Platform voor buurtontwikkeling

Sociaal werker anno 2020

Onmisbaar voor de kwaliteit van onze samenleving
Publicatie
afbeelding van Radboud Engbersen  
3 november 2020

Sociaal werk is een beroep dat door een brede groep beroepskrachten wordt uitgevoerd. Om meer inzicht te krijgen in deze beroepsgroep, maakten ze bij Movisie een schets van sociaal werkers anno 2020.

Sociaal werk wordt uitgevoerd door mensen die zich sociaal werkers noemen. Daaronder vallen onder meer maatschappelijk werkers, opbouwwerkers, jongerenwerkers, GGZ- agogen en sociaal-cultureel werkers. Sociaal werkers werken in verschillende branches. Van sociaal werk en jeugdzorg, tot wonen, onderwijs en de geestelijke gezondheidszorg. Ook werken ze onder verschillende functienamen zoals buurtcoach, sociaal makelaar, kwartiermaker, begeleider statushouder, ambulant begeleide of budgetcoach.

Als sociaal werker draag je bij aan de sociale kwaliteit van de samenleving

Ondanks uiteenlopende benamingen en verschillende branches, is er toch één grote overeenkomst: als sociaal werker bevorder je het sociaal functioneren en sociaal welbevinden van mensen. Je draagt bij aan de sociale kwaliteit van de samenleving. Sociaal werkers worden daarom ook gezien als sleutelpersonen bij het voorkomen, verminderen en oplossen van sociale vraagstukken zoals armoede, eenzaamheid, uitsluiting en maatschappelijke spanningen.

Schets van een beroepsgroep

Maar wat is precies de bijdrage die sociaal werkers kunnen leveren aan de aanpak van deze vraagstukken en de transformatie in het sociaal domein? Om meer zicht hierop te krijgen, is het belangrijk om meer inzicht te krijgen in de omvang, samenstelling en ontwikkelingen van deze brede beroepsgroep. Op dit moment is dat inzicht nog onvoldoende. Daarom besloot Movisie om op basis van verschillende bronnen een schets te maken van sociaal werk anno 2020. Hieronder stippen we de belangrijkste bevindingen aan. 

Moeilijk af te bakenen

Deze verkenning maakt meteen duidelijk dat het afbakenen van sociaal werk complex is. Er is onder experts verschil van inzicht over wie wel en niet tot het sociaal werk gerekend moeten worden. Daarbij speelt mee dat sociaal werk een open beroep is, diverse varianten kent en dat er een veelheid aan sociaal werk functies is. Daarnaast wordt de beroepsgroep in verschillende publicaties anders afgebakend, waarbij vooral de insteek vanuit de branche dominant is. Dit is voor de dataverzameling niet behulpzaam.

Lokale verschillen

Door de transities in het sociaal domein zijn er regionale en lokale verschillen ontstaan. Het valt op dat er verschil is in de manieren waarop sociaal werk georganiseerd is en de positie die het heeft ten opzichte van andere beroepen. Dit betreft verschillen in de rol, opdracht, aanbesteding, het aantal zzp’ers, verhouding tot zorg, en de manier waarop het sociaal werk (in wijkteams) is georganiseerd. Ook hanteren gemeenten verschillende functienamen en verschilt de mate waarin sociaal werkers in dienst zijn gekomen van de gemeente. Er is nog onvoldoende kennis over de betekenis hiervan voor de beroepsuitoefening en beroepsgroep.

Toekomst onder druk

Sociaal werk staat volgens sommige experts onder druk. Een van de risico’s die kleeft aan de precaire positie van de sociaal werker is dat sterke institutionele spelers werkzaamheden overnemen, zoals de zogenoemde public health professionals. Een zorgelijke trend is dat  mensen geen beroep meer doen op sociaal werk vanuit schaamte en het gevoel dat ze hun problemen zelfstandig moeten oplossen. Dit is versterkt met de nadruk op eigen regie en eigen kracht.

Arbeidskrachten tekort

Verder is de zorg geuit dat er een tekort is aan arbeidskrachten. Dergelijke tekorten brengen als risico met zich mee dat de kwaliteit van de dienstverlening vermindert. De salarissen in het sociaal werk lopen ver uiteen, en de arbeidsvoorwaarden zijn voor mensen dan ook een belemmering om in het sociaal werk te (blijven) werken. Ingewikkeld hierbij is dat we niet weten hoeveel sociaal werkers we in Nederland nodig hebben, dat we geen eenduidige afbakening van de beroepsgroep hebben en hoeveel er daadwerkelijk werkzaam zijn in de verschillende branches en sectoren.

Lees meer over:
afbeelding van Radboud Engbersen  

Radboud Engbersen

Radboud Engbersen (expert Sociaal Domein van Movisie) probeert in zijn werk een brug te slaan tussen wetenschappelijk kennis en praktijken van sociaal werk.

Lees meer: