Hoe een sociaal wijkteam in Wormerveer een vuist maakt tegen eenzaamheid

Eenzaamheid is een serieus probleem dat tijd en aandacht nodig om het effectief te kunnen bestrijden, vinden teamleider Marie Louise van Hall en opbouwwerker Erika Meijer. Ze werken samen in het wijkteam in Wormerveer. In het vorige verhaal vertelden ze over hun missie om de eenzaamheid in hun werkgebied terug te dringen. Erika: ‘We streven ernaar dat het informele netwerk tussen buren sterker wordt. De uitdaging is om voor elkaar te krijgen dat buurtbewoners bij elkaar in zicht zijn. Daarvoor hoeven ze niet per se intensief contact te onderhouden.’

Geen gemakkelijke opgave. Erika probeert aan te sluiten bij bestaande netwerken in vier verschillende buurten. Dit doet ze onder andere via buurtplatformbijeenkomsten, waar ook de gemeente en organisaties uit de wijk aanwezig zijn: ‘Hier horen we wat er leeft en wat de buurtbewoners zelf willen.’

Buurtplatforms ter versterking van informeel netwerk

Erika is sinds een halfjaar bezig deze buurtplatforms op te zetten. Haar werkwijze past ze aan op het profiel van de buurt: ‘Wormerveer Zuid is een stille arbeiderswijk uit de jaren ‘50 met veel gezinnen en ouderen. Er is weinig te doen omdat het een beetje een vergeten buurt is. Dat maakte het moeilijker om mensen te vinden die wilden praten over eenzaamheid. Marie Louise: ‘We nodigden daarom eerst mensen uit die we daar al kenden: iemand van de kerk, de parkwachter, een mantelzorger, enz. Aan hen vroegen we wie er ook bij moesten zijn. Zo kwamen we er via het buurtplatform achter dat een bewoner eenzame mensen uit de straat uitnodigde voor de koffie. Toen was het interessant om haar te vragen hoe ze dat heeft gedaan.’

Om meer mensen te bereiken sloten de sociaal werkers aan bij andere activiteiten voor bewoners. Erica: ‘In Zuid hebben we bijvoorbeeld onze plannen voor een buurtplatform kenbaar gemaakt op een openbare avond over bouwprojecten.’ Dat wilde nog niet zeggen dat mensen direct geïnteresseerd zijn in een gesprek over eenzaamheid. ‘We kaartten het onderwerp steeds weer aan om het bespreekbaar maken. Met het buurtplatform maakten we vervolgens concrete plannen’ zegt Marie Louise.

Eerst vertrouwen dan pas netwerkvorming

In een andere wijk volgden ze een andere aanpak. Marie Louise: ‘Daar was veel onvrede ontstaan nadat de woningcorporatie een verbouwing had uitgevoerd die als opknapbeurt was aangekondigd. De bewoners hadden veel overlast en voelden zich niet gehoord. Het was daarom nodig om eerst te investeren in het vertrouwen van bewoners. We luisterden naar hun onvrede en pas daarna kwamen de verhalen.’

Een van de woningen in de buurt functioneert inmiddels als buurtkamer waar activiteiten worden georganiseerd. Het wijkteam ondersteunt de actieve buurtbewoners hierbij. Op deze manier onderhoudt het wijkteam contact met de bewoners. Marie Louise: ‘We sluiten hier aan bij al bestaande activiteiten en breiden dit vervolgens uit. Dat is bewust een andere aanpak dan in Wormerveer-Zuid.’

Luisteren: wat probeert een bewoner te zeggen

Het intensieve contact met de bewoners vraagt veel van sociaal werkers. Marie Louise: ‘Je moet goed luisteren naar wat mensen willen zeggen of wat ze óók zeggen. Zo was er bijvoorbeeld een vrouw die bij een buurtplatform betrokken was. Ze liet zich negatief uit over de voortgang en de aanpak en zei: “Jullie willen iets doen tegen eenzaamheid maar ik krijg geen gegevens van wie hier in de buurt eenzaam is”. Dat is ook ons beleid. Om privacy redenen verstrekken wij niet zonder toestemming gegevens van een bewoner. Maar als je goed luistert, zegt ze: ik wil graag wat doen maar ik moet wel weten hoe ik de mensen moet bereiken. En dat is iets waar we een oplossing voor kunnen zoeken. Je moet wat met die negatieve opmerkingen. Daarvoor heb je bevlogen sociaal werkers nodig die niet loslaten.’

Wat zijn de resultaten van de buurtplatformbijeenkomsten?

Na drie bijeenkomsten in Wormerveer-Zuid worden er plannen gemaakt voor een nieuwe ontmoetingsplek in het centraal gelegen zorgcentrum. Marie Louise: ‘Nu lopen bewoners daar vanwege de besloten uitstraling nog niet zomaar binnen. Wat blijkt nu? Het zorgcentrum wil graag de deuren openen en gaat hier oplossingen voor verzinnen.’

Erika: ‘Door het buurtplatform is het idee voor een ontmoetingsplek gaan leven en kan ik verbindingen leggen. De basisschool wil ook meedoen om de kinderen in contact te brengen met de ouderen. De enthousiaste buurtbewoners die bij het buurtplatform betrokken zijn nemen een trekkersrol. Het begint klein en van daaruit gaan we uitbreiden.’

Marie Louise: ‘In West-Knollendam, een buurt met een wat meer dorpse cultuur, is er ook iemand die steeds meer een trekkersrol op zich neemt. In de laatste bijeenkomst vroegen we voor een eenzame bewoner waar zij nieuwe contacten zou kunnen opdoen. Twee vrouwen gaven meteen aan dat ze wel af en toe een kopje koffie met diegene zouden willen drinken. Na toestemming van de betrokkene hebben we haar gegevens toen doorgegeven.’

Vrijwillige netwerkcoaches volgen cursus over sociale steun

‘Naast de buurtplatforms gaan we ook werken met netwerkcoaches. Dit najaar starten we met het werven van buurtbewoners. De vrijwilligers krijgen een opleiding van vijf dagdelen waarin ze het belang en de werking van sociale support leren kennen. Ze leren hoe je mensen kunt coachen om in kwetsbare situaties steun te krijgen van hun omgeving. Deelnemers ontvangen na deze scholing het certificaat ‘Vrijwillige NetwerkCoach’. De opleiding geeft de vrijwilligers kennis en vaardigheid bij het verhelpen van eenzaamheid. Tijdens de opleiding bezoeken de vrijwilligers al bewoners die hebben aangegeven dat ze behoefte hebben aan meer contact.’

Erika: ‘Het zou mooi zijn als er op termijn in elke buurt per twee á drie straten een contactpersoon is, die weet wat er gebeurt in die straat en die signalen meeneemt naar het buurtplatform, waardoor je als bewoners een vuist kunt maken tegen problemen als eenzaamheid.’

Oproep: Marie Louise en Erika zijn op zoek naar andere wijzen van aanpakken en horen graag ervaringen van andere wijkteams. Hoe ga jij om met eenzaamheid in de buurt?