Sociaal werk is maatschappelijk rendabel
Sociaal werk, uitgedrukt in euro’s, levert meer op dan het kost. Direct en indirect draagt sociaal werk bij aan vermindering van zorggebruik, een gezonder en productiever arbeidsaanbod en een betere kwaliteit van leven.
Er is niet zoiets als ‘one best way of social work’, want zowel bij preventieve als meer curatieve aanpakken maakt sociaal werk echt een verschil. Dat is de belangrijkste conclusie van het onderzoek dat onderzoeksbureau SEOR in opdracht van Sociaal Werk werkt! uitvoerde.
De onderzochte cases hebben een grote diversiteit binnen sociaal werk: van maatschappelijk werk tot maatschappelijke opvang en van jongerenwerk tot werken met ouderen, van breed welzijn in de wijk tot welzijn op recept. Op basis van methodische en praktische criteria is er van 32 businesscases een nadere analyse gemaakt en deze cases zijn onderverdeeld naar mate van preventieve en collectieve werking. Binnen die 32 businesscases zijn er ook 14 maatschappelijke kostenbatenanalyses (MKBA’s) uitgevoerd waaruit SEOR constateert dat de brutobaten gemiddeld hoger liggen dan de kosten.
Toename zelfredzaamheid
Als het gaat om welzijn kan worden gedacht aan toename van zelfredzaamheid, eigenwaarde en zelfvertrouwen, maar ook aan lange termijn doelen als het voorkomen van voortijdig schoolverlaten en het voorkomen van uithuisplaatsing. In 24 van de 32 onderzochte cases waren rondom de verbetering van welzijn doelstellingen geformuleerd. Bij 20 cases is verbetering van het welzijn daadwerkelijk vastgesteld.
Kostenreductie en de maatschappelijke en economische opbrengst van sociaal werk blijken dus aantoonbaar op het preventieve vlak. Uit het onderzoek blijkt ook dat deze factoren tot nu toe niet worden meegewogen. Daardoor worden investeringen in preventie via sociaal werk niet gezien als belangrijke bijdrage aan de oplossing, maar vaak te veel als kostenpost. En blijven, onterecht, vooral curatieve maatregelen of directe hulpverlening als de belangrijkste waarde van sociaal werk staan.
Minder (jeugd)zorg
Op korte termijn vermindert via sociaal werk het directe beroep op zorgprofessionals, zo kwam bij 14 cases naar voren. Het gaat daarbij onder meer om een lager beroep op de ggz en verslavingszorg, minder inzet van dure jeugdzorg, uitstel van instroom in een verzorgingstehuis of verpleeghuis en minder huisartsenbezoeken. De effecten op lange termijn - die zich zou moeten vertalen in een lager zorggebruik - zijn minder goed te meten, aldus de onderzoekers. In sommige gevallen kan sociaal werk leiden tot een stijging in de zorgkosten, in ieder geval op de korte termijn, concluderen de onderzoekers. ‘Dit heeft te maken met de signalerings- en doorverwijsfunctie van sociaal werk.’
Uniek onderzoek
Dit onderzoek is uniek, zo geeft ook onderzoeker Fabian Dekker aan: ‘Dit is de eerste keer dat de kosten en baten van sociaal werk landelijk in beeld zijn gebracht. Het onderzoek maakt gebruik van literatuuronderzoek en een bestudering van 32 goed beschreven effectstudies met interviews. Het laat zien dat sociaal werk maatschappelijk gezien rendabel is.’
Breder verzamelen van de cases, verder doorrekenen van de effecten, goede monitoring en het nader in beeld brengen van de arbeidsmarkteffecten zijn belangrijke vervolgstappen. In veel discussies speelt de vraag in welke mate sociaal werk een bijdrage levert aan een nieuwe visie op zorg en op ondersteuning. Deze studie geeft een belangrijke basis voor die discussie en voor de aanpak van het urgente vraagstuk van de arbeidsmarkt.
Meer informatie over het onderzoeksrapport van SEOR staat op de website van Sociaal Werk werkt!
