Krachtiger als collectief, uitdagingen van burgercollectieven in Nederland anno 2020
Burgercollectieven kunnen een belangrijke rol spelen in de transitie naar een duurzamer en rechtvaardiger samenleving. Voorwaarde hierbij is dat ze veerkrachtig kunnen doorgroeien door zelf uitdagingen rond interne organisatie en ledendynamiek op te pakken, zo blijkt uit dit onderzoek van Institutions for Collective Action.
In de afgelopen vijftien jaar groeide het aantal collectieven voor de opwekking van stroom, en het organiseren van zorg, voedselvoorziening, mobiliteit, wonen, werk, verzekering en gebiedsgerichte ontwikkeling in een hoog tempo. Of al die burgercollectieven op termijn de samenleving anders vorm gaan geven, is mede afhankelijk van wat ze doen, wie eraan deelnemen en of ze in staat zijn om hun bestaande tekortkomingen weg te werken en zodanig door te groeien dat ze de transitie van de samenleving mee kunnen versnellen. Dit onderzoek laat zien waar burgercollectieven mee worstelen. Na uitgebreid deskresearch en interviews met een 20-tal burgercollectieven is een survey uitgevoerd. Hoogleraar Tine de Moor gaf leiding aan het onderzoek.
Enkele uitkomsten van dit onderzoek:
- Ongeacht hun onderlinge verschillen, worstelt elk burgercollectief om zijn financiering, professionalisering en leiderschap op orde krijgen.
- Samenhangend met de moeilijkheden rond leiderschap van burgercollectieven, ontbreekt vaak het kompas van een strategische lange-termijnvisie.
- Essentieel voor burgercollectieven zijn vragen als: wie zijn onze leden, welke relatie hebben ze met het collectief en met elkaar, welk nut verwachten ze en wat stellen ze er zelf tegenover, hoe weten we die leden te werven, te boeien en te binden?
- Collectieven die functioneren als coöperatieve onderneming moeten het hebben van een betrouwbare zakelijke relatie, en zijn niet per se aan plaats gebonden. Anders dan lokaal gewortelde collectieven die het lidmaatschap beperken tot bewoners van dorp, wijk of gemeente en veel waarde hechten aan interne community-vorming.
- Burgercollectieven worstelen vooral met hun eigen functioneren, daar liggen de grootste en meest dringende uitdagingen naar toekomstige ontwikkelingen toe. Dat neemt niet weg dat ook de relatie met de overheid problematisch kan zijn. Door de ‘beperkende sectorale visie van de overheid’ voelen burgercollectieven zich in meer of mindere mate geremd in hun ambities.
