Een ode aan het feestelijke (met vuur!)

Buurtmakers zijn onvermoeibaar positieve mensen die hun blik telkens opnieuw richten op wat wel lukt. Dat zie ik wanneer ik als redacteur voor buurtwijs verhalen verzamel. Sinds 5 jaar zetten we juist de ‘kleine’ verhalen op het podium. Allemaal zijn ze waardevol als kennisbron omdat ze ergens plaatsnemen in de lijn van grote verhalen uit de historie, een breed onderbouwde methodiek of een diepgravend onderzoek naar wat er nu precies werkt in de buurt.

Kennis delen in kleine verhalen delen blijkt succesvol. Buurtmakers voedden elkaar ook dit jaar met verhalen over hoe je ondanks de beperkende maatregelen creatieve manieren vindt om in contact te blijven. Ze vinden goede moed in een jaar waarin het feestelijke soms ver te zoeken is.

Om de goede moed erin te houden breng ik graag een ode aan het kleine succes en aan het feestelijke, aan de creatiefste buurtmakers die ik ken. Septimia Kuhlmann, Jos Zandvliet en Anne-Marije Wilmink van Stichting ACCU en Nina de Jong en Nena Duijnmeyer van Pretvormer.

Zinderend winterfeest

Ik ontmoette hen 9 jaar geleden toen ik Culturele en Maatschappelijke Vorming studeerde. Ik zocht naar verlichting tussen de zware sociaal werk thema’s dus ik besloot hen te helpen met de organisatie van de Super Sint Maarten parade in Amsterdam Nieuw-West. Een zinderend winterfeest dat ik nooit meer zal vergeten.

Een groot deel van de kinderen in de wijk gaat nooit naar een theatervoorstelling om de bekende redenen: geen geld, te ver weg of niet voor ons weggelegd. En nu was het er ineens, midden op straat: de muziek, het spel, de trommels, het vuur, metershoge lichtobjecten en chocolademelk voor iedereen. In de aanloop hadden we alle scholen in de buurt overtuigd om mee te doen, al was er weinig tijd naast het drukke onderwijsschema. We leerden de kinderen liedjes over Sint Maarten, die zijn jas deelt met een zwerver die het koud had. Een katholiek verhaal waar iedereen met een ander geloof net zo warm van werd. 

Oerverhaal als verbinder

Het basisconcept van Super Sint Maarten is helder: er is een oerverhaal waar mensen met verschillende (religieuze) overtuigingen zich in kunnen vinden. Er is muziek met instrumenten die je voelt in je buik, er zijn zelfgemaakte kunstobjecten met lichtjes erin. En er is vuur; het liefst zo groot mogelijk.Met honderden mensen paraderen we op 11 november door de donkere straten. Wie niet mee kan doen is toeschouwer vanaf het balkon. We zingen de liedjes, we dansen, we toeteren en we trommelen. Aan het einde van de parade is er op het plein een korte theatershow met onervaren spelers uit de buurt. Dit keer speelt Bilal, 8 jaar, de rol van Sint Maarten. Hij zit bovenop een wiebelend paard van getimmerd sloophout versierd met licht. Nadat hij de zwerver de helft van zijn jas geeft stapt hij van zijn paard en steekt hij een houten object in de fik.

Echt vuur

Het wordt een flink vuur midden op het plein. Vuur is niet zonder risico en juist daarom helpt iedereen mee: de buurtvaders houden de tieners in de gaten en de politie en brandweer houden een oogje in het zeil. Als het feest ten einde komt voorzien de buurtmoeders de ruim 70 vrijwilligers en muzikanten met hun huiscatering van een heerlijke maaltijd. En dan ruimen we alles weer op. Het feest waar we maandenlang naartoe hebben gewerkt is na 3 uur afgelopen. 

Zachte ontmoetingen en nieuwe perspectieven

Het is moeilijk om voor sociaal-artistieke projecten als Super Sint Maarten de nodige financiële middelen te verzamelen. Het lost niet direct armoede, huiselijk geweld of eenzaamheid op, valt daardoor niet in klassieke zin onder sociaal werk en zodoende zijn er weinig potjes voor. Super Sint Maarten is ondanks dat een traditie geworden in Amsterdam. Voor alle geldschieters is het inmiddels duidelijk dat dit project bijdraagt aan zachte ontmoetingen en nieuwe perspectieven voor wie meedoet. Bilal en zijn vrienden voelden zich supertrots dat ze voor het eerst in hun leven in een toneelstuk hebben meegespeeld. 

’Juist muziek en spel zorgt voor de lichte betrokkenheid waar je als buurtmaker naar op zoek bent.’

Het mooie is dat het niet altijd groots hoeft te zijn. Ook in coronatijd kun je veel te doen op afstand. Jos en Septimia gaan met banjo en saxofoon de straat op. Nina speelt op de trommel en Nena danst op afstand mee in een zelfgemaakt vogelpak. Het geeft mensen plezier om vanaf hun balkon van livemuziek te genieten. Het is een lichtpuntje in de dag. Juist muziek en spel zorgt dan voor de lichte betrokkenheid waar je als buurtmaker naar op zoek bent.

Feest als levensbehoefte

Ik hoop dat coronatijd ons laat inzien dat het feestelijke niet bijzaak is maar een levensbehoefte voor iedereen. Dat verbeelding, muziek en het theatrale een wezenlijk onderdeel is van hoe je als mensen met elkaar verbroederd. En dat je daar in je jeugd toegang toe moet krijgen, ook als dat niet vanzelfsprekend is en er thuis niet zoveel geld is. Daarom hoop ik op een grote zak geld voor theater en muziek in wijken waar dit niet vanzelfsprekend is.