Platform voor buurtontwikkeling

Flatzitvrijdag: levensverhalen verzamelen in een gemiddelde Haagse flat

Hoe kom je meer te weten over de cultuurbeleving van bewoners?
Praktijkverhaal
afbeelding van Mariska van Andel  
19 mei 2017
Flatzitvrijdag: levensverhalen verzamelen in een gemiddelde Haagse flat

Waarom zou je je als buurtmaker bezighouden met de culturele belevenis van bewoners? Omdat het een mooie manier kan zijn om mensen dichter bij elkaar te brengen. Wat is immers mooier dan inzicht krijgen in hoe mensen zin geven aan hun leven?

 

‘Zitten jullie hier alweer?’, roept Jan (73 jaar), terwijl hij vanuit de lift het halletje in rijdt. Jan heeft suikerziekte, zijn onderbenen zijn geamputeerd, en hij rijdt daarom in een scootmobiel, meestal vergezeld door zijn hondje. Het wordt bijna onze standaard begroeting in de flat waar hij woont.

Een jaar geleden vroegen docenten en onderzoekers Wim Burggraaff en Mieke Klaver van het Social Design Lab van de Haagse Hogeschool of ik me wilde aansluiten bij hun onderzoeksteam. We gingen op zoek naar de culturele belevenis van Haagse flatbewoners. Met vragen als: hoe geven mensen betekenis aan hun leven? Hoe reflecteren zij op hun dagelijks bestaan? Wat maken ze of vieren ze en doen ze dat samen of alleen? Doen ze dat door te zingen, te tekenen, te lezen, naar de kerk of moskee te gaan of op een andere manier? Als pas afgestudeerde sociaal werker leek het me een mooie manier om te ontdekken op welke manier je levensverhalen kunt inzetten om mensen dichter bij elkaar te brengen.

‘Dat lijkt me niets, ga maar lekker naar een andere flat’

Mijn eerste taak was het contact leggen met bewoners. Maar hoe leer je de bewoners kennen? Een beetje overmoedig bedacht ik: we moeten ze gewoon aanspreken. Daar aanwezig zijn. De bewoners moeten ons leren kennen, briefjes ronddelen heeft geen zin. En zo zijn we gestart met onze, beetje ‘brutale’, werkwijze. Eerst zijn we voorzichtig polshoogte gaan nemen bij een bewoner die een buurthuis had opgezet. Zijn reactie op het onderzoek was: ‘Dat lijkt me niets, ga maar lekker naar een andere flat.’ Maar na een tijdje praten werd hij toch enthousiast. Ons eerste interview was geregeld en daarmee hadden we ook onze eerste ambassadeur in de flat.

 

 

Flatzitvrijdag: met breiwerk en speelkaarten

Met enige regelmaat hing ik rond bij de flat. Gewoon even vriendelijk groeten naar mensen en een praatje maken. Dat leverde ons de eerste interviews op. Maar het leverde ook een klein probleempje op. Mensen wilden wel een interview houden met mij, maar niet met Wim of Mieke omdat ze die nog niet kenden. Daarom zijn we gestart met de ‘flatzit’: op vrijdagen zijn we beneden in het portiek gaan zitten met een breiwerk of een pak speelkaarten. We praatten met de bewoners die de flat in en uit liepen. In het begin voelde dat wel vreemd, met al die anonieme gezichten. Inmiddels is dat anders geworden. De meeste mensen weten wat we komen doen en we worden dan vaak ook hartelijk begroet.

Soms bruist het, dan lopen er voortdurend mensen in en uit. Op andere dagen is het koud en stil bij de flat. We zaten een keer een uur lang in de vrieskou beneden in het portiek, zonder dat er iemand kwam. En één keer ben ik toegesnauwd door iemand die haar dag niet had. Het opmerkelijkste en meest bijzondere aan deze methode is dat je inzicht krijgt in het dagelijks leven in de flat. Het leek een soort kleine samenleving en de sfeer was op iedere etage weer anders.

Werken met de culturele beleving van bewoners helpt onderlinge verbondenheid

In een flat wonen zoveel verschillende soorten mensen, allemaal met een ander verhaal, een andere achtergrond en dus een andere culturele beleving. Culturele beleving is een vaag begrip. Daarom zochten we naar antwoorden op vragen als: wat is schoonheid en wanneer heeft iets betekenis?

De flatbewoners lieten ons letterlijk even binnen in hun leven. Ze vertelden over nare dingen, zoals adopties en zelfmoordacties en over leuke dingen, zoals hopen en dromen. Het leverde bijzondere gesprekken op. Zo was er een dame met een enorme liefde voor haar konijn. Een jong gezin met een klein baby’tje die elke vrijdag op tv naar de heilige stad Mekka keek. Een studente uit Marokko met een grote liefde voor zwemmen en fietsen. We verzamelden ook foto’s van voorwerpen die voor de eigenaar iets betekenden. We kregen foto’s van een fiets, een computer, een engelenkast, een hangertje, een schilderij, een konijn, plantenbakken, een eigen geknutseld huisje met wol en vooral veel foto’s van vrienden en familie.

De informatie die we verzamelden wordt nu vertaald naar een rapport. We laten zien dat mensen die niet in het theater komen, toch ook aan cultuurparticipatie doen. Zij het op een eigen manier, die voor henzelf waardevol is. Kortom: als je je afvraagt wat voor zin het heeft om je als sociaal professional bezig te houden met de culturele beleving van bewoners, dan is het antwoord: het zorgt voor een open blik op andermans leven. Social Designers en community-artists maken gebruik van die levensverhalen en hun betekenis om mensen in buurten dichter bij elkaar te brengen en dat is in onze verdeelde samenleving geen overbodige luxe.

afbeelding van Mariska van Andel  

Mariska van Andel

Hoi, ik ben Mariska, maatschappelijk cultureel ondernemer. Met veel enthousiasme houd ik me bezig met het opzetten van sociaal culturele projecten. Een voorbeeld hiervan is het maken van een boek met verhalen van ouderen en illustraties van kinderen.