Rutger en de nationalisten

In het programma Rutger en de nationalisten gaat Rutger Castricum in gesprek met mensen die het nationalisme aanhangen en teleurgesteld zijn in de overheid. Hij onderzoekt wat deze mensen drijft en welke zorgen en denkbeelden ten grondslag liggen aan hun -soms extreme- opvattingen. Dit doet hij door met een open vizier in gesprek te gaan met deze ‘nationalisten’, nieuwsgierig maar niet kritiekloos. We zouden er zomaar iets van kunnen leren aldus Rutger Castricum.

Platteland

Vandaag kijken we naar de vierde aflevering van de serie: Platteland. Er lijkt een kloof te ontstaan tussen stad en platteland. We kennen allemaal de boerenprotesten, discussies over stikstof en het idee dat ‘Den Haag’ niet begrijpt wat er leeft buiten de randstad. Dat laatste punt is breed gedragen en resulteerde in een monsteroverwinning van BBB bij de laatste Provinciale Statenverkiezingen. Rutger gaat in deze aflevering gesprek met een boerin Nynke, visser Patrick en Harry die een burgerwacht in Ter Apel oprichtte. Alle drie mensen die teleurgesteld zijn in de overheid en bang zijn dat hun Nederland onherkenbaar verandert als er niet wordt ingegrepen.

Andersdenkenden in de wijk

Als buurtmaker ben je er voor de bewoners. Je wilt achterhalen waar het voor hen om draait om samen te werken aan leefbare buurt en dorpen. Maar die ‘bewoners’ zijn meestal niet eensgezind. Er zijn verschillende groepen, belangen en ideeën. Als buurtmaker wil je voorkomen dat er uitsluiting plaatsvindt, er groepen of individuen in de marge belanden. Dat vraagt om een proactieve, nieuwsgierige houding. Juist als het gaat om mensen met meningen, denkbeelden en wereldbeelden die ver van jou als buurtmaker afstaan. In Rutger en de Nationalisten laat Rutger Castricum zien hoe je in gesprek kan gaan met deze mensen.

Nieuwsgierig

‘We hebben één ding tegen, en dat is deze regering’, stelt boerin en gemeenteraadslid Nynke in de uitzending als ze praat over de mogelijke bedrijfsopvolging door haar kinderen. Rutger reageert: ‘Dat zit heel hoog hè?’ Nynke antwoordt: ‘Ja, ik ben boerin, maar ook moeder.’ Eerder in hun gesprek bevroeg Rutger Nynke op haar vaderlandsliefde: ‘Ben je ook nationalist?’ Als Nynke instemmend antwoord vraagt hij: ‘En waar zit dat in voor jou?’ In plaats van de te oordelen geeft hij terug wat hij ziet en blijft hij nieuwsgierig doorvragen. Hiermee behoudt hij het contact in de gesprekken (hoe anders was dat in zijn begintijd bij Powned!) en komt hij laagje voor laagje bij de kern: de angst voor het verlies van een levenswijze die ze haar kinderen ook gunt.

 In plaats van de te oordelen geeft hij terug wat hij ziet en blijft hij nieuwsgierig doorvragen.

Kritisch

In gesprek met de Volendamse visser Patrick laat Castricum zien dat hij niet kritiekloos is. Patrick beweert dat je juist moet vissen om de visstand op peil te houden. 'Hoe kan het dan dat je afgelopen jaren even bent gestopt met vissen en dat er nu toch meer vis is?' Dient Rutger hem van repliek. Een duidelijk antwoord komt er niet.

In het gesprek met Harry uit Ter Apel over de vluchtelingstroom zegt Harry dat ‘de slechteriken’ maar op het vliegtuig moeten. Waarheen dan? Vraagt Castricum zich af. ‘Naar waar ze vandaan komen’, reageert Harry. ‘En wat als daar oorlog is?’ Werpt Castricum tegen.

Serieus nemen

De belangrijkste les die we kunnen trekken uit de aanpak van Rutger Castricum is misschien wel de manier waarop hij zijn gesprekspartners serieus blijft nemen. Zo vraagt hij aan Harry: ‘wat vind jij dat er moet gebeuren?’ En met Nynke bespreekt hij het verlaten van de EU: ‘Dus je pleit voor een nexit?’

Om af en toe zuurstof in de gesprekken te blazen maakt Castricum regelmatig een grap; als een soort smeerolie houdt het de gesprekken aan de gang. Als visser Patrick vertelt dat zijn 80-jarige vader nog regelmatig meegaat op het schip grapt Castricum dat zijn moeder hem zeker niet thuis wil hebben.

Miskend verlangen

Harry stemde vroeger PVDA, nu stemt hij PVV. Hetzelfde geldt voor de andere leden van de burgerwacht. ‘Dus het is een wanhoopstem?’ Vraagt Rutger. ‘Ja’, antwoordt Harry: ‘het is wanhoop’. Hij denkt niet dat er een oplossing komt en ‘snapt er niets meer van.’

In het opbouwwerkstatuut staat dat het opbouwwerk aandacht moet hebben voor miskende verlangens. Dat geldt misschien wel voor alle buurtmakers. En als Rutger Castricum met zijn programma iets gedaan heeft, dan is het wel het blootleggen van miskende verlangens. En die verdienen onze volle aandacht.

Lees verder:

Lees hier het opbouwwerkstatuut Opbouwwerk in Essentie

In dit artikel lees je meer over het herkennen en erkennen van racisme in de wijk

Bekijk hier alle afleveringen van Rutger en de Nationalisten