Leergang samenlevingsopbouw

Veel organisaties in het sociaal werk worstelen ermee: werken in en vanuit de gemeenschap terwijl tegelijkertijd het casewerk tot aan het plafond ligt opgestapeld. Bij WIJ Groningen is het niet anders. Al twee jaar zijn ze bezig met het ontwikkelen en uitvoeren van een leergang samenlevingsopbouw, die moet leiden tot meer oog voor gemeenschappen in de wijkteams.  

Verdieping voor opbouwwerkers 

De leergang bestaat uit twee delen, licht manager Karin Knol toe. ‘We zijn begonnen met een verdiepingstraining voor de opbouwwerkers en de komende twee jaar staan in het teken van een basistraining samenlevingsopbouw voor alle medewerkers.’ Die verdiepingstraining was broodnodig. ‘We kwamen kennis tekort. Er zijn steeds meer zij-instromers in het opbouwwerk.’ Daarnaast hadden de opbouwwerkers het idee niet altijd gehoord te worden in de organisatie.  

De verdiepingstraining bestond uit basismodules waarin methodisch handelen en gemeenschappen centraal stonden. Vervolgens stelden de deelnemers hun eigen leerroute samen door te kiezen uit 14 keuzemodules. De keuzemodules behandelden thema’s die door de opbouwwerkers zelf waren aangedragen, zoals gemeenschapsdemocratie, presentiebenadering en profilering.   

Basistraining voor wijkteamleden 

Het verstevigen van de positie van de opbouwwerkers was nog maar het begin. Karin: ‘De verdiepingstraining hebben we altijd gezien als beginpunt. We zijn direct gaan kijken wat we konden doen voor de andere wijkteamleden. Daar is de basistraining uit voortgekomen.’ Tijdens die basistraining staat de kracht van gemeenschappen centraal. In hun eigen teams gaan de medewerkers op zoek naar manieren om bij te dragen aan vitale en veerkrachtige gemeenschappen.  

In de wijkteams werken bijna 500 mensen, dus het organiseren van trainingen voor zo’n grote groep medewerkers heeft nogal wat voeten in de aarde. ‘We wilden de kennis niet alleen in huis halen, maar ook houden. Eerder hebben we trainingen extern ingekocht. Dan komt er een trainer iets vertellen, maar die vertrekt ook weer. Na zo’n training ga je al gauw weer over tot de orde van de dag.’ Daarom heeft WIJ Groningen haar medewerkers uitgenodigd om zich aan te melden als trainer. Ze worden opgeleid om de trainingen zelf voor te bereiden en uit te voeren, naast hun werk in de wijkteams. Zo wordt er kennis gegenereerd die verder de organisatie ingedragen wordt.  

Aandacht voor collectieve oplossingen 

De leergang moet een andere manier van werken opleveren. Het is de bedoeling dat de wijkteams samenlevingsopbouw als een gezamenlijke verantwoordelijkheid gaan zien, en niet het exclusieve domein van de opbouwwerker. ‘We trekken nog teveel problemen en vragen naar ons toe, met de gedachte dat wij alles moeten oplossen.’ Dat betekent overigens niet dat Groningers die hulp nodig hebben het maar met elkaar moeten oplossen. ‘Als er hulp nodig is, dan moeten we die gewoon bieden.’ aldus Karin. ‘Maar er wordt ook weleens te snel naar hulpverlening gegrepen als oplossing, terwijl mensen veel sterker zijn dan wij denken.’ Er moet meer worden gewerkt aan collectieve oplossing die vanuit de samenleving zelf komen. 

‘We trekken nog te veel problemen en vragen naar onszelf toe, met de gedachte dat wij alles moeten oplossen.’

 
Om de leergang vorm te geven heeft WIJ Groningen hulp van Joop Hofman gevraagd. ‘Ze vroegen mij om mee te denken’, vertelt Joop. ‘Ik werd alsmaar enthousiaster, er zat zoveel energie bij WIJ.’ Nadat de eerste ideeën op papier stonden is ook NHL-Stenden Hogeschool betrokken. Daarnaast is Joop op zoek gegaan naar meer mensen die konden bijdragen aan de verdiepingstraining en het opleiden van de trainers. Zijn zoektocht resulteerde in een groep van 6 trainers die de leergang ontwikkelen en uitvoeren samen met WIJ Groningen.  

Duidelijke visie 

Zit men wel te wachten op deze leergang? Iedereen heeft het immers al zo druk en dit is niet de enige training die gevolgd moet worden. ‘Vanaf de oprichting van WIJ Groningen was duidelijk dat we deze kant opgingen,’ zegt Karin. ‘Nu gaan medewerkers dat ook echt merken. Je hoort weleens verzuchten dat dit alles is ingegeven door bezuinigingen. Natuurlijk telt dat mee, er is minder geld beschikbaar. Maar deze leergang is ontstaan vanuit het geloof dat sterke gemeenschappen bijdragen aan duurzame oplossingen voor maatschappelijke problemen.’ 

 
Is er dan ook iets veranderd nu de verdiepingstraining is afgerond en de eerste basistraining heeft plaatsgevonden? ‘Ja, na de eerste trainingsbijeenkomsten vroegen wijkteammedewerkers hoe ze hier verder mee konden in hun praktijk. Het maakt echt iets los. Maar we zijn nog niet klaar.’ Ondertussen wordt er nagedacht over het zichtbaar maken van de opbrengsten. ‘Het draait deels om de ontwikkeling van medewerkers en wijkteams, maar het is ons te doen om de inwoners van Groningen. Die moeten hier beter van worden.’