De Oasis Game: van Brazilië naar Amsterdam-Noord

De Kleine Wereld: een bijzondere wijk in Nieuwendam, Amsterdam Noord. Het gebied telt 707 woningen van, met name naoorlogse, midden hoogbouw. Er wonen iets meer dan 1.900 mensen en de wijk staat bekend als een sociaal zwakke buurt, met de daarmee samenhangende problematiek.

Hier vond in 2010 de allereerste Oasis Game in Nederland plaats, uitgevoerd door Stichting Elos Nederland, samen met het Braziliaanse Instituto Elos. De Oasis Game is een participatieve wijkontwikkelingsmethode om burgers te mobiliseren en te ondersteunen bij de realisatie van hun gemeenschappelijke dromen. Door het spelen van dit spel in een gemeenschap worden zowel op fysiek als sociaal vlak duurzame resultaten gerealiseerd.

Meer bedrijvigheid in de wijk

Sinds 2010 is er meer bedrijvigheid in de wijk ontstaan, mede door de Oasis Game. De oprichting van de Buurtkamer, op initiatief van actieve wijkbewoonster Mimount Kacem, is daar een goed voorbeeld van. Elos Nederland is in 2014 opnieuw in de wijk aan de slag gegaan, op uitnodiging van stadsdeel Amsterdam-Noord. Ditmaal om de initiatieven van Buurtkamer te versterken en ondernemerschap in de wijk een boost te geven. Zo is het project Kleine Wereld, grote kansen ontstaan: een reis van twee jaar lang door een groep ondernemende bewoners die de ambitie hebben om een buurtbedrijf op te zetten. De coöperatie ‘De Kleine Wereld Ondernemers’ is hier het resultaat van. Onder de paraplu van deze coöperatie kunnen de verschillende ondernemers een eigen bedrijfje opzetten, ervaring opdoen met ondernemen en hierin groeien.

‘Playing to change the world together’

De Oasis Game methode is oorspronkelijk ontwikkeld door Instituto Elos, in de sloppenwijken van Brazilië, met als doel buurtbewoners actief te betrekken bij hun buurt als gemeenschap. De afgelopen veertien jaar heeft Instituto Elos hard gewerkt aan ontwikkeling van de werkwijze en de bijbehorende filosofie. Duizenden mensen over de hele wereld hebben er inmiddels mee gewerkt en er is een wereldwijde beweging op gang gekomen die helpt om dromen in buurtgemeenschappen te realiseren.

Teambuilding in de buurt

Het realiseren van de dromen van buurtgemeenschappen gebeurt op een uitnodigende en speelse manier. Om de positieve sfeer te versterken worden er gedurende het proces regelmatig teambuildingsactiviteiten gedaan. In eerste instantie moeten de buurtbewoners daar vaak erg aan wennen, maar als ze zich hier overheen zetten en dit eenmaal doen, dan blijken juist deze activiteiten na afloop de grootste succesfactoren te zijn.

De (teambuildings-)activiteiten hebben als doel het innerlijk vuur aan te wakkeren, dat later als het kloppend hart van de buurtgemeenschap functioneert. Met dit doel startten we ook in Nieuwendam. We gingen op zoek naar de diepere verlangens van de bewoners en onderzochten hun beweegredenen om zich in te zetten en mee te doen.

Met andere ogen kijken naar de wijk

Wat mij opviel toen we begin 2014 opnieuw in de wijk kwamen, was dat zowel buurtbewoners als betrokken professionals een negatief beeld hadden van de wijk: ´De mensen zijn hier op zichzelf en werken niet met elkaar samen, ze gaan alleen om met de mensen van hun eigen cultuur´, aldus een professional. Ook de betrokken buurtbewoners waren niet echt positief.
Dat brengt ons bij de eerste stap van de Oasis game: waarderend kijken. Dit is de eerste van zeven stappen. Deze stap gaat uit van de overtuiging dat er een overvloed is aan mogelijkheden en talenten onder bewoners. Dingen die je pas ziet als je met anderen ogen naar de wijk leert kijken.

Op zoek naar verborgen talent

In de maanden mei tot oktober hebben we met de bewoners alle stappen van de Oasis Game gevolgd. Na waarderend kijken zijn we op zoek gegaan naar de talenten uit de buurt, met als doel het opzetten van een buurtbedrijfje. Sommige deelnemers waren zich bewust van hun talenten, bij anderen waren ze nog diep weggestopt. ‘Ik wist helemaal niet wat mijn talenten waren’ vertelt Siham, ‘maar door de vragen en de gezamenlijke oefeningen borrelden er steeds meer ideeën in me op.’ Na de verzameling van de talenten hebben we de groep ondersteund bij het maken van ondernemingsplannen.

Zo vormde zich een dynamische groep buurtbewoners die wekelijks bij elkaar kwamen. Door het delen van ideeën en ervaringen ontstond er een energie in de groep die naar meer smaakte. Vertrouwen en herkenning versterkten de band. En toen de buurtbewoners eenmaal over de drempel heen waren, werden ogen geopend: ‘Ik ben wakker geworden, ik kom weer m’n huis uit, ik ben weer gaan dromen’ vertelt Semret.

Ondernemerschap aanwakkeren

In de coöperatie Kleine Wereld Ondernemers zitten vrouwen en mannen van diverse culturele achtergronden en leeftijden, in één team. ‘Hoe verschillend we ook zijn allemaal, we hebben hetzelfde doel en willen daarom met elkaar samenwerken’ vertelt Nicolette, één van de ondernemers. ‘Respect en begrip voor elkaar, en voor elkaars culturen is daarom belangrijk’.

Deze bewoners beseffen dat ze zelf kunnen werken aan het bouwen van een positief imago van hun buurt. Ze laten zien dat er ondanks de diversiteit samenwerking mogelijk is en ze ervaren hoeveel plezier en vertrouwen dit geeft. Het enthousiasme van de groep heeft een aanstekelijk effect op de buurt en op de betrokken professionals, waardoor op een natuurlijke wijze steeds meer mensen zich aanmelden. Het gezamenlijk ervaren van successen heeft het wij-gevoel van de groep versterkt. Dit is de start om het hart van de gemeenschap sneller te laten kloppen.

Samenwerking met buurtprofessionals is belangrijk

De samenwerking met andere buurtprofessionals is erg belangrijk geweest voor het succes. We gingen duurzame relaties aan met het stadsdeel die nauw betrokken was bij het project en dat toegang bood tot een netwerk, waar opdrachten uit voortvloeiden voor de Kleine Wereld Ondernemers. We gingen het contact aan met Jorrit Boomgaardt van Combiwel, de welzijnsinstelling, die een actieve rol op zich nam als bewonerscoach en die zijn kennis en ervaring rijkelijk deelde. Zo legden we ook contact met Cordaid, dat ondersteuning bood bij het opzetten van de coöperatie. Zonder hen was het project niet zo succesvol geweest.

Successen vieren

We vergeten in Nederland nog wel eens onze successen te vieren. Van Instituto Elos Brazilië hebben we geleerd hoe belangrijk dit is. Elke fase van de Oasis Game werd daarom feestelijk afgesloten met een buurtevenement. Zo heeft de groep een talentenbraderie georganiseerd, een droom-ontwerpavond en zijn de prototypen van de ondernemingen gepresenteerd aan een jury waarin onder andere de Rabobank en de stadsdeelvoorzitter vertegenwoordigd waren. Alle evenementen en buurtactiviteiten organiseerden we vanuit gedeelde verantwoordelijkheid. Elke keer was het resultaat weer afwachten. Leren vertrouwen op de groep en het proces is voor mij als facilitator een belangrijke les geweest.

Maartje Bos is facilitator bij Elos Nederland en projectleider van Kleine Wereld, grote kansen.