Steeds een andere focus

In het artikel Allemaal aan de samenlevingsopbouw wordt de verscheidenheid aan participatieprofessionals genoemd die zich bezig houden met zelfwerkzaamheid en medeverantwoordelijkheid van bewoners. Door mensen met verschillende functienamen worden bewoners ondersteund om mee te denken over en mee te doen in hun buurt. 

Het valt mij de laatste jaren ook al op dat er veel functies zijn met verschillende namen die vrijwel hetzelfde beogen. Samenlevingsopbouw was in mijn tijd, eind jaren negentig, nog een afstudeerrichting bij de opleiding HBO CMV. Nu lijkt iedereen deze functie te kunnen uitvoeren. Kan je netwerken en verbinden? Dan ben je geschikt. De verschillende functies komen elkaar tegen op alle vlakken van burgerparticipatie in breedste zin. Het is allemaal opbouwwerk, alleen de focus is anders. Ik neem jullie mee langs een aantal van mijn werkplekken. 

Huurdersverenigingen

Bij de gemeente Alkmaar, waar ik 13 jaar als welzijnsprofessional bij een grote welzijnsorganisatie werkte, hadden de gemeente wijkcoördinatoren en wijkmeesters in dienst. Beroepen die enorme raakvlakken hadden met opbouwwerkers. De opbouwwerkers waren bij ons in dienst, zij hielden zich in het begin voornamelijk bezig met ondersteuning van de wijkraden en huurdersverenigingen en dan de stappen richting gemeenteraad om bepaalde plannen te voorkomen of door te drukken. Toen ik zelf als opbouwwerker aan de slag ging was de huurderstak vrijwel verdwenen en lag de focus meer op ondersteuning van bewoners(organisaties). 

Toen ik in Egmond aan Zee, gemeente Bergen, in 2015 een ontmoetingscentrum mocht opzetten vanuit particulier initiatief, viel mij op dat opbouwwerk daar juist miste. Er was iemand nodig die juist de bewonersorganisaties ondersteuning kon bieden. Bewoners die net een extra steuntje in de rug nodig hadden om meer voor elkaar te krijgen. Nu heeft de gemeente gebiedsregisseurs aangenomen die de link leggen tussen bewoners en gemeentelijke organisatie. 

Inmiddels werk ik samen met een collega opbouwwerker bij de gemeente Opmeer. Mijn focus ligt vooral op versterking van organisaties op het gebied van informele zorg en netwerkversterking onderling. Daarnaast ondersteun ik een werkgroep met inwoners die de gemeente adviseert op het gebied van cliëntparticipatie Wmo en armoede. Geen adviesraad sociaal domein met stukken achteraf, maar input halen vooraf en dan pas beleid schrijven. Daarom kijk ik ook uit naar het ondersteunen van bewoners bij een Right to Challenge dat mogelijk wordt binnen de omgevingswet.

Democratisering

Kijkend naar de praatplaat over samenlevingsopbouw, zie ik dat ik aan beide doelen werk: zowel aan community building als aan democratisering. De focus schuift naar gelang wat nodig is in mijn gemeente. Mijn collega heeft in Opmeer al een hoge mate van community building bereikt. De mensen laten hun stem wel horen. Zo zijn er vier dorpsraden en vele vrijwilligersorganisaties op een gemeente met nog geen 11.000 inwoners.

'Ik ben vooral op zoek naar de stemmen die zich niet laten horen'

Ik ben vooral op zoek naar de stemmen die zich niet laten horen. Mensen met een laag inkomen, mantelzorgers, ouderen, statushouders, mensen met verward gedrag. Ik vind het belangrijk dat zij gezien worden, er een passend aanbod voor ze is en ze meetellen in de samenleving.

Speelruimte

Ik ervaar net zo veel speelruimte bij het werken als opbouwwerker bij een gemeente als bij een welzijnsorganisatie. Bij beide organisaties word ik gezien als de professional die weet wat er nodig is. Dat is heel fijn werken. Het lukt mij om de belangen van de inwoners te behartigen, organisaties te adviseren en dat is niet altijd in overeenstemming met gemeentelijk beleid. Ik zie soms wel dat collega’s in andere gemeenten moeite hebben met de invulling van de functie en het pakken van de ruimte. Werkervaring, opleiding, beeld bij de functie en competenties zijn echt van invloed op het pakken van die speelruimte. Dus allemaal aan de samenlevingsopbouw? Heel graag, maar het blijft wel een vak apart.