Ik ben maar een vrijwilliger

‘Oh wauw! Je schrijft zulke mooie columns! Ik lees al je columns. Ik verzamel ze allemaal. Ja, hij is een ster!’ Deze spontane lofzang doet zich voor tijdens een van de focusgroepen die ik tijdens mijn promotie onderzoek heb gehouden. Willem, een van de respondenten komt er achter dat een andere respondent, Rob, vrijwilliger is bij de wijkkrant. ‘Oh nou, dank je wel. Leuk om te horen,’ is de reactie van Rob.

Trots en verbondenheid

In de columns beschrijft Rob mooie plekken van de wijk. Plekken waar een verhaal achter zit. Hij verdiept zich in de geschiedenis van deze bijzondere plekken, zoals een oude woning of een groenstrook. Door deze verhalen komt de wijk wat meer tot leven. Wijkbewoners kijken door de columns van Rob anders naar dat ene gebouw of die groenstrook. De verhalen dragen bij aan trots en verbondenheid ten aanzien van de buurt.

Voldoening

Voor Rob zelf heeft zijn functie als vrijwilliger ook nog een andere betekenis. In een eerder interview vertelde Rob dat het vrijwilligerswerk belangrijk voor hem is. Hij ontmoet nieuwe mensen, kan zijn talent inzetten en krijgt waardering voor zijn inspanning. Het geeft hem dezelfde voldoening als de betaalde baan die hij vroeger had. Tegelijk leert hij zelf de nieuwe wijk beter kennen, waar hij sinds een jaar woont.

Openheid over zijn beperking is niet altijd vanzelfsprekend, vrijwilligerswerk biedt juist ruimte om open te zijn

Een voorbeeld

Het vrijwilligerswerk biedt hem nog meer. Het geeft hem de ruimte om open te zijn. Open over zichzelf en de bipolaire stoornis die hij heeft. In een van zijn columns in de wijkkrant beschrijft Rob wat dit voor hem betekent. En dat het hard werken is om stabiel te blijven. Openheid over zijn beperking is niet altijd vanzelfsprekend geweest. Het is een proces van vrijer worden. En juist vanwege deze openheid is Rob een ster en voorbeeld voor Willem.

Spanning in de waarde van vrijwilligerswerk

Maar de vrijheid en de status die het vrijwilligerswerk Rob opleveren, gelden alleen lokaal, in de buurt. Zowel Rob als Willem bezoeken geen reünies meer. Op reünies kom je leeftijdsgenoten tegen die een betaalde baan hebben, die misschien wel directeur zijn geworden. En dan antwoord je dat je maar vrijwilliger bent op de vraag: wat doe je? Reünies vormen een confrontatie met de verwachtingen die de samenleving van je heeft. Of die je misschien jezelf oplegt. Schaamte overheerst. Het vrijwilligerswerk dat Rob, maar ook de buurt, zoveel brengt, lijkt opeens minder van waarde op de reünie.

Er lijkt dus een spanning te zitten in de waarde van vrijwilligerswerk. In verschillende contexten wordt de rol van vrijwilliger verschillend gewaardeerd. Zowel door de vrijwilliger zelf als door de omgeving. Je zou verwachten dat dit anders is sinds de inburgering van het begrip participatiesamenleving.

Het verhaal van Rob zet me aan het denken en ik vraag me af op welke momenten ik zelf ook bijdraag aan dit soort patronen. Onlangs hoorde ik een collega de vraag stellen ’wat houdt jou bezig in je dagelijks leven?’. Een mooie, alternatieve vraag die ik me voorneem om op te nemen in mijn repertoire van openingszinnen. Of het nou op de reünie is of in mijn eigen wijk.

Deze blog is een bewerking van een blog die Annica Brummel eerder schreef voor Disability Studies Nederland.