Platform voor buurtontwikkeling

Integreren doen we in de samenleving, niet erbuiten

BOOST: een buurtplek voor en door gevluchte en niet-gevluchte stadgenoten
Artikel
6 februari 2023

‘Juist de eigen inbreng en informele aanpak vormen de kracht van BOOST.’ Een gesprek met Ramon Schleijpen, bevlogen buurtmaker die kansen ziet om lokaal en op een duurzame manier vluchtelingen op te vangen en mee te laten doen in de stad.

 

Wat kunnen we organiseren om vluchtelingen hier behoorlijk op te vangen en mee te laten doen in onze samenleving? Dat is niet alleen een vraag waar overheid en politiek al jaren mee worstelen, maar ook een vraag waar burgers en nieuwkomers zélf mee aan de slag willen, kunnen en ook daadwerkelijk gaan. 

In de afgelopen jaren zijn er talloze maatschappelijke initiatieven opgezet die mensen met een vluchtelingenachtergrond welkom heten en ondersteunen om hun leven hier opnieuw op te bouwen. Oude en nieuwe bewoners trekken er met elkaar op om tijdelijke huisvesting te realiseren, de taal te oefenen, nieuwe sociale netwerken op te bouwen, werk te vinden en elkaar te leren kennen. 

‘Nauwere samenwerking tussen overheid en samenleving op lokaal niveau kan juist een duurzame oplossing bieden, om nieuwkomers optimaal mee te laten doen.’

Op deze positieve inzet zou het beleid van de overheid moeten aansluiten. Maar met grootschalige opvang, restrictief inburgeringsbeleid en formele ondersteuning door professionals als ambtenaren en ingehuurde taalscholen, lijkt de overheid eerder gehoor en voeding te geven aan negatieve geluiden die gemakkelijk de publiciteit vinden. Terwijl nauwere samenwerking tussen overheid en samenleving op een lokale schaal juist een duurzame oplossing zou kunnen bieden om nieuwkomers hier optimaal mee te laten doen.

BOOST

In het Amsterdamse BOOST vinden sinds 2016 meer dan duizend nieuwkomers, honderden vrijwilligers en diverse organisaties een plek om elkaar te ontmoeten en samen te werken aan integratie. Met fiets- en taallessen Nederlands en Engels, taalcafés, gezamenlijke lunches, workshops, spreekuren, feesten en een open koffiebar en ‘workspace’. Het diverse programma wordt inmiddels al ruim 6 jaar ‘bottom up’ georganiseerd in een voormalig buurtcentrum waar BOOST onderdak heeft gevonden.

Ramon Schleijpen, initiatiefnemer en tot voor kort algemeen coördinator van BOOST, droeg eind september 2022 het stokje over. Een nieuw team gaat zich inzetten om deze unieke plek te laten bruisen en impact te maken. En om dit succesvolle maatschappelijk initiatief een duurzame plaats te geven in ondersteuning van nieuwkomers in Amsterdam. 

‘Als je nieuw bent in de stad is het niet eenvoudig om het Nederlands te oefenen; wie kun je daar op aanspreken? En hoe kun je weten welke weg en opleiding je moet volgen om de werkervaring in het land dat je moest ontvluchten hier ook in te kunnen zetten? Wie kan je helpen om te doorgronden hoe hier de informele omgangsvormen zijn? Of meehelpen om een werk- of stageplek te vinden?’, vroeg Ramon zich destijds, en soms nog steeds, af. 

Belang van informele ontmoetingen 

Tijdens een bezoek aan BOOST schetst Ramon het belang van een informele ontmoetingsplek waar mensen zelf vorm kunnen geven aan integratie. ‘Als nieuwkomer is het zo waardevol om regelmatig mensen te kunnen ontmoeten, zowel Nederlanders als mensen met eenzelfde achtergrond. Zij kunnen je niet alleen stapjes vooruit helpen, je kunt hen ook wat van jezelf en je talenten laten zien. Kennen en gekend worden. Dat eenvoudige menselijke aspect geldt voor de vrijwillige Amsterdammers die meedoen nét zo goed. Wat iedereen motiveert om hier mee te doen, is de sociale ontmoeting en de voorwaartse dynamiek. Juist de eigen inbreng en informele aanpak vormen de kracht van BOOST.’ 

BOOST is het vervolg op de informele woonlocatie voor 30 vluchtelingen uit Syrië HOOST. Bewoners van Amsterdam Oost organiseerden hier in 2016 een alternatieve, kleinschalige opvanglocatie in de buurt, waar mensen zelf de regie hadden over hun eerste opvang. De bewoners konden na een half jaar via de gemeente doorstromen naar een blijvende huisvesting in de buurt. 

Wederzijdse belangstelling

In kleinschalige opvanglocaties en levendige ontmoetingsplekken in en door de buurt, zoals HOOST en BOOST en tal van andere initiatieven, trekken nieuwkomers en ‘locals’ informeel en gelijkwaardig met elkaar op. Vanuit wederzijdse belangstelling. Ze zouden wel eens een waardevol alternatief kunnen zijn voor de grootschalige opvang die de overheid nu vaak organiseert met bijbehorend isolement van nieuwkomers en protest van omwonenden. Uit onderzoek is gebleken dat draagvlak voor kleinschaliger opvang in de buurt groter is dan gedacht.

‘Door onderling vertrouwen kun je integratie op een informele en meer fluïde manier organiseren.’

Ook in Utrecht is er animo voor een open, gelijkwaardige aanpak, minder strikte afspraken en meer eigen regie, zowel voor buurtbewoners als nieuwkomers. Door onderling vertrouwen kun je integratie op een informele en meer fluïde manier organiseren die aansluit bij de mensen. Voormalige wethouder van Utrecht, Maarten van Ooijen, pleitte destijds voor meer flexibele opvangvoorzieningen, waar naast nieuwkomers ook mensen uit de buurt kunnen wonen en gebruik kunnen maken van de voorzieningen. 

Volgens Sascha Pimentel van mensenrechtenorganisatie Justice & Peace kan actief burgerschap een uitweg bieden uit de vluchtelingencrisis. Ook zij ziet de grote waarde van alle betrokkenheid vanuit de samenleving, en pleit daarom voor beleid gericht op samenwerking tussen overheden en burgerinitiatieven.

In samenwerking ontstaat er veel meer ruimte om de talenten van nieuwkomers aan te spreken en te benutten. Voor de meeste mensen zijn informele netwerken de sleutel tot het vinden van werk. Sociale ontmoeting en netwerken dragen bij aan de sociale cohesie in ons land. En tot slot is het volgens Pimentel belangrijk om contact tussen nieuwkomers en gevestigden te bevorderen, omdat contact tussen mensen überhaupt voorwaarde is om gewoon mens te kunnen zijn. 

Oude en nieuwe burgers

Er zijn in Nederland veel meer initiatieven waarin ‘oude en nieuwe burgers’ met elkaar optrekken. De Refugee Academy van de Vrije Universiteit heeft deze in het programma Learning Crossroads for Refugee Inclusion in kaart gebracht en onderzoek gedaan naar de impact van maatschappelijk initiatief voor nieuwkomers. 

In Amsterdam hebben tientallen initiatieven voor en met nieuwkomers zich sinds eind 2021 losjes verenigd in het Netwerk Nieuwkomers Amsterdam (NNA). Zij zoeken elkaar op en wisselen kennis uit, om de impact voor nieuwkomers te vergroten. Via deze samenwerking willen ze hun visie - integratie raakt aan alle aspecten van het leven en is een gezamenlijke verantwoordelijkheid - uitdragen en daarover het gesprek zoeken met de gemeente. Bekijk de website van Netwerk Nieuwkomers Amsterdam hier.

Ramon Schleijpen is hoopvol. Het gesprek tussen initiatieven en de gemeente komt steeds verder op gang, aan de meerwaarde van maatschappelijk initiatief voor nieuwkomers wordt niet (meer) getwijfeld. Er zijn tal van plekken en projecten waar dat gewoon dagelijks in de praktijk te zien is. De vraag is eerder hoe de formele werk- en verantwoordingswijze binnen de gemeente en de informele, flexibele dynamiek bij initiatieven goed op elkaar kunnen aansluiten. Dat overheidsbudgetten niet alleen bestemd moeten worden voor ambtelijke en ingekochte professionals, maar ook voor het mogelijk maken van – veelal vrijwillige – maatschappelijke inzet, wordt steeds evidenter. Nu nog werkbare vormen vinden om die alternatieve, succesvolle aanpak te verduurzamen. Ramon hoopt dat onder andere BOOST een podium kan bieden voor die gezamenlijke zoektocht. 

Ze wil er graag nog iets over kwijt. ‘Het ligt niet aan de mensen. Nieuwkomers zitten niet stil, maar zijn juist gemotiveerd om opnieuw hun leven op te bouwen en daar in te investeren. Iedereen kan daar, voor korter of langer, ondersteuning bij gebruiken. En daartoe zijn veel Nederlanders graag bereid. Dat ‘oude en nieuwe burgers’ samen met de overheid verantwoordelijkheid willen nemen voor de opvang en integratie hier, is niet alleen prijzenswaardig, efficiënt en effectief; het is essentieel. Want integreren doen we samen, in de samenleving, niet erbuiten.’

Lees meer over: