Gemeenteangst

Soms hoor je mensen iets zeggen dat meteen snerpt. Sociaal werker Drieseréé Schinkel uit Leeuwarden doet dat in dit interview: ‘Sommige mensen zullen nooit richting werk geleid kunnen worden, maar ze hebben wel talenten. Als de druk eraf is, omdat ze weten dat we niet van gemeente zijn, – want daar zijn ze altijd bang voor – dan vinden ze het vaak leuk om iets te gaan doen.’

In het artikel staan wel meer quotes waar je eigenlijk stevig over zou moeten doordenken. Neem die van vrijwilliger Pieter Homsma: ‘Het is mooi als iemand die maanden of jaren thuiszit weer iets gaat doen en uit dat cirkeltje kan komen. Dan voelt iemand zich vanzelf gelukkiger en lijken andere problemen soms ook wat kleiner.’ En nog een keer Drieseréé Schinkel, over de zes werkloze mannen die als de ‘Handige Harry’s’ klusjes doen in de wijk: ‘Je gaat naast ze staan en doet suggesties die ze nodig hebben om tot de volgende stap te komen. Zo gebeurt het dat mensen die uit een kwetsbare positie komen steeds meer in zichzelf gaan geloven.’

Één prangende vraag

Laat dat eens goed tot u doordringen: (1) kwetsbare mensen laten hun talenten onbenut omdat ze bang zijn voor de gemeente. (2) mensen voelen zich gelukkiger als ze uit een cirkeltje komen en (3) je hoeft soms alleen maar naast mensen te gaan staan en ze gaan weer in zichzelf geloven. Tel deze dingen bij elkaar op en je hebt meteen minstens één prangende vraag: wat is de verhouding tussen sociale zekerheid en angst?

In de recent verschenen bundel ‘Sociale (on)zekerheid’ (voor €34,95 te koop, maar voor iedereen gratis te downloaden) stelt hoogleraar Peter van Lieshout die vraag ook. Bij de woorden ‘sociale zekerheid’ denken we tegenwoordig vrij snel aan het stelsel van inkomenscompensaties voor als mensen bijvoorbeeld werkloos of ziek worden. Maar dat is eigenlijk raar: letterlijk is ‘sociale zekerheid niet meer en niet minder dan dat je je in maatschap­pe­lijk opzicht veilig mag voelen.

Mensen voelen zich fundamenteel onveilig

Door de globalisering en de permanente crisis van de verzor­gings­staten is die ‘sociale zekerheid’ soms ver te zoeken, niet alleen de inkomens­compensaties maar ook breder: veel mensen voelen zich fundamenteel onveilig. Het goede nieuws: ze hebben soms maar heel weinig nodig (zoiets als ‘naast ze staan’, ‘uit dat cirkeltje komen’) en ze voelen zich meteen veel steviger, sociaal zelfverzekerder.

Wat dan het meest snerpt, is dan die gemeenteangst. Kennelijk gaat bij kwetsbare burgers de druk eraf als ze weten dat je niet van de gemeente bent, ‘want daar zijn ze altijd bang voor’. Nog maar kort geleden heeft de rijksoverheid een groot deel van haar verantwoordelijkheden voor het sociaal domein overgedragen aan de gemeenten: de drie megadecentralisaties per 1 januari 2015 van langdurige ondersteuning, jeugdzorg en participatie/werk. Tegen die achtergrond is het slecht nieuws als kwetsbare burgers bang zijn voor de gemeente. Dan is sociale zekerheid opeens een bedreiging van sociale zekerheid.

Het is goed dat er sociaal werkers zijn als Drieseréé Schinkel, maar het zou nog mooier zijn als gemeenten hun stinkende best deden om die gemeenteangst weg te nemen. In hun eigen belang.