Op de Stip

Afgelopen zomer stonden er maandelijks een stuk of 20 bewoners van uiteenlopend pluimage samen met stadsdeelpolitici Op de Stip in het Oosterpark in Amsterdam. Lekker in het zonnetje en middenin de publieke ruimte van het park! Daar werd van gedachten gewisseld over de zorg in de buurt, de veiligheid op straat, de betrokkenheid van bewoners, gentrificatie en de prijzen van woningen, het opkomend toerisme in Oost, problemen omtrent vuil en afval op straat, en ga zo maar door. Het was prachtig om te zien hoe mensen - die zich duidelijk in verschillende werelden bewogen - nu aan elkaars zienswijzen werden blootgesteld, aandachtig luisterden en in gesprek gingen. Verslaafden, politici, betrokken bewoners en toevallige voorbijgangers zaten samen op een bankje.

Plek voor iedereen

Het idee voor Op de Stip werd aangewakkerd door het hysterische vluchtelingendebat in 2016. Watik en Giel van der Heijden, mijn kompaan, toen misten was een plek waar mensen met verschillende achtergronden mét elkaar konden praten, in plaats van over elkaar. Een plek voor politiek gesprek die, in tegenstelling tot de Stopera’s en Tweede Kamers van deze wereld, toegankelijk is voor iedereen en niet alleen voor de zogenaamd ‘professionele’ elite.

Wij startten een buurtparlement waar iedereen, ‘politicus’ of niet, een ‘buurtparlementarier’ kan zijn en de agenda en uitkomsten van de bijeenkomst kan beïnvloeden - Jens Kimmel

Formele versus informele politiek

In theoretische zin – we blijven immers politicologen – zijn wij tegenstanders van de cultureel ingebakken monopolie op het woord ‘politiek’ door de witte mannen in pakken in Den Haag. Wij maken liever onderscheid tussen ‘formele’, binnen de instituties, en ‘informele’, buiten de instituties, politiek. De laatste groep, die van bewonersgroepen, burgerinitiatieven en activisten, dragen alternatieven aan om de wereld waarin zij leven richting te geven. Kortom: zij bedrijven politiek. 

Verbreed de politieke horizon

Wij denken dat de nauwe benadering van politiek, inherent aan een representatieve opvatting van democratie, de belangrijkste oorzaak is van wijdverspreide gevoelens van onzekerheid. Van het gevoel geen controle te hebben op de snelle ontwikkelingen in de eigen, directe omgeving. Daarom startten wij een buurtparlement, waarbij iedereen, ‘politicus’ of niet, een ‘buurtparlementarier’ kan zijn en de agenda en uitkomsten van de bijeenkomst kan beïnvloeden.

Een sociaal en een politiek doel

Op de Stip heeft twee doelen: een sociaal en een politiek doel. Het sociale behelst de verbinding tussen mensen van verschillende achtergronden die langs elkaar leven in plaats van samen. Het politieke, en dat is een stuk moeilijker, is het maken van het buurtparlement tot een politiek platform dat serieus wordt genomen en een duidelijke plek heeft in de lokale beleidsvorming.

In de zomer stonden we buiten in het Oosterpark. Mogelijk de meest toegankelijke plek van Oost en open voor Amsterdammers van alle soorten en maten. Hierdoor lukte het steeds om in kleurrijk gezelschap een politiek gesprek te hebben en zo echt een verbinding met elkaar te leggen.

Het politieke doel is daarentegen iets uitdagender. Het vereist namelijk volledige medewerking van bestaande politieke machten (bestuurscommissies en de centrale gemeenteraad in geval van Amsterdam). Ook vraagt het om de verdere groei van het buurtparlement op zich. Meer mensen moeten zich achter het platform scharen wil het daadwerkelijk geaccepteerd worden als een serieuze speler in het lokale politieke spel.

Paradoxaal mechanisme

Hier is een paradoxaal mechanisme aan het werk! Het is een obstakel dat de grootste uitdaging vormt om verder te groeien: aan de ene kant moet je in aantallen groeien om serieus genomen te worden, aan de andere kant zijn mensen pas geneigd mee te doen als ze het gevoel hebben dat hun stem telt. Terecht, maar moeilijk te verzoenen. ‘Wat gebeurt er met mijn stem als ik meedoe?’, is de meest gestelde vraag tijdens onze promotierondjes door Oost.

Agendavorming

Tijdens Op de Stip wordt de agenda geheel democratisch vastgesteld: elke deelnemer kan punten voorstellen en daar kan op worden gestemd door het buurtparlement als geheel. Met de populairste punten gaan we als groep aan de slag. Waar in de zomer dit proces zich ter plekke afspeelde, gebeurt het nu – tijdens de wintermaanden – online. Voorafgaand aan de fysieke bijeenkomst met behulp van het digitaal-democratische instrument Your Priorities.

Wij zijn relevant

Ondanks zijn ‘in spe’-status lukt het Op de Stip nu al om de verbinding te maken tussen de formele politiek en de informele politiek. Bij elke bijeenkomst zijn er altijd een aantal politici aanwezig die meedoen en -denken, die zich dan met middelen of kennis kunnen committeren aan een idee, uitdaging of probleem dat Op de Stip wordt geïdentificeerd.

Zolang de voor de specifieke uitdaging relevante partijen aanwezig zijn, hoeft de gemeente geen hoofdrol te spelen maar kan het zich schikken in een faciliterende bijrol - Jens Kimmel

Maar het is niet alleen aan de politici. Wij denken dat de houding ‘de gemeente moet het regelen’ en het kijken naar de gevestigde, formele politieke instituties voor het oplossen van de problemen van burgers, zo langzamerhand achterhaald is. De gemeente en de stadsdelen zijn een belangrijke partij, maar dat zijn bewonersgroepen en -initiatieven, ondernemers en kunstenaars, kennis- en zorginstellingen net zo min! Zolang de voor de specifieke uitdaging relevante partijen aanwezig zijn, hoeft de gemeente geen hoofdrol te spelen maar kan het zich schikken in een faciliterende bijrol.

De eerst volgende editie van Op de Stip is op 28 januari. Lees meer informatie en meld je meteen aan! Want alleen samen maken we een buurtparlement realiteit.

Jens Kimmel is polticoloog en betrokken bij Commons Network waarbinnen hij o.a. onderzoek doet naar commons in Nederland. Giel van der Heijden werkt als docent Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam.