Dorpendokters, dé dokterspraktijk van de toekomst

In het kader van de Dutch Design Week werd Buurtwijs uitgenodigd om te brainen over een bijzonder initiatief: de Dorpendokters van Burik. Een interactief spel dat welzijn van je gemeenschap bevraagt en bespiegelt. Marien van Schijndel, opbouwwerker bij Welzijn Rivierstroom, en Gezondheidsmakelaar Doke Verstegen van de GGD Gelderland Zuid bedachten het spel. Tijdens de brainstormsessie dat door game makers Panton en Gainplay begeleid werd, zetten zij de denkkracht in van hun netwerk (collega’s, bestuurders en dus Buurtwijs) om het spel een slag verder te brengen.

Gezondheid: een gemeenschappelijke drager

Gezondheid gaat iedereen aan, daar waren Doke en Marien het snel over eens. Het is een mooie gemeenschappelijke drager voor een gesprek in een lokale gemeenschap. De samenleving als geheel is in vele opzichten - ongenuanceerd - ingericht volgens het doktersmodel. Heeft u een probleem, dan gaan we dat probleem verhelpen. Positieve gezondheid helpt je breder te kijken. Is iemand bijvoorbeeld eenzaam, dan heeft dat meestal een negatieve invloed op iemands functioneren.

Doke Verstegen en Marien van Schijndel

Doorverwijscultuur

Hoe vitaal zijn gemeenschappen zelf om om te gaan met dergelijke vraagstukken? ‘We hebben in zeventig jaar een levendige doorverwijscultuur met elkaar ontwikkeld’, licht Marien toe. ‘Maar soms kunnen oplossingen veel dichter bij huis liggen. Het gesprek aangaan over de waarde van gemeenschappen is een opmaat om samen te verkennen wat een gemeenschap voor elkaar en voor individuen kan betekenen.’

Positieve gezondheid als uitgangspunt nemen, vormt een mooie tussentaal om én inwoners én professionals in beweging te krijgen

‘Denken en kijken vanuit een dorp of wijk is nodig om toekomstbestendig te zijn. De kracht en het kunnen dat er lokaal is, is nodig om benodigde voorzieningen te behouden of te organiseren. Kijk naar een ziektebeeld als dementie: de zorgkosten zijn erg hoog en de aankomende 20 jaar halveert het beschikbare personeel en verdubbelt de zorgvraag.’

Dorp als patiënt

De Dorpendokters is een interactief spel dat je speelt met een groep mensen in een dorp, een buurt of een wijk. De dorpendokters die het spel leiden, komen samen uit de - imaginaire - huisartsenpraktijk Burik. Ze hebben geen individuele patiënten, maar nemen een heel dorp als hun patiënt. Aan de hand van casussen, herkenbaar en uit het leven gegrepen, analyseren de dokters samen met de deelnemers de situatie. Ter ondersteuning krijgen de deelnemers zes dimensies van positieve gezondheid (lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren) aangereikt. Op basis van deze dimensie onderzoeken ze wat er met deze patiënt aan de hand is, wat deze patiënt nodig heeft en op welke manier de lokale gemeenschap een rol kan spelen. Het spel is een opmaat voor een levendig gesprek over gezondheid en leefstijl binnen je eigen gemeenschap.

Ga je mee naar Burik?

De deelnemers van het spel worden meegenomen naar het niet bestaande dorp Burik. Dat geeft deelnemers enige afstand en creëert veiligheid tot de materie. Bijzonder aan het spel is in feite het gewone. Deelnemers worden uitgenodigd om vanuit positieve associaties naar de casus te kijken. Door deze methodiek kijken mensen met een brede blik naar een onderwerp en werken deze op een integrale manier uit. De dorpendokters zelf spelen daarin een verbindende en activerende rol.

Dorpendokter is een middel om op een positieve manier het gesprek op gang te brengen over gezondheid en hoe we als gemeenschap daaraan bij kunnen dragen

Het spel zet zowel op het individuele als groepsniveau iets in gang. ‘Het is een spiegelmoment voor deelnemers om vast te stellen hoe ze zelf in het leven staan en waar ze zelf aangrijpingspunten voor verbetering zien ten aanzien van hun eigen leefstijl. In groepen is het spel een middel om op een positieve manier het gesprek en de discussie op gang te brengen over gezondheid en hoe we als gemeenschap daaraan bij kunnen dragen. Vanuit dat gesprek kun je vervolgens praktische doelen formuleren om er mee aan de slag te gaan. Doordat bewoners dit gesprek voeren hopen we dat ze gezamenlijk in hun dorp benoemen waar ze van zijn en mee aan de slag willen gaan’, aldus Marien.

Onderbewust ondergewaardeerd

‘Onze samenleving is fragmentarisch georganiseerd’, vervolgt Marien. ‘Als gevolg hiervan hebben we onze eigen vermogens onderbewust ondergewaardeerd. Het spel probeert dat gesprek met jezelf en met elkaar op een leuke, positieve en vrolijke manier op gang te brengen. We hebben het spel gespeeld en zijn nu bezig om er een breder inzetbare activeringsmethodiek van te maken. Het spel als begin van een veranderingsproces dat praktisch en enthousiasmerend vormgegeven is in de context waar het gespeeld wordt.’

Vraag en aanbod met elkaar in contact brengen

Daan Russchen, wethouder Gemeente Buren, vult aan: ‘Inwoners die elkaar ondersteunen is zo oud als de weg naar Rome, zeker in kleine dorpen zoals hier op de Betuwe. Je moet je voorstellen dat de gemeente Buren bestaat uit 15 kernen waarvan de grootste zo rond de 5.000 inwoners heeft en de meeste enkele honderden. Mensen maken de leefbaarheid dus zelf en zijn in grote mate op elkaar aangewezen. Het is wel zo dat anno 2019 het steeds minder vanzelfsprekend is dat mensen een beroep doen op elkaar. We worden steeds individualistischer, maar het is een misverstand dat dit betekent dat mensen elkaar niet willen helpen. We moeten alleen wel vraag en aanbod met elkaar in contact brengen. Ik beschouw het een gezamenlijke taak van gemeente en welzijnswerk om hierin te faciliteren. Het spel de Dorpendokters kan daar mogelijk bij ondersteunen.’

De Dorpendokters als energiecentrale

Marien herkent dit: ‘Iedereen zoekt naar betere afstemming in het woud van voorzieningen. Positieve gezondheid als uitgangspunt nemen, vormt een mooie tussentaal om én inwoners(groepen) én professionals in beweging te krijgen, hen praktisch te verbinden en tot actie aan te zetten. We zien het spel als een energiecentrale daarvoor.’

‘Over vijf jaar vormen de Dorpendokters wat ons betreft de grootste dokterspraktijk van Nederland. We kijken met vrolijke zelfspot en inspirerende ambitie uit naar over vijf jaar. De medicijnindustrie begint zich dan zorgen te maken dat medicijngebruik in geval van gezondheidsproblemen significant gedaald is, terwijl de gemiddelde gezondheid in Nederland is toegenomen. Ja, ook de Dorpendokters durven te dromen!’