Intermediairs in de wijk

‘Het is voor ons begonnen met een onderzoek naar zogenaamde best persons’, begint Merlijn. ‘We hebben in dit onderzoek gekeken naar iedereen die het verschil maakt in de kwetsbare wijk. Het ging dan bijvoorbeeld om sociale ondernemers, wijkambtenaren of welzijnswerkers. We zagen dat de mensen die systeem- en leefwereld aan elkaar weten te koppelen, kunnen zorgen voor een positieve verandering in de wijk. Het zijn vaak mensen die buiten de lijntjes kleuren wanneer nodig, goed luisteren, ondernemend zijn en zich committeren aan een maatschappelijk vraagstuk. We concludeerden toen dat best persons zijn op te delen in verschillende typen, waaronder frontliniemedewerkers, bruggenbouwers en alledaagse doeners. Het is de uitdaging voor beleidsmedewerkers en wijkambtenaren om deze best persons te vinden en ruimte te geven.’

Intermediairs

Na dit onderzoek wilden Merlijn en Mark verder verdiepen op de kenmerken van buurtbewoners die het verschil maken. Merlijn vertelt: ‘In een internationaal vervolgonderzoek kijken we in Glasgow, Birmingham, Kopenhagen en Amsterdam naar de lokale situatie en de rol van actieve buurtbewoners en sociale ondernemers daar. Mensen die werken in de overheid nemen we in dit onderzoek niet mee. We spreken nu van smart urban intermediairs.’

De intermediairs zijn mensen die al langere tijd verschil maken in een kwetsbare wijk. Mark geeft een voorbeeld: ‘In Amsterdam Nieuw-West is een theatermaker actief bij Theater ZID. Dit is een theater dat zich richt op de gemeenschap en ook werkt met buurtacteurs die affectie hebben met drama. De buurtbewoners en buurtacteurs dragen onderwerpen die spelen in de wijk aan en daar wordt dan een voorstelling over gemaakt. Zo hebben ze een voorstelling gedaan over armoede. Dat is heel erg lokaal. Ze zitten ook gewoon in een oude schoolgymzaal. Het opvallende is dat ze ook spelen in Marokko of Griekenland. Dus terwijl het heel lokaal is, zijn ze ook verbonden met een internationaal netwerk. De roerganger van het theater is erg bekend in de wijk. Buurtbewoners noemen hem regelmatig de buurtburgemeester.’

Verschillen en overeenkomsten

Bij het vinden van de intermediairs in Amsterdam Nieuw-West ging Mark langs bij onder andere de stadsdeelvoorzitter, gebiedsmakelaars en mensen uit de buurt. Mark vertelt: ‘Ik heb aan iedereen gevraagd wie het verschil maakt in Amsterdam Nieuw-West en heb meer dan honderd namen genoteerd. Dit waren allemaal mensen die al langer bezig waren met hun wijkactiviteiten en daardoor bekend waren in de buurt. Ze houden zich bezig met hele verschillende activiteiten en maatschappelijke vraagstukken en verschillen in bijvoorbeeld leeftijd, achtergrond en geslacht. Door het feit dat ze het verschil maken in hun wijk hebben ze toch overeenkomsten, ook als je vergelijkt met de intermediairs uit andere landen.’

In zogenaamde local labs werden de intermediairs samengebracht om ze niet alleen als individu maar ook als groep te kunnen spreken. Mark vertelt hierover: ‘In de bijeenkomsten hadden we het over de manier waarop de intermediairs hun werk doen en waar ze tegenaan lopen. Zo zie je dat veel intermediairs hun activiteiten in de wijk naast hun werk doen en lopen ze regelmatig tegen bureaucratie aan. Wat me ook opviel was dat een aantal intermediairs door buurtbewoners of beleidsmakers niet meer gezien werden als intermediair omdat ze al zo lang het verschil maken dat men het vanzelfsprekend vindt. Ze doen toch gewoon wat ze doen? Het uitwisselen van ervaringen leverde daardoor in de bijeenkomsten voor de deelnemers zelf ook herkenning en erkenning van hun rol op.’

’Een aantal intermediairs werd door buurtbewoners of beleidsmakers niet meer gezien als intermediair omdat ze al zo lang het verschil maken dat men het vanzelfsprekend vindt’

Tussen beleid en wijkpraktijk

Een van de bevindingen van Merlijn en Mark is dat de intermediairs adaptief weten om te gaan met lokaal beleid. Merlijn vertelt: ‘We zien dat de intermediairs slim meebewegen met het lokale beleid. De koppeling tussen intermediairs en lokaal beleid is natuurlijk nooit al te strak. Er wordt een agenda neergezet maar daar kun je op allerlei manieren inhoud aan geven. Op dat vlak vraagt het werk van intermediairs creativiteit.’

Mark vult aan: ‘Daarom noemen we deze personen ook intermediairs. Ze vertalen constant tussen lokaal beleid en de wijk. Dan doen ze wat ze al doen maar passen ze het aan op de lokale agenda. Daar zit ook wel een spanningsveld hoor. Voor intermediairs is de rol die ze innemen vaak zwaar. Dit zijn mensen die voor de lange termijn een bepaalde rol innemen in een wijk. Ze hebben een eigen visie. Tegelijkertijd zijn ze afhankelijk van kortdurende financiële middelen die volgen op de lokale agenda. Daarom proberen ze eigenlijk een marathon te lopen met het trekken van kortdurende sprintjes. De volgende stap in het onderzoek is dan ook om manieren te vinden waarop gemeenten de groep intermediairs kan ondersteunen.’

Dit artikel verscheen eerder op de website van Platform31.