Platform voor buurtontwikkeling

Hof van Twello

Sociaaleconomisch alternatief voor landbouwgiganten
Artikel
6 maart 2018
Hof van Twello

Foto: Hof van Twello

Stadsboerderij Hof van Twello weet op eigen wijze economisch toegevoegde waarde, sociale ontwikkeling en gemeenschapsvorming te combineren. Tegelijkertijd zijn ze duurzaam voor de natuur én de menselijke relaties. Hoe doen zij dat?

Bij Hof van Twello worden oog voor sociale ontwikkeling én portemonnee verenigd volgens het idee van ‘de meent’. Gert Jan Jansen is de oprichter en grondbezitter van Hof van Twello die hier het systeem van een meent op een moderne manier toepast. Hij spreekt van een zakelijke deal: hij biedt in zijn winkel kosteloos grond, compost, mest en korting op zaaigoed aan. De gebruiker moet op zijn beurt 50 procent van de oogst afstaan aan de winkel die op het terrein gevestigd is. Van de opbrengsten uit de winkel krijgt de gebruiker weer een deel. Dit wordt contractueel vastgelegd.

Meent is een gemeenschapssysteem voor het beheer van een stuk grond, dat zijn oorsprong vindt in de middeleeuwen. Mensen die op een stuk land van een grondbezitter woonden, mochten gebruik maken van hetgeen het land te bieden had. Denk aan groente, fruit, hout en ruimte om vee te houden. In ruil daarvoor moesten bewoners de grond onderhouden. Meer weten over meent? Neem een kijkje bij Leesgroep Commoning UvA

Community building

In het systeem van de meent wordt geld verdiend, maar het creëert ook een sociale gemeenschap. Doordat de rechten en plichten contractueel zijn vastgelegd, is meedoen niet vrijblijvend. Ook beoordeelt Jansen of deelnemers voldoende bijdragen aan het land. Slechts drie mensen werden de afgelopen negen jaar de deur gewezen. De verplichting om voor het land te zorgen creëert een hechte groep. Daarnaast lopen er ook mensen rond die extra aandacht nodig hebben en krijgen, in de vorm van dagbesteding.

In feite wordt alles wat in gemeenschap kan worden gedaan via de meentconstructie geregeld. ‘Het gaat dan om zaken die betrekking hebben op kennis, financiering, nieuwbouw, productontwikkeling en voedselproductie’, somt Jansen op.

Tijd voor kleinschaligheid

Zoveel mogelijk aspecten van bedrijfsvoering worden in de lokale gemeenschap opgelost. Jansen en collega’s willen zich loskoppelen van grote instituties, een overtuiging die vanuit de anti-globaliseringsbeweging komt. Vooral de schaalvergroting in de landbouw is Jansen een doorn in het oog.

‘Iedereen ziet schaalvergroting als onontkoombaar met alle monden die we wereldwijd moeten voeden. Maar de grap is nu juist dat bij kleinschalige landbouw de hoogste productie per vierkante meter gehaald wordt. Uit het oogpunt van productie is er dus niets tegen kleinschaligheid. Kleinschalige modellen zijn het overwegen waard. Voortdurend worden productie en productiewijze door elkaar gehaald.’ Hij vervolgt: ‘Grootschaligheid is goed voor toeleveranciers als Monsanto, Bayer en grote afnemers als Unilever. En laten die nu net de meeste invloed hebben op politiek niveau.’

Lees meer over toonaangevende denkers als Elinor Ostrom en Tine de Moor

Circulaire inbedding

Maar volledig ontkoppeld is Hof van Twello niet van de rest van de samenleving. Er wordt namelijk wel degelijk samengewerkt met andere lokale organisaties. Jansen: ‘Wij noemen onszelf ook wel Centrum voor Lokale Economie en werken samen met zo’n dertig regionale toeleveranciers voor onze winkel. We zijn ondersteund met lokale crowdfunding. Medewerkers en vrijwilligers vormen samen een groep van ongeveer 150 personen. Als je het mij vraagt is Hof van Twello een mooi voorbeeld van Community Supported Agriculture.’

Ook al is er een sterke focus op economische en sociale meerwaarde, toch gaat het vooral om de inbedding van het circulaire systeem. Circulariteit was vanaf het begin al een uitgangspunt van het initiatief. Het begon volgens Jansen met de zoektocht naar gewassen die zonder veel extra kunstmatige toevoegingen zoals mest, goed renderend geteeld kunnen worden. Gaandeweg kwamen daar andere circulaire doelstellingen bij. Zo wordt afval gescheiden en is het kassencomplex demontabel.

Hof van Twello is een voorbeeld van hoe sociale en circulaire doelstellingen worden gecombineerd met elkaar en met het creëren van een sterke gemeenschap. 

Dit artikel is geschreven door Edo van Baars en verscheen eerder bij Stadszaken.

Lees meer: