Platform voor buurtontwikkeling

Ontmoeting is het sleutelwoord

Wat leren we van 40 jaar ervaring in welzijnswerk?
Interview
afbeelding van Daniël Pit  
22 september 2020
winters plaatje voor de kachel met kerstsokken en kopje warme drank

Hoe zorg je ervoor dat welzijnswerk geen speelbal wordt van veranderend beleid en bezuinigingen? Daniël Pit gaat op zoek naar antwoorden bij Renze Engelkes, voormalige directeur van welzijnsorganisatie in Noord-Hollandse Bergen.

Buurtwijs maakte een feestdagenselectie van bijzondere artikelen die je bijpraten, inspireren en aan het denken zetten over buurtontwikkeling. Schenk jezelf een mok warme chocolademelk in, kruip onder de boom en geniet van deze verhalen☕.

Ik spreek Renze Engelkes in januari omdat ik nieuwsgierig ben naar de samenwerking tussen gemeentes en welzijnsorganisaties. Wat is de waarde van welzijn voor gemeentes? En hoe laat je dat zien?

Wie kan ik daar beter over spreken dan een man die al 40 jaar in het welzijnswerk zit, waarvan de laatste 33 jaar aan het roer van Stichting Welzijn Bergen. We spreken af op zijn kantoor, gehuisvest in een multifunctionele accommodatie in het Noord-Hollandse Bergen. Met zijn diep donkere stem vertelt hij over zijn tijd in Bergen.

Lerend vermogen

Nog voor ik de recorder aan zet steekt Renze van wal. Over een proces met de gemeente dat had moeten leiden tot wisselende samenwerkingsverbanden rondom maatschappelijke problemen. ‘Ik was heel hoopvol. Maar inmiddels zijn alle betrokkenen, ambtenaren en bestuurders, wat anders gaan doen.’ Daar loopt hij vaker tegenaan. De vele wisselingen in het ambtelijke apparaat. Het lerend vermogen van een gemeente lijkt daardoor soms ver te zoeken. ‘Ik heb onderhand de 35e accountambtenaar en de 17e wethouder voorbij zien komen. Waarbij het elke keer weer net even anders moet.’

Om weerstand te bieden aan de voortdurende veranderende omstandigheden probeert Welzijn Bergen haar kernactiviteiten boven water te houden. Renze luistert daarbij goed naar wat de gemeente wil en stemt daar zijn aanbod op af. Dat oogt meegaand, toch schuilt er achter zijn voorbeelden en verhalen een duidelijke lijn. ‘Er zijn een aantal intrinsieke taken van het welzijnswerk. Hoewel die de afgelopen 30 jaar verschillende namen hebben gehad, horen ze bij de bloedeigen aanpak van het welzijnswerk.

Computerles meets bloemschikcursus

Die bloedeigen aanpak kenmerkt zich onder meer door het organiseren van ontmoeting. En dan het liefst tussen mensen die elkaar normaal niet zo snel zouden ontmoeten. ‘Toen ik hier net kwam hadden we in het dorpshuis allemaal cursussen, ik plande de pauzes gelijktijdig zodat de mensen van de computerles ook de deelnemers van de bloemschikcursus zouden treffen.’

Breng mensen samen, bespreek dingen en zoek oplossingen met meerwaarde

Voortdurend geeft Renze dit soort kleine voorbeelden om zijn grotere verhaal te stutten. Dat grotere verhaal verwoordt hij eenvoudig: ‘Breng mensen samen, bespreek dingen en zoek oplossingen, op zo’n manier dat het meerwaarde heeft voor zowel het individu als het collectief.’

Aan creativiteit geen gebrek

Er was niet altijd overeenstemming tussen wat het welzijnswerk belangrijk vond en waar de gemeente zijn peilen op wilde richten. Dan probeerde Renze evengoed zijn plannen door te zetten. ‘Soms is iets gewoon niet hot bij beleidsmakers. Dan moet je kijken wat wel aanslaat en daar alsnog je eigen agendapunten insluizen.’

Zo lukte het niet om financiering te krijgen voor een project dat ouderen moest helpen langer zelfstandig te wonen. Toen de gemeente steunpunten in de wijk wilde, zag Renze zijn kans schoon. Hij zorgde ervoor dat er baliemedewerkers kwamen in de steunpunten die alsnog bijdroegen aan de ondersteuning van thuiswonende ouderen.

Soms is iets gewoon niet hot bij beleidsmakers, dan moet je kijken wat wel aanslaat en daar alsnog je eigen agendapunten insluizen

Over de verantwoording van die inzet zegt Renze het volgende: ‘We hebben een interactieve relatie met de gemeente. Dat betekent dat we iets zeggen over wat we hebben afgesproken, de output. Aan de andere kant rapporteren we ook over trends en ontwikkelingen in de samenleving, op basis van wat we zien in de praktijk.’

Pragmatische aanpak

Met zijn pragmatische aanpak en samenwerkingsgerichtheid heeft Renze 30 jaar lang het welzijnswerk in Bergen vormgegeven, op zijn eigen manier. ‘Er is sprake van een voortdurende golfbeweging in het beleid, ik probeer een rechte lijn te trekken.’ Die eigenwijsheid zorgde ook wel eens voor lastige situaties. ‘Ik heb toch al zo’n 28 jaar moeten onderhandelen over bezuinigingen. Omdat als het slechter gaat, ze als eerst bij het welzijnswerk komen. Dan komt die eigenwijsheid goed van pas.’

Over de vraag of hij het spel met de gemeente en andere organisaties gaat missen moet Renze wat langer nadenken. ‘Het geeft aan de ene kant enorme energie. Aan de andere kant begin ik me steeds meer te ergeren aan overheden en partners die niet willen samenwerken. Vroeger zag ik daar de uitdaging wel in, nu kost het me steeds meer energie. Dat is voor mij het teken om te stoppen. De instelling die we hebben opgebouwd verdient iemand die daar honderd procent voor gaat, dat kan ik niet meer zijn.’

Toch zit ik niet met een uitgebluste man aan tafel. Integendeel. Bij ieder nieuw verhaal veert hij op, en zijn ogen glimmen als hij vertelt over zijn werknemers. Wat me ook opvalt is dat Renze niet van de grote vergezichten is. Hij brengt maatschappelijke vraagstukken terug tot overzichtelijke proporties en voegt daar een praktische invalshoek aan toe. ‘Op de sociale academie was ik bezig met de Frankfurter Schule, Marcuse en Paulo Freire. Dat sprak me heel erg aan. Kennis moet zich wel een weg banen naar je handelen. Ontscholing van de maatschappij vond ik bijvoorbeeld een prachtig boek, maar wat moet ik er mee? Ik zoek altijd naar een handelingsperspectief. Voor mezelf en de mensen waarmee ik werk, want we moeten vooruit.’

Lees meer over:
afbeelding van Daniël Pit  

Daniël Pit

Ik hou me bezig met de vakontwikkeling van het opbouwwerk in Nederland. Dat doe ik onder meer door trainingen te geven en organisaties te helpen met het versterken van gemeenschappen in dorpen en wijken.

Lees meer: