Democratie door de bril van inwoners
Foto: Elvin (Flickr Creative Commons)
De meeste bewonersinitiatieven blijken op hun eigen manier democratisch. Zij passen democratische waarden toe, maar gebruiken daar andere taal en vooral ook andere methoden voor dan de overheid.
Andere bril
Om werkelijk een partner te kunnen zijn voor bewonersinitiatieven is het essentieel dat de overheid beter door de (democratische) bril van inwoners leert kijken. Als de overheid eenzijdig haar eigen democratische meetlat gebruikt om bewonersinitiatieven te benaderen, worden die initiatieven in hun waarde aangetast en daarmee ernstig te kort gedaan.
Bron: Staat van bestuur, BZK, 2016
De gemeenschap organiseert zich volgens haar eigen waarden en niet volgens de regels van de overheid. Toch krijgen bewonersinitiatieven kritiek omdat ze niet voldoen aan de eisen van de overheden. Bijvoorbeeld wanneer overheden subsidievoorwaarden stellen aan bewonersinitiatieven en ze daarmee proberen ‘in te sluiten’ in overheidsregels. De door de overheid geformuleerde voorwaarden maken dat het oorspronkelijke van het initiatief verdwijnt of soms zelfs hele initiatieven ophouden. Die benadering vormt een serieuze bedreiging voor die initiatieven.
Wat nodig is, is het geduld op te brengen zodat het collectieve zichzelf ontwikkelt vanuit een eigen ritme dat past bij de identiteit van dat collectief. - Geert Schmitz, strateeg van de gemeente Peel en Maas
Democratisch woordenboek
Het is verleidelijk om als overheid een checklist voor bewonersinitiatieven te ontwikkelen, waarbij af gevinkt kan worden: heeft iedereen inspraak, is het voldoende transparant, etc. Op die manier wordt de democratische prestatie van initiatieven langs de overheidsmeetlat gelegd. Terwijl het dan juist interessant is om te bekijken hoe bewonersinitiatieven op een eigen manier invulling geven aan democratie.
Een helder begrippenkader, soort woordenboek van democratisch waarden, lijkt dan wel gewenst. Hieronder daarom een vertaling van achterliggende democratische waarden naar overheidstaal én burgertaal.
Bron: Dorps- en wijkdemocratie, Democratic Challenge, 2018
Echter in deze tijd kennen we alleen maar de taal van publieke en private waarden en belangen. Het collectieve laten we niet toe. We hebben er geen taal voor! - Geert Schmitz
Wijk- en dorpsdemocratie
Dit zijn enkele van de voorlopige uitkomsten uit het kennisdossier dorps- en wijkdemocratie. Het dossier is een onderdeel van het programma Democratic Challenge dat afgelopen drie jaar de staat van de democratie in Nederland onderzocht. Inzicht in hoe bewonersinitiatieven op hun eigen wijze met democratie omgaan, is een wezenlijke toevoeging aan het debat over democratische vernieuwing.
Overige resultaten uit dit dossier zijn te lezen in het magazine Democratie door de bril van de inwoners. De vele praktijkvoorbeelden laten zien dat er veel beweging is rond dorps- en wijkdemocratie en dat we voorlopig niet uitgepraat zijn over de democratie.