Grip op je eigen buurt: bewoners kopen winkelpanden
Foto: Peter Eijkman (Flickr Creative Commons)
In 2010 slaat het noodlot toe in de Jan Evertsenstraat. Juwelier Hund komt bij een overval om het leven. Na jarenlang neergang met steeds meer leegstand en gevoelens van onveiligheid, was dit het tragische dieptepunt voor de Jan Eef. Bezorgde buurtbewoners en bewoners vonden dat het zo niet langer door kon gaan en bundelden hun krachten. Onder het motto ‘Ik geef om de Jan Eef’ riepen ze buurtgenoten op om vaker boodschappen te doen in de straat.
Maar daar bleef het niet bij. Er volgde een groot aantal evenementen en activiteiten om ondernemers in de straat te steunen en de sfeer in de buurt te verbeteren. In 2011 ziet Winkelstraatvereniging Jan Eef het levenslicht. Een vereniging met zowel winkeliers als bewoners, die gezamenlijk aan de slag gaan om de kwaliteit van de beruchte winkelstraat structureel te verbeteren. Het stadsdeel geloofde in het plan en zegde financiering toe.
Winkels staan leeg: opmaat voor verhipping?
Inmiddels gaat het beter met de Jan Eef en de Baarsjes. De huizenprijzen rijzen de pan uit en er komen steeds meer hippe horecazaken. Ook is de buurt populair bij toeristen die op zoek zijn naar een authentieke Amsterdamse ervaring.
Ondanks deze positieve ontwikkelingen, wordt de Jan Eef nog steeds geplaagd door winkelleegstand. ‘Low-end’ winkels openen en sluiten af en aan. Denk aan de zoveelste kapper of belwinkel die het even komt uitproberen, de huur niet meer kan opbrengen en weer vertrekt. Een winkelpand waar invullingen komen en gaan, afgewisseld door maanden leegstand, heeft geen positieve uitstraling voor de buurt.
In de Jan Eef zijn veel verschillende pandeigenaren actief. Meestal bezitten ze een paar winkelpanden en de bovengelegen woningen. Veel eigenaren zien het pand als appeltje voor de dorst. Het lijkt meestal niet van belang of een ondernemer iets toevoegt aan het winkelaanbod of een goed doordacht ondernemingsplan heeft.
Dit versnipperd eigendom maakt de Jan Eef kwetsbaar. De ontwikkeling kan twee kanten opgaan: de straat zakt steeds verder weg en verliest het van moderne grootschalige winkelcentra. Of: de Jan Eef valt ten prooi van ongebreidelde ‘verhipping’ met een overaanbod van koffietentjes, Nutella shops en concept stores. De Haarlemmerstraat en de 9 Straatjes zijn daar het schrikbeeld van.
Bewonersparticipatie: de buurt wordt winkeleigenaar
Op dit moment maakt de Winkelstraatvereniging Jan Eef een doorstart. Deze doorstart was nodig omdat het geld op was en de gemeente vooral bijspringt waar het mis gaat. Omdat het met de Jan Eef relatief goed gaat, is vanaf 2014 de subsidie afgebouwd. Hoog tijd dus om een nieuw model te ontwikkelen voor het financieren van bewonersparticipatie.
Door te investeren in de winkelpanden wil de JEBC met bewoners het winkelaanbod verbeteren. Als een pand beschikbaar komt, zoeken we actief naar een ondernemer met een duurzaam winkelconcept, dat voldoet aan de wensen van de buurt.
Buurtbewoners en ondernemers bieden we op deze wijze de kans om direct in hun buurt te investeren, om invloed uitoefenen op het winkelaanbod en om als mede-eigenaar van de winkelpanden een rendement te ontvangen. Financieel rendement en maatschappelijke winst gaan daarbij hand in hand. Winkels die belangrijk zijn voor de buurt, maar minder winst draaien, kunnen zo behouden blijven. De JEBC gaat niet voor de hoogste winst, maar voor winkelconcepten die passen bij de buurt.
Collectief ondernemen is populair
De JEBC sluit aan op de groeiende internationale herwaardering voor collectief ondernemen, de terugtrekkende rol van de overheid en de grotere nadruk op burgerparticipatie en burgerinitiatieven. Daarbij wordt vaak onderschat hoeveel professionals in de buurt beschikbaar zijn om voor de eigen buurt in beweging te komen, mits ze daarin voldoende ruimte voor eigen regie en eigenaarschap voelen.
De JEBC ziet het winkelaanbod als een ‘shared resource,’ een urban common waar de buurt een mening over heeft en zich langdurig toe wil verhouden, met een stap voor stap op te bouwen set van afspraken en omgangsregels. Samen vinden we uit hoe we om willen gaan met ‘onze’ winkels.
In gesprek met buurtbewoners
De buurt als winkeleigenaar, het is fantastisch en uniek, maar is niet zomaar gerealiseerd. Om meer leden te werven, voeren we doorlopend online campagne, versturen nieuwsbrieven en gaan we de straat op om met buurtbewoners te praten.
Onze visie is dat een gezonde winkelstraat goed is voor de wijkeconomie, het versterkt het contact tussen buurtbewoners en leidt tot een positieve waardeontwikkeling van zowel het winkelvastgoed als huizenprijzen. In een gezonde buurtwinkelstraat vind je een mix van zelfstandige ondernemers, ketens, horeca, kledingwinkels en speciaalzaken.
Buurtbewoners die een aandeel kopen stellen we zowel een financieel als maatschappelijk rendement in het vooruitzicht. De JEBC is een nieuw model om bewonersparticipatie te financieren. Voor slechts 50 euro koop je één aandeel en ben je participant met stemrecht binnen de coöperatie.
Door te investeren in winkelpanden gaan we met bewoners het winkelaanbod verbeteren. Je kunt dan denken aan een biologische supermarkt, boek-cadeauwinkel of een goede stomerij. De Baarsjes is een levendige en kleurrijke buurt. Op die manier kan iedereen prettig winkelen in de Jan Eef.
Op de hoogte blijven?
De JEBC gaat winkelleegstand aanpakken op een transparante, vernieuwende wijze en samen met de buurt. Wil je meer weten, onze nieuwsbrief ontvangen, lid worden of heb je tips? Neem gerust contact met ons op!
