium en een speakerset, welzijnsorganisatie Solidez heeft een busje. Hoppa, dat regelen we met gesloten beurzen. Dat scheelt honderden euro’s! Ook gaan alle partijen gebruik maken van elkaars locaties.

Hoe was het om met zoveel partijen te komen tot een samenwerkingsverband?

Tutku: ‘Heftig. Ik ben de afgelopen tijd een stuk meer bezig geweest met dit traject dan met onze Stadskamer THUIS. Omdat het zo heftig en veel was, zijn andere kleine (bewoners)partijen ook afgehaakt. Dat is erg jammer, en ik denk ook dat hier lessen uit moeten worden getrokken. Ook voor andere gemeenten die iets soortgelijks willen doen.’

‘Sowieso zijn er nu al leerpunten. Bijvoorbeeld dat de wijkpanels te laat betrokken zijn bij de hele aanbesteding. En dat terwijl het tot grote veranderingen leidt voor hen. Tot nu toe verdeelden zij het geld voor bewonersinitiatieven en nu zijn wij daar namens Welsaam verantwoordelijk voor. Zeker omdat het hele traject naar hen toe niet duidelijk gecommuniceerd was, levert dat natuurlijk spanning op. Maar volgens mij hebben we nu heel duidelijk kunnen maken dat we het samen willen gaan doen.’

‘Natuurlijk hebben we de expertise nodig van de wijkpanels. Sowieso gaan we zoveel mogelijk samen doen met alle andere partijen in de stad. Wij zijn met zijn veertienen hoofdaannemers, er zijn ook nog veel onderaannemers die mee gaan werken aan de uitvoering van informele zorg. En daarbij: iedereen die denkt dat ze ons werk beter kunnen uitvoeren dan wij, kan ons uitdagen.’

’Denk jij dat je het beter kunt doen, dan mag je ons uitdagen. Er is ook budget beschikbaar om plannen hiervoor te maken.’ – Tutku Yuksel

Pardon: ze kunnen jullie uitdagen om jullie werk over te nemen?

Tutku: ‘Ja, men kan ons challengen! Het right to challenge geldt ook voor ons werk, net als voor de andere partners in Welsaam. Denk jij dat je het beter kunt doen, dan mag je ons uitdagen. Er is ook budget beschikbaar om plannen hiervoor te maken. Het budget voor het right to challenge zelf - dus voor het overnemen van taken binnen een samenwerkingsverband - is per challenge maximaal €50.000 euro per jaar. Alle voorwaarden en regels kun je teruglezen in het uitvoeringskader.’

Iets anders, voelen jullie je bij ThuisWageningen nog een bewonersinitiatief?

Tutku: ‘Dat is een goede vraag. We zijn daar zelf ook erg mee bezig. Wij geloven erg in sociocratie, dat is een bestuursvorm die uitgaat van gelijkwaardigheid van alle betrokkenen. Daar past Welsaam natuurlijk erg goed in, ook om mee te doen als bewonersinitiatief. Maar er komen nu wel allerlei vragen en uitdagingen.’

‘Professionalisering kan leiden tot institutionalisering: daar moeten we voor waken. We horen nu al soms van bewoners dat ze ons niet meer zien als een bewonersinitiatief, en dat snappen we ook. We praten hier heel veel over. Gelukkig heeft ThuisWageningen heel veel vrijwilligers, die zwengelen de discussie regelmatig aan. Samen letten we er op dat we een groep blijven die gedragen wordt door de stad.’

‘Professionalisering kan leiden tot institutionalisering: daar moeten we voor waken…. Maar kijk, als je echt een stap verder wilt als bewonersinitiatief, dan is het logisch dat je ook met betaalde medewerkers gaat werken.’ – Tutku Yuksel

‘Kijk, als je echt een stap verder wilt als bewonersinitiatief, dan is het logisch dat je ook met betaalde medewerkers gaat werken. Maar de uitvoering is niet makkelijk. We moeten ons nu gaan afvragen voor welke taak we wel en voor welke taak we niet onze medewerkers gaan betalen. En kunnen verantwoorden waarom. Het laatste wat we willen is onvrede. We doen dit juist omdat we geloven samen beter te kunnen zorgen voor de stad.’

En wat denk je? Gaat er beter gezorgd worden voor de stad?

Tutku: ‘Volmondig ja: er is nu ruimte voor de stad, voor vernieuwing en voor experimenten. Ruimte om het anders te doen dan het al heel lang gaat. Dit zal misschien niet heel snel gaan, maar we zitten in een duurzame kanteling naar een fijner Wageningen! We gaan domeinoverschrijdend werken. In onze aanpak zijn geen schotten. En bewonersgroepen, organisaties en instellingen gaan niet meer vanuit hiërarchische posities werken: we zijn een netwerk!’

Tutku Yuksel wil graag delen wat ze samen, al pionierend, meemaken in dit bijzondere traject en wordt regelmatig geïnterviewd door LSA. Heb je vragen of suggesties voor Tutku, mail deze dan naar Pleuni Koopman. Dit interview verscheen eerder op de website van LSA.