Het is tijd voor de democratische vernieuwing!
Foto: Minke Wagenaar (Flickr)
In de participatiesamenleving wordt van mensen verwacht dat ze zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven en leefomgeving. Velen staan hierom te popelen, maar lopen helaas ook aan tegen de traditionele barrières van onze democratische systemen. De wens om meer zeggenschap blijkt niet alleen een andere relatie tussen de overheid en inwoners te vragen, maar ook om een andere manier van werken van gemeenten.
Vragen die vele ambtenaren bezighouden zijn bijvoorbeeld: Hoe creëer je meer burgerbetrokkenheid? En hoe behoud je de aanwezige betrokkenheid? Hoe ondersteun en faciliteer je het beste burgerinitiatieven? Wat vraagt dit van onze eigen organisatie qua houding en gedrag? Wat is de beste werkwijze dan? Kortom: een heleboel vragen!
De ruime ervaring van Movisie op dit gebied heeft geleid tot een enkel effectieve manieren om aan de slag te gaan met deze vragen en toe te werken naar een vernieuwende relatie tussen bewoners en de lokale overheden. Hieronder lichten we enkele werkwijzen toe die tot mooie samenwerking hebben geleid!
1. Samen met jongeren een Youth Manifesto opzetten
Wellicht een van de grootste uitdagingen van de democratie: jongeren betrekken bij de politiek. Deze Oegandese werkwijze genaamd Youth Manifesto is een manier om jongeren die weinig toegang tot politiek en beleid hebben meer inspraakmogelijkheden te bieden. Zij kunnen via het programma Youth Manifesto onderwerpen aankaarten bij de (lokale) politiek en invloed uitoefenen op de besluitvorming.
Youth Manifesto is al met succes in Utrecht en Amsterdam-Oost toegepast waarbij jongeren hun punten op de agenda van de gemeenteraad hebben gekregen. De gemeente krijgt een concreet Youth Manifest overhandigd met onderwerpen en een actielijst van de jongeren (evt. met vervolgstappen).
2. Follow the money!
Budgetmonitoring is een tool die inwoners, communities en andere organisaties inzicht geeft in begrotingsprocessen van de gemeente. Er ontstaat inzicht in en begrip voor de besteding van middelen en de mogelijkheid om als inwoners mee te denken over de overheidsbeslissingen.
Tijdens het Budgetmonitoring traject wordt in co-creatie tussen bestuurder, inwoners en sociale professionals lokale begrotingen ontwikkeld. Te beginnen met de analyse tot aan de begrotingsvoorstel. Burgerparticipatie is fundamenteel.
Ter illustratie: de bewoners kiezen een thema binnen het sociale domein, bijvoorbeeld armoede, en verzamelen zoveel mogelijk informatie over wat er speelt op dat gebied in hun buurt op dat moment. Vervolgens wordt dit thema gekoppeld aan relevante beleidsprogramma’s binnen de gemeente. Deze beleidsprogramma’s worden dan op inhoud en proces geanalyseerd en naar specifieke gebieden of buurten vertaald. Op basis van deze inzichten, stellen de bewoners een alternatief budget op. Dit gebeurt aan de hand van beleidsprioriteiten. Het alternatief budget wordt aan de raad voorgelegd die het, of delen daarvan, vaststelt. Ook na dit traject blijven de bewoners de uitvoering van het (alternatief) budget monitoren en gemeente aanspreken op de voortgang.
Bekijk hier de achtergrond van deze werkwijze:
3. Digitale Buurtschouw
Dit is een manier om ideeën met de grootste initiatiefkracht in kaart te brengen. Met een buurtschouw vertellen inwoners, ondernemers en andere belanghebbenden de gemeente en professionals in de buurt hoe zij hun woonomgeving beleven. De schouw gebeurt door gezamenlijk door de buurt te lopen, maar er wordt ook gebruik gemaakt van speciale app’s die digitale feedback mogelijk maken. Denk aan Verbeterdebuurt waar we onlangs nog over schreven.
Succesfactoren van digitale schouw zijn de effectiviteit en laagdrempeligheid van de app’s, die het aantrekkelijk en gemakkelijk maken om mee te doen. Ook bevordert het de onderlinge relatie doordat de bewoner direct informatie krijgt over wat er met zijn melding is gedaan. Tot slot leidt de digitale betrokkenheid uiteindelijk ook tot meer fysieke betrokkenheid.
Zie hier de ervaring en learned lessons uit Nieuw-West in Amsterdam:
4. ‘Burgers aan het stuur’: de burger centraal en verantwoord
Burgerinitiatieven beginnen hoopvol, maar lopen na verloop van tijd vaak vast, zonder een duidelijke reden. Burgers aan het stuur is een burgerparticipatiemethodiek die gebaseerd is op resultaten, de zogenaamde Results Based Accountability. Deze methodiek is in de Verenigde Staten ontwikkeld door Mark Friedman. Deze methodiek zorgt voor een gezamenlijke aanpak van burgerparticipatie om de leefbaarheid en sociale cohesie in de buurt te vergroten. Alle deelnemers leren hoe ze zelf zicht op de voortgang van hun aanpak houden en hoe ze tijdens het proces bij kunnen sturen.
De methode kent een aantal stappen waarlangs gewerkt wordt:
- Wat is er aan de hand?
- Wat moet er beter?
- Actieplan maken
- Meetbare resultaten bepalen
- Actieplan uitvoeren
- Resultaten meten
- Verantwoorden
- Nieuwe doelen stellen
Ben je geïnteresseerd of wil je meer weten over een van deze tools? Lees meer informatie op de website van Movisie.
